Pracownicze Plany Kapitałowe - informacje dla pracowników

Z dniem 1 stycznia 2019 r. weszła w życie ustawa o pracowniczych planach kapitałowych.

Pracownicze Plany Kapitałowe obejmą stopniowo:

• od 1 lipca 2019 r. – firmy zatrudniające co najmniej 250 osób według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r.;
• od 1 stycznia 2020 r. – firmy zatrudniające co najmniej 50 osób według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r.;
• od 1 lipca 2020 r. – firmy zatrudniające co najmniej 20 osób według stanu na dzień 31 grudnia 2019 r.;
• od 1 stycznia 2021 r. – pozostałe podmioty, w tym jednostki sektora finansów publicznych.

Zapis pracowników do PPK

Pracownicze Plany Kapitałowe to dobrowolny system długoterminowego oszczędzania, w którym gromadzone są prywatne oszczędności. Możliwość przystąpienia do niego musi zostać zapewniona przez każdego pracodawcę (poza wyjątkami określonymi w art. 13 ust. 1 oraz art. 133 ust. 1 ustawy o PPK) zatrudniającego co najmniej jednego pracownika, który podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zmiany wynikające z ustawy o pracowniczych planach kapitałowych będą wprowadzane etapami. Pracodawcy w Polsce – zgodnie z obowiązującymi ich terminami – będą zobowiązani do podpisania w imieniu pracowników umowy o prowadzenie PPK z wybraną instytucją finansową. Aby rozpocząć oszczędzanie, pracownik z reguły nie musi wykonywać żadnych czynności.

Do PPK będzie obowiązywać tzw. automatyczny zapis osób zatrudnionych, które ukończyły 18. rok życia, a nie ukończyły 55. roku życia (po ukończeniu 55. roku życia pracownik samodzielnie składa wniosek o przystąpienie do programu). Do programu zostanie zatem automatycznie zapisana każda osoba zatrudniona, która ukończyła 18 lat, a nie ukończyła 55. roku życia i nie zgłosiła rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. 

Do programu nie mogą przystąpić osoby, które ukończyły 70. rok życia.

Pracownik, który ukończył 55 lat, a nie ukończył 70, może złożyć wniosek do pracodawcy o dołączenie do programu.

Pracodawca zatrudniający co najmniej jedną osobę, która podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, dokona wyboru instytucji finansowej zarządzającej PPK pracownika i za jej pośrednictwem otworzy dla niego imienny rachunek, na którym będą gromadzone jego oszczędności – czyli prywatny rachunek PPK.

PPK obejmie wszystkie grupy zawodowe, z wyjątkiem np. funkcjonariuszy służb mundurowych, którzy objęci są odrębnym systemem zaopatrzenia emerytalnego i nie odprowadzają składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do ZUS.

• od 1 lipca 2019 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 250 osób (według stanu na 31 grudnia 2018 r.);
• od 1 stycznia 2020 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób (według stanu na 30 czerwca 2019 r.);
• od 1 lipca 2020 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 20 osób (według stanu na 31 grudnia 2019 r.);
• od 1 stycznia 2021 r. – pozostałe podmioty zatrudniające i jednostki sektora finansów publicznych.

Oszczędzać w PPK mogą wyłącznie osoby fizyczne, które spełniają ustawową definicję osób zatrudnionych uprawnionych do oszczędzania w PPK, tj. są:

• pracownikami (z wyjątkiem młodocianych i przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki węgla);
• osobami, które ukończyły 18. rok życia, wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
• osobami wykonującymi pracę nakładczą;
• członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych;
• członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tych funkcji

– o ile podlegają one obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tych tytułów w Polsce.

Każdy pracownik ma możliwość rezygnacji z oszczędzania w PPK. Żeby tego dokonać, będzie musiał podpisać specjalne oświadczenie o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK – która wiąże się też z utratą takich korzyści jak wpłaty pracodawcy czy dopłaty ze strony państwa. Pracownik może więc zrezygnować z udziału w programie. 

