Oskarżenie prywatne

17.11.2014

Kto i w jakich sytuacjach może wnieść oskarżenie prywatne?

Zasadą jest, że oskarżycielem przed sądem jest prokurator. Jednak nie we wszystkich sprawach ma on obowiązek wnoszenia aktu oskarżenia. Wyjątek ten stanowią właśnie sprawy ścigane z oskarżenia prywatnego. Są to przestępstwa mniejszej wagi i dotykają wyłącznie dóbr pokrzywdzonego, nie zagrażając całemu społeczeństwu.

Dlatego jeśli np. sąsiadka obrzuciła cię wyzwiskami za to, że zbyt głośno puszczasz muzykę, to aby wszcząć postępowanie, nie wystarczy tylko zawiadomić Policję o tym fakcie. Żeby sprawa trafiła do sądu, należy złożyć na Policji wniosek o ukaranie tej osoby lub wystąpić bezpośrednio do sądu z aktem oskarżenia.

Nie można także liczyć na przejęcie oskarżenia przez prokuratora (chociaż ma on takie prawo), bowiem jego udział zależy od tego, czy sprawa ma również znaczenie dla społeczeństwa.

Sprawami, w których postępowanie rozpoczyna się oskarżeniem prywatnym są:

• przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej (pomówienie, zniewaga, naruszenie nietykalności cielesnej),
• lekkie uszkodzenie ciała, trwające nie dłużej niż 7 dni,
• sprawy z zakresu prawa autorskiego i prasowego (o naruszenie praw autorskich, o odmowę opublikowania sprostowania).

W sprawach z oskarżenia prywatnego prawo wniesienia aktu oskarżenia do sądu przysługuje:

1. pokrzywdzonemu, a w razie jego śmierci także:
2. osobom najbliższym,
3. prokuratorowi.

Niezależnie od tego, prokurator może objąć oskarżenie w sprawie z oskarżenia prywatnego, jeśli uważa, że wymaga tego interes społeczny.

Postępowanie prowadzone jest w sposób uproszczony, przez jednego sędziego. Celem zasadniczym postępowania jest doprowadzenie do pojednania między stronami. Dlatego przed rozprawą przeprowadza się postępowanie pojednawcze, które ma doprowadzić do porozumienia między stronami.

Jakie są prawa i obowiązki oskarżyciela prywatnego?

1. Oskarżyciel prywatny wnosi do sądu własny akt oskarżenia i może to uczynić:
   • osobiście (pismo nie musi być sporządzone przez adwokata), albo
   • za pośrednictwem Policji.
2. Skargę (złożoną ustnie lub pisemnie na Policji) w sprawie z oskarżenia prywatnego Policja ma obowiązek przekazać do sądu, a w razie potrzeby także zabezpiecza dowody. Zarówno skarga, jak i prywatny akt oskarżenia muszą wskazywać osobę oskarżonego (wraz z adresem zamieszkania, aby można było wezwać go na rozprawę), określenie zarzucanego mu czynu, a także wskazywać dowody na poparcie oskarżenia. Jest to znaczne uproszczenie w porównaniu z wymogami dotyczącymi aktu oskarżenia w pozostałych sprawach. Jeżeli pokrzywdzonych tym samym czynem jest więcej, mogą przyłączyć się do procesu i działają oni jako oskarżyciele prywatni niezależnie od siebie.
3. Po wniesieniu aktu oskarżenia oskarżyciel ma obowiązek uczestniczenia w posiedzeniu pojednawczym oraz na rozprawie głównej. Może go reprezentować pełnomocnik. Jednak gdy nie stawi się ani oskarżyciel ani pełnomocnik, sąd umarza postępowanie traktując takie zachowanie jak odstąpienie od oskarżenia.
4. Przez cały czas prowadzenia postępowania oskarżyciel ma możliwość odstąpienia od oskarżenia. Jeśli chce to uczynić po rozpoczęciu przewodu sądowego, musi uzyskać zgodę oskarżonego.
5. Oskarżyciel prywatny ponosi koszty postępowania sądowego. Dlatego wraz z aktem oskarżenia powinien przedstawić dowód zapłaty zryczałtowanych kosztów postępowania. Jeśli tego nie zrobi sąd wzywa go do zapłaty, a gdy wezwanie nie odniesie skutku sąd nie będzie rozpoznawał sprawy.
6. Oskarżenie prywatne można wnieść przed upływem 1 roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o przestępstwie, ale nie później niż 3 lata po jego popełnieniu.

Pamiętaj, że:

• Obecnie wysokość opłaty w przypadku wnoszenia oskarżenia prywatnego wynosi 300zł.
• Własny akt oskarżenia wnosi także oskarżyciel posiłkowy subsydiarny w sprawie z oskarżenia publicznego, w której prokurator odmówił wniesienia aktu oskarżenia.
• Oskarżony" prywatnym aktem oskarżenia ma prawo wnieść przeciw oskarżycielowi oskarżenie wzajemne (o czyn ścigany z oskarżenia prywatnego będący w związku z zarzucanym czynem). Oboje mają wtedy status zarówno oskarżyciela jak i oskarżonego.

Podstawy prawne:

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555 ze zmianami),

• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 sierpnia 1998 r. w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego (Dz. U. 1998 r., Nr 111, poz. 710)

Udostępnij

Tweet

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.

Masz inne pytanie do prawnika?

ZAPYTAJ ONLINE

Komentarze

• Elle 2021-04-06 12:31:24

  Dwa dni tenu jechałam nocnym autobusem do mieszkania, nagle na środku autobusu staną męszczyzna i zaczął robić mi zdjęcia telefonem. Zapytałam go dlaczego to robi i on przechodził obok mnie i z rozmachem uderzył mnie w twarz otwartą dłonią. Nie znałam go, zaczęłam krwawić . Po chwili wstałam i zrobiłam mu zdjęcia. Niestety a autobusie nikt nie zareagował. Ja byłam w szoku ale tej samej nocy postarałam się pozbierać i udałam się na policje. Powiedziałam że chcę aby ten facet został ukarany. Mam pękniętą wargę i nos opuchnięty i boli. Ale do 7 dni. Złamania nie ma. Na komisariacie zapytali sie czy chce by byl ukarany, oczywiscie ze chcę. Nie muszę wnosić sprawy do sądu ? Policia się tym zajmie?

• Heniek 2020-01-26 16:12:10

  Witam,czy z oskarżenia prywatnego mogę dochodzić swoich praw z oszustem który sprzedał samochód będący totalnym wrakiem ,z cofanym licznikiem.Przygotował go umiejętnie do sprzedaży,ale po niej zaczęły sie problemy z samochodem wartym 55 tys.Serwis mercedesa jest zdziwiony,że jeszce się w tym ,,samochodzie''nie spaliłem.Chciałem go oddać po 11 dniach.Prokuratura nie widziała w tym przestepstwa,sąd cywilny prowadzący na życzenie pozwanego rozpraw u niego w mieście uznał ,że nie popełnił on występku-przestepstwa.Przegrałem w cywilnym,mimo iż dowiodłem całą mase fałszowanych przez sprzedającego dokumentów,a także to,ze na jedne dokumenty przyjechały do Polski 2 takie same samochody.Miał układ z rzeczoznawcą,także na granicy i nikt nie widzi przestepstwa.Wysłałem pismo do Ministra Sprawiedliwości,bo sędzina w sądie cywilnym na przedstawiane fałszerstwa w dokumentach odpowiadała ,ze pozwany sie pomylił.Normalnie państwo w państwie.Czy moge dochodzić swoich praw z oskarżenia prywatnego,pozdrawiam

• trybuła krystyna 2019-10-24 18:35:21

  taka jedna "pani"ktora wszystkich oczernia,pewnego dnia,gdy bylam z psem w osiedlowym parku/bylo wiele ludzi/krzyczala na mnie "kocia wiara" a ja nie jestem zadna wiara, bo tak chce,a tych "kocia" nie cierpie,z powodow osobistych,czy jezeli zdarzy sie to jeszcze raz,to wezwac policje,i ew.zalozyc jej jakas sprawe?to slyszalo wiele osob,bo obok tam jest kawiarenka,myslalam,ze sie pod ziemie zapadne,ze wstydu, ja nie znam adresu tej pani,a 300 zl oplaty to dla mnie spora suma,gdyz mam symboliczna raczej emeryture/1150/,czy moge liczyc na zwolnienie z oplaty?

• DAWID 2019-07-09 19:33:45

  Witam. Mam pytanie.. skoro osoba prywatna ktora zakłada spawe za niby ublizanie i ciagłe nekanie .. w wielkim cudzyslowie tak powiem i nie zgadza sie na sprawie pojednawczej na pojednaie i kompromis i rezygnuje z dalszych spraw a oskarzony nic o tym niewie i chcialby to wyjasnic do konca bo mial sasiadow jako swiadkow moze wytoczyc sprawe? ..gdy w tym czasie corka tej osoby zaklada temu samemu osobnikowi sprawe prywatna ze zmienionymi zeznaniami ?

• Danziger 2018-10-28 11:19:26

  Kto wie co mozna zrobic z nieuczciwym zarzadca ,prokuratura i policja w rudzie slaskiej odmowily postepowania ,a oszust i wlamywacz moze dalej krasc moje zyski .Mialam swiadka i mimo to nie bedzie ukarany oprocz tego jest ten w/w radnym w rudzie slaskiej wstyt i hanba

• Ada 2018-10-07 18:04:30

  Witam Mam pytanie . Jesli sprawa już trafiła do prokuratora a następnie do sądu i my nie wystąpiliśmy jako oskarżyciel posiłkowy i teraz nie mamy żadnych informacji jaki przebieg jest sprawy. Co można w takiej sytuacji zrobić? Telefonicznie tylko wiem to ze prokurator apelacje złożył . Jednak to nadal nam nic nie daje. Ponieważ to jest sprawa o pieniądze , to przecież bez wyroku tez nic nie uzyskamy

• Lola 2017-12-28 16:50:23

  Witam...Mam pytanie była żona mojego partnera grozi mi policja za to ze ja obraziłam mówiąc na nią ze jest szmata. .Czy mogę mieć sprawę o coś takiego. ..?

• e-prawnik.pl 2017-05-28 09:05:20

  Re: Oskarżenie prywatne

  

  Paulino, zajmiemy się Twoją sprawą, opisz dokładnie całą sytuację tutaj: e-prawnik.pl/zamow-opinie/. Jest tam możliwość dodania dowolnej ilości załączników - prześlij skany dowodów, o których piszesz. W ciągu maksymalnie kilku godzin otrzymasz od nas wycenę porady i na tej podstawie zdecydujesz, czy chcesz powierzyć nam swoją sprawę. Gwarantujemy anonimowość oraz szybką i rzetelną pomoc. Poradę otrzymasz drogą elektroniczną w formie pisemnej, a jeśli będziesz miała co do niej jakiekolwiek pytania, odpowiemy już bezpłatnie. Czekamy na wiadomość od Ciebie.

• paulina 2017-05-28 08:59:47

  Witam Pisze gdyz jestem zainteresowana Panstwa pomoca,pisze w imieniu mej siostry(lecz sparawa dotyczy calej rodziny) mieszkam za granica i nie mam mozliwosci zgloszenia zdarzenia,posiadam pre scany z portalu spolecznosciowego osoba ta pisze nieprawde, szykanuje, obelgi na rodzine ,takze posiadam wiadomosci skyp ,jak grozi poprzez emila memu bratu,oraz wiadomosci od administratora facebook o nekaniu i zlamaniu regululaminu przez ta osobe na portalu spolecznosciowym.prosze o pomoc

• Ewelina 2017-01-20 07:23:14

  Byłam za granicą pół roku mój chłopak został w Polsce komunikowalismy się telefonicznie i przez tzw messengera, wysłaliśmy do siebie zdjęcia najróżniejsze, nagrywalismy sobie krótkie wiadomości głosowe i on to wszystko ma, problem polega na tym, że uczucie z mojej strony wygasło, nie było tak pięknie niestety, wiec zdecydowałam to zakończyć bo i tak nie miałoby to sensu, po powrocie do kraju on zagroził mi, że pójdzie do sądu założyć mi sprawę o zadośćuczynienie za te wszystkie miesiące co go raniąc, że jest pośmiewiskiem w mieście, że był naiwny itd ale każdemu może się nie ułożyć ale żeby od razu iść do sądu i zakładać sprawę prywatno cywilną bo czuję się zraniony???? Co mam robić??? Doradźcie bo mam wrażenie, że on chce jakieś ode mnie pieniądze...za to, ze czuje się zraniony...czy ma takie prawo??? czy jednak będę musiała mu coś płacić?.... POMOCY!!!

• pokrzwdzony 2016-11-22 18:17:22

  wniesc sobie mozesz kolego wszystko tylko jak jestes niezrzeszony - to i tak nie wygrasz chocbys mial wszystkie za!!!!!!!

• maria koszel 2015-10-28 17:40:15

  Mam poważny problem. Moj maz dostal dzis z sadu wezwanie na rozprawę pojednawcza od kobiety, ktora w 2010 roku tez pociagnela go do sadu, o rzekome pobicie, które nie mialo miejsca. Sprawę przegrał, i po trzech latach wlasnie dzis dostaje wezwanie, gdzie nie widzial tej kobiety na oczy z pól roku...na wezwaniu nie jest napisane, o co chodzi. Dodam tylko, ze kobieta utrzymuje sie z podawania ludzi do sadu i tamta rozprawę wygrala. Co robić? Proszę o odpowiedz. Jesteśmy zbulwersowani, poniewaz nie chcemy aby sad pi raz drugi wydal niesprawiedliwy wyrok!

• ewa 2015-09-24 01:10:21

  Witam, dostalam smsa z internetu, z bramki ktory mnie obraza. Czy jest mozliwosc dojscia kto tego smsa napisal?

• jagoda 2015-01-28 07:46:55

  czy jak ktos okrada cale mieszkanie i prokuratura sądy i policja bronią taką osobe zeby nie był karany bo jest chory na głowe i jest donosicielem policyjnym a ludziom pokrzywdzonym podkladaja klody pod nogi to jest korupcja tu w jeleniej górze my już jako pokrzywdzeni walczymy 4 lata

• EWA 2014-03-14 14:25:57

  takie procedury w moich sprawach nie znalazly zastosowania. Prokurator u marza a sad wyrokuje nie przeprowadzajac dodatkowych postepowan! np. huliganskie zamkniecie wody - policja tak nazywa to naruszeniem i sprawe posyla prokuratorowi,a prokurator- nie bo ze wlasciciel moze!to chore!!! najpierw musi sie zakonczyc postepowanie o to kto wlasciciel - kto????? a potem musi okazac dokumenty, ze masz zaleglosci i nie placisz!!!!! bo jak chce sasiad ciebie wywalic bo chce twoje mieszkanie to juz wie jak w kraju to zrobic!!!! szkoda tylko, ze nie egzekfujemy tego co powinnismy, a tyle niewinnych ludzi w wiezieniach! i placimy odszkodowan za zamykanie ich bez podstaw!! cos nietak? dawaj ja na Ciebie paragraf znajde! pokory, pokory, pokory! a myslalam, ze tylko w Indiach sa swiete krowy.-

• ooo 2012-07-07 12:19:49

  A jeśli nie znam oskarżonego? Pobił mnie lekko facet na ulicy. Udałem się na komisariat tam sporządzono notatkę i powiedziano mi, że mogę walczyć w sądzie nie podając mi adresu. To mogę wnieść oskarżenie?