Pojęcie repatrianta
Co reguluje ustawa o repatriacji?
Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji określa zasady nabywania obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji, prawa repatrianta oraz zasady i tryb udzielania pomocy repatriantom.
Zgodnie preambułą ustawy, została ona uchwalona "w poczuciu głębokiej więzi z Polakami - potomkami dawnej Rzeczypospolitej, ofiarami komunistycznego terroru, przemocą zmuszonymi do opuszczenia ziemi przodków, osiedlonymi wbrew własnej woli na najtrudniejszych do zamieszkania obszarach byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; pozbawionymi możliwości powrotu do Polski, prześladowanymi z powodu swojego pochodzenia oraz przywiązania do wiary, tradycji i umiłowania wolności, skazanymi na pracę w nieludzkich warunkach, głód, choroby i częstokroć na fizyczne wyniszczenie; którzy, mimo wszelkich przeciwności, nigdy nie wyrzekli się Polski, jej tradycji i kultury, a miłość i przywiązanie do Ojczyzny przekazali swoim potomkom - pragnąc zadośćuczynić za doznawane przez zesłańców krzywdy, uznając, że powinnością Państwa Polskiego jest umożliwienie repatriacji rodakom, którzy pozostali na Wschodzie".
O ile przepisy ww. ustawy o repatriacji nie stanowią inaczej, do postępowania w sprawach uregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Do postępowań w sprawach uregulowanych w ustawie, należących do właściwości konsulów, stosuje się przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. - Prawo konsularne.Czym zajmuje się Pełnomocnik Rządu do Spraw Repatriacji?
Funkcję Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji pełni sekretarz lub podsekretarz stanu w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw wewnętrznych, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
- wydawanie decyzji w sprawie:
- koordynowanie działań na rzecz pomocy repatriantom;
- powierzanie prowadzenia ośrodków organizacjom społecznym, stowarzyszeniom lub osobom prawnym;
- sprawowanie nadzoru nad działalnością ośrodków;
- prowadzenie ewidencji: lokali mieszkalnych i źródeł utrzymania dla repatriantów oraz osób ubiegających się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji, które nie posiadają warunków do osiedlenia się w Rzeczypospolitej Polskiej, a także rejestru dotyczącego udzielania pomocy repatriantom ze środków budżetu państwa;
- analizowanie rynku pracy pod względem możliwości zatrudnienia repatriantów;
- zajmowanie stanowiska wobec projektów aktów prawnych w zakresie repatriacji;
- składanie do wiadomości Rady Ministrów (w terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku, w którym sprawozdanie jest sporządzane) corocznego sprawozdania z realizacji ustawy o repatriacji, w którym przedstawia się, w szczególności:
- zamieszczanie informacji o działalności Pełnomocnika i Rady do Spraw Repatriacji oraz o powołaniu i odwołaniu jej członków i przewodniczącego w Biuletynie Informacji Publicznej - na stronach podmiotowych urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Jak podejmowane są decyzje w sprawie przyznania miejsca w ośrodku adaptacyjnym dla repatriantów?
- nie podjął pracy zarobkowej z przyczyn od siebie niezależnych lub
- nie posiada nowego miejsca zamieszkania.
Pełnomocnik wydaje decyzję w sprawie przyznania miejsca w ośrodku adaptacyjnym, w terminie nie dłuższym niż 3 lata od dnia wydania przez konsula decyzji o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji. W przypadku braku wolnych miejsc w ośrodku termin ten może być przedłużony przez Pełnomocnika, w drodze decyzji, na okres nie dłuższy niż 2 lata.
Jakie są zadania wojewody i innych organów w procesie repatriacji?
Wojewoda koordynuje proces repatriacji na terenie województwa we współpracy z Pełnomocnikiem.
Do zadań wojewody należy w szczególności:
- nadzorowanie realizacji zadań w zakresie repatriacji na terenie województwa;
- koordynowanie działań na rzecz adaptacji i integracji repatriantów na terenie województwa;
- współpraca z organizacjami pozarządowymi w zakresie repatriacji.
Czym zajmuje się Rada do Spraw Repatriacji?
- zgłaszanie propozycji w zakresie usprawnienia organizacji procesu repatriacji;
- zajmowanie stanowiska wobec projektów aktów prawnych w zakresie repatriacji;
- wyrażanie, na wniosek Pełnomocnika, opinii we wszystkich sprawach z zakresu repatriacji.
- 30 dni przed upływem kadencji członka Rady;
- 30 dni po dniu ustania członkostwa.
- odwołania przez Prezesa Rady Ministrów;
- złożenia rezygnacji;
- śmierci;
- skazania prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
- utraty zdolności do czynności prawnych;
- pozbawienia praw publicznych.
- ustala plan pracy Rady;
- zwołuje posiedzenia Rady;
- reprezentuje Radę przed innymi organami i instytucjami;
- wyznacza członkom Rady zadania związane z działalnością Rady;
- może powoływać zespoły tematyczne lub grupy robocze do opracowywania zagadnień oraz przeprowadzania analiz problemów wynikających z działalności Rady.
W jaki sposoób można nabyć obywatelstwo polskie w drodze repatriacji?
Osoba przybywająca do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa z dniem przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej.
- co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej;
- wykaże ona swój związek z polskością.
- polskie dokumenty tożsamości;
- akty stanu cywilnego lub ich odpisy albo metryki chrztu poświadczające związek z polskością;
- dokumenty potwierdzające odbycie służby wojskowej w Wojsku Polskim, zawierające wpis informujący o narodowości polskiej;
- dokumenty potwierdzające fakt deportacji lub uwięzienia, zawierające wpis informujący o narodowości polskiej;
- dokumenty tożsamości lub inne dokumenty urzędowe zawierające wpis informujący o narodowości polskiej.
- o rehabilitacji osoby deportowanej, zawierające wpis informujący o jej narodowości polskiej;
- potwierdzające prześladowanie osoby ze względu na jej polskie pochodzenie.
- jest polskiego pochodzenia;
- była deportowana lub zesłana przez władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich;
- przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.
- państwa lub części państw inne niż wymienione w ww. pkt 3, których obywatele polskiego pochodzenia mogą ubiegać się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji;
- termin na złożenie wniosku o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji przez osoby polskiego pochodzenia, do których rozporządzenie będzie miało zastosowanie, uwzględniając potrzebę zapewnienia tym osobom sprawnego postępowania w sprawie repatriacji.
- utraciła obywatelstwo polskie nabyte w drodze repatriacji lub
- repatriowała się z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944-1957 przez Rzeczpospolitą Polską albo przez Polską Rzeczpospolitą Ludową z Białoruską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Litewską Socjalistyczną Republiką Radziecką lub Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich do jednego z państw będących stroną tych umów, lub
- w czasie pobytu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej działała na szkodę podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, lub
- uczestniczyła lub uczestniczy w łamaniu praw człowieka, lub
- jej dane znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu, lub
- wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, lub
- obowiązuje wpis danych osoby do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany.
- następujące dane i informacje dotyczące wnioskodawcy:
- informacje dotyczące miejsca zamieszkania na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej;
- dane, o których mowa w ww. lit. a-g, i oraz j, dotyczące rodziców (opiekunów prawnych) wnioskodawcy;
- dane, o których mowa w ww. lit. a, b, e-h oraz j, dotyczące dziadków wnioskodawcy, o ile są mu znane;
- dane, o których mowa w ww. lit. a, b, e-h oraz j, dotyczące pradziadków wnioskodawcy, o ile są mu znane.
- życiorys wnioskodawcy;
- aktualne fotografie wnioskodawcy;
- odpis aktu urodzenia wnioskodawcy;
- dokumenty poświadczające aktualny stan cywilny wnioskodawcy;
- dokumenty potwierdzające miejsce stałego zamieszkania na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej;
- dokumenty stanowiące dowody potwierdzające polskie pochodzenie;
- inne dokumenty potwierdzające okoliczności wymienione we wniosku;
- oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, że dane zawarte we wniosku są prawdziwe.
- osoba polskiego pochodzenia zostanie skazana w Rzeczypospolitej Polskiej prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne na karę co najmniej roku pozbawienia wolności lub
- osoba polskiego pochodzenia zostanie skazana poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne, będące zbrodnią w rozumieniu prawa polskiego, na karę co najmniej roku pozbawienia wolności, lub
- dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe, lub
- decyzja została wydana w wyniku przestępstwa, lub
- wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję, lub
- dane osoby polskiego pochodzenia znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu, lub
- wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, lub
- obowiązuje wpis danych osoby polskiego pochodzenia do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany.
- decyzja Pełnomocnika w sprawie przyznania miejsca w ośrodku;
- uchwała rady gminy zawierająca zobowiązanie do zapewnienia warunków do osiedlenia się przez okres nie krótszy niż 2 lata;
- oświadczenie obywatela polskiego, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zawierające zobowiązanie do zapewnienia warunków do osiedlenia się przez okres nie krótszy niż 2 lata.
Jeżeli dane objęte wnioskiem o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji uległy zmianie w okresie między wydaniem decyzji o zakwalifikowaniu do jej wydania a dniem, w którym zostały spełnione przesłanki do wydania tej wizy, wnioskodawca jest obowiązany poinformować konsula o zmianie danych oraz przedstawić dokumenty potwierdzające te zmiany.
Jak następuje uznanie za repatrianta?
Za repatrianta może być uznana osoba, która spełnia łącznie następujące warunki:
- jest polskiego pochodzenia;
- przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej;
- nie zachodzą wobec niej okoliczności stanowiące podstawy odmowy wydania wizy krajowej w celu repatriacji (zob.wyżej);
- przebywała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach (o którym mowa w art. 144 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach) lub przysługującego jej w związku z odbywaniem studiów prawa pobytu (o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin);
- złoży wniosek do wojewody w terminie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkoły wyższej.
- jest polskiego pochodzenia;
- przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej;
- nie zachodzą wobec niej okoliczności stanowiące podstawy odmowy wydania wizy krajowej w celu repatriacji (zob.wyżej);
- przebywała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na osiedlenie się, lub prawa stałego pobytu;
- posiada w Rzeczypospolitej Polskiej źródło utrzymania oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego. Dowód potwierdzający posiadanie źródeł utrzymania w Rzeczypospolitej Polskiej nie jest wymagany w przypadku osób małoletnich oraz osób, którym przysługują uprawnienia emerytalne lub rentowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Decyzję w sprawie uznania za repatrianta wydaje wojewoda właściwy ze względu na zamierzone miejsce osiedlenia się zainteresowanej osoby.
- następujące dane i informacje dotyczące wnioskodawcy:
- dane i informacje, o których mowa wyżej, dotyczące małżonka wnioskodawcy;
- dane i informacje, o których mowa wyżej, dotyczące osób małoletnich pozostających pod władzą rodzicielską wnioskodawcy, jeżeli wniosek obejmuje takie osoby;
- informację na temat podstaw pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- informację na temat posiadanego w Rzeczypospolitej Polskiej źródła utrzymania;
- informację na temat tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego zajmowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, że dane zawarte we wniosku są prawdziwe;
- uzasadnienie.
- życiorys wnioskodawcy;
- aktualne fotografie wnioskodawcy;
- decyzję konsula o stwierdzeniu polskiego pochodzenia wnioskodawcy;
- poświadczoną urzędowo kopię ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo wnioskodawcy;
- odpis aktu urodzenia wnioskodawcy;
- odpis aktu małżeństwa lub inny dokument określający stan cywilny wnioskodawcy;
- poświadczoną urzędowo kopię karty pobytu wnioskodawcy;
- dokumenty potwierdzające fakt zamieszkiwania przez wnioskodawcę na stałe przed dniem wejścia w życie ustawy na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.
- złożone przed konsulem pisemne oświadczenie drugiego z rodziców o wyrażeniu zgody na nabycie przez osobę małoletnią obywatelstwa polskiego albo
- wyrok sądu pozbawiający władzy rodzicielskiej drugie z rodziców.
Osoba spełniająca warunki uznania za repatrianta nabywa obywatelstwo polskie w trybie uznania za repatrianta z dniem, w którym decyzja o uznaniu za repatrianta stanie się ostateczna.
Po wydaniu decyzji o uznaniu za repatrianta, przy ustalaniu prawa osoby uznanej za repatrianta, do świadczeń emerytalnych i rentowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich wysokości, okresy zatrudnienia za granicą uwzględnia się jako okresy składkowe.