Wpłaty zasilające rachunki uczestników PPK

Jak wspomniano, dla każdego pracownika zostanie utworzony indywidualny rachunek PPK. Obowiązek ten spoczywa na pracodawcy, działającego we współpracy z wybraną instytucją finansową. Co miesiąc na rachunek ten będą trafiać wpłaty pracownika i pracodawcy. Państwo zaś przekaże jednorazową wpłatę powitalną i dopłaty roczne.

Oszczędności pracownika budowane w ramach PPK będą bowiem pochodzić z trzech źródeł: od pracownika, pracodawcy oraz od państwa.

Wpłaty podstawowe pracownika, który przystąpi do programu, będą obliczane i pobierane przez pracodawcę w momencie wypłaty wynagrodzenia. Pracownik będzie co miesiąc przeznaczał na swój rachunek PPK środki w wysokości 2% swojego wynagrodzenia brutto. W przypadku osób osiągających najniższe dochody ta wpłata podstawowa może jednak być mniejsza. Dotyczy to pracowników, których łączne wynagrodzenie osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odopwiadającej 120% aktualnego minimalnego wynagrodzenia. Wpłata podstawowa dla takich osób może wynosić od 2 do 0,5% wynagrodzenia brutto.

Rachunek PPK pracownika będzie również zasilany przez wpłaty pracodawcy. Ma on obowiązek przeznaczyć na nie co miesiąc 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika. Pracodawca nie może sam z tego zrezygnować – dokonywanie wpłat będzie jego obowiązkiem ustawowym. Nie wolno mu też potrącać tej kwoty z wynagrodzenia pracownika.

Zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą zdecydować o odkładaniu na rachunku PPK wyższych środków. Są to wpłaty dodatkowe, które wraz z wpłatami podstawowymi mogą zasilać rachunek PPK do maksymalnej wysokości 8% wynagrodzenia brutto miesięcznie.

Ponadto oszczędzający, po spełnieniu warunków określonych w ustawie, otrzymają środki także z trzeciego źródła – od państwa. Raz w roku otrzymają dopłatę roczną w wysokości 240 zł, a ponadto mogą liczyć najednorazową wpłatę powitalną w wysokości 250 zł.

* Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Gromadzone na rachunkach PPK środki będą dodatkowo pomnażane. Wybrane instytucje finansowe będą bowiem inwestować je w fundusze inwestycyjne, które różnicują poziom ryzyka w zależności od wieku uczestnika – są to tzw. fundusze zdefiniowanej daty.

Każdy uczestnik zostanie automatycznie przypisany do określonego funduszu zdefiniowanej daty w zależności od swojej daty urodzenia. Z tym jednym funduszem inwestuje on przez cały okres gromadzenia środków. Jednak w miarę zbliżania się uczestnika do 60. roku życia fundusz automatycznie zmienia politykę inwestycyjną – w taki sposób, aby zapewniała właściwy poziom bezpieczeństwa powierzonych mu środków.

Aby dana instytucja została dopuszczona do udziału w systemie – tj. do zarządzania środkami odkładanymi na rachunku PPK – musi spełnić szereg restrykcyjnych, określonych ustawowo warunków. Ma to na celu zapewnienie bezpieczeństwa gromadzonych przez pracowników oszczędności. Instytucja taka musi spełniać poniższe warunki:

• posiadać co najmniej 3 lata doświadczenia w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi typu otwartego, funduszami emerytalnymi lub otwartymi funduszami emerytalnymi, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – co najmniej 3 lata doświadczenia w oferowaniu ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;
• posiadać kapitał własny, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – dopuszczone środki własne, w wysokości co najmniej 25 mln zł, w tym co najmniej 10 mln zł w środkach płynnych;
• zarządzać odpowiednią liczbą funduszy lub subfunduszy zdefiniowanej daty.

Jak wspomniano, uczestnictwo w systemie PPK jest w pełni dobrowolne. Pracownik będzie więc mógł w dowolnym momencie zrezygnