Komu i jak pomaga rzecznik konsumentów?

Gdzie działają rzecznicy konsumentów?

Powiatowych rzeczników konsumentów powołują powiaty, a także miasta na prawach powiatu. Rzecznicy konsumenccy działają więc w całym kraju na poziomie powiatów. Rzecznika konsumentów powołuje i odwołuje rada powiatu lub rada miasta na prawach powiatu.

Kilka powiatów może połączyć swe siły w wypełnianiu zadań z zakresu ochrony interesów konsumentów i powołać wspólnego rzecznika konsumentów, który w takim przypadku będzie właściwy dla wszystkich tych powiatów.

Kto może zostać rzecznikiem konsumentów?

Rada powiatu lub rada miasta na prawach powiatu może wybrać rzecznika konsumentów spośród osób posiadających wyższe wykształcenie, przy czym preferowane jest wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne. Kandydat na rzecznika konsumentów powinien ponadto legitymować się co najmniej pięcioletnią praktyką zawodową.

Jakie są zadania rzecznika konsumentów?

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów nie wymienia wyczerpującego katalogu zadań rzeczników konsumentów. Przykładowo jedynie wskazuje na najważniejsze z nich, a mianowicie:

• zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów,
• składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego zakresie ochrony interesów konsumentów,
• występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony prawi interesów konsumentów,
• współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi.

Ponadto, rzecznik konsumentów może wytaczać powództwa na rzecz i w imieniu konsumentów a także wstępować – za ich zgodą – do toczących się postępowań w sprawach o ochronę interesów konsumentów. Dodatkowo Rzecznik konsumentów w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów jest oskarżycielem publicznym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Rzecznik konsumentów uprawniony jest także do składania wniosków o wszczęcie postępowań przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

To ostatnie uprawnienie jest niezwykle istotne. Z ustawy wynika bowiem, że ochronie podlegają zbiorowe interesy konsumentów, a nie interesy indywidualne. Z uwagi na miejscowy zakres działania rzecznika konsumentów, staje się on pierwszym ogniwem w zgłaszaniu przez konsumentów praktyk, które ich zdaniem naruszają bądź też mogą naruszać prawa konsumenckie. Zebrawszy szereg podobnych opinii, rzecznik konsumentów ma kompetencje wystąpić o wszczęcie postępowania, w imieniu tych wielu indywidualnych konsumentów, którzy mogą do niego zgłaszać swoje skargi.

Do kompetencji rzecznika ochrony konsumenta należy więc podejmowanie działań mających zapobiegać naruszaniu interesów konsumentów. Oznacza to, że również w sytuacji, gdy okoliczności pojedynczego przypadku wskazują na zagrożenie dla funkcjonowania rynku praktykami niepożądanymi (szkodliwymi) ze względu na interesy konsumentów (interes publiczny), spełnione zostają przesłanki prawne uzasadniające wszczęcie postępowania administracyjnego na wniosek rzecznika w celu zapobieżenia dalszemu stosowaniu takich praktyk.

Istotnym zadaniem rzecznika konsumentów jest także organizacja pomocy prawnej dla konsumentów z zakresu ochrony ich praw. Pomoc prawna ma być bezpłatna. Warto w tym zakresie korzystać z „usług” rzecznika konsumentów, chociażby w tym celu, aby np. sprzedawca nie mógł bezkarnie odsyłać nas z kwitkiem, gdy przychodzimy zareklamować dopiero co zakupione obuwie. Zawsze warto znać swoje prawa.

Rzecznik konsumentów może także występować do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw interesów konsumentów z zapytaniami, a przedsiębiorca ma obowiązek udzielić rzecznikowi wyczerpujących wyjaśnień, a także zastosować się do opinii i uwag zgłaszanych przez rzecznika.

Wykonując swe zadania, rzecznik konsumentów może stwierdzić stopień zagrożeń dla interesów konsumentów na danym terenie. Poznaje też najczęściej pojawiające się problemy i najczęstsze przypadki łamania przepisów chroniących interesy i prawa konsumentów. Swoje opinie rzecznik konsumentów powinien przekazywać [(właściwej miejscowo delegaturze Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Należy jednak pamiętać, że nawet najlepszy rzecznik konsumentów nie pozna zaistniałych problemów, jeżeli sami konsumenci nie będą przedstawiać mu swych wniosków.

Z wykonywanych przez siebie zadań powiatowy rzecznik konsumentów zobowiązany jest, corocznie do 31 marca, przedłożyć sprawozdanie staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu. Zatwierdzone sprawozdanie zostaje następnie przedstawione właściwej delegaturze Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Krajowa Rada Rzeczników Konsumentów

Rada ta utworzona została przy Prezesie UOKiK, jako organ opiniodawczy i doradczy Prezesa Urzędu. Zadaniem Rady jest przede wszystkim:

• przedstawianie opinii w przedmiocie aktów prawnych lub kierunków rządowej polityki konsumenckiej
• przedstawianie propozycji dotyczących kierunków zmian legislacyjnych w przepisach dotyczących ochrony konsumentów,
• wyrażanie opinii w innych sprawach z zakresu ochrony konsumentów przedłożonych Radzie przez Prezesa UOKiK
• prowadzenie nieodpłatnego poradnictwa konsumenckiego oraz udzielanie nieodpłatnej pomocy konsumentom w dochodzeniu ich roszczeń, chyba że statut organizacji stanowi, że działalność ta jest wykonywana odpłatnie.

Członków Rady, których jest dziewięciu, powołuje i odwołuje Prezes UOKiK, na wniosek delegatur UOKiK, po jednym z obszaru właściwości każdej z delegatur.

Pamiętaj, że:

• rzecznik konsumentów powinien działać w każdym powiecie lub mieście na prawach powiatu,
• zadaniem rzecznika jest ochrona interesów konsumentów a także bezpłatne informowanie ich o przysługujących im prawach.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumeentów (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 86, poz. 804, ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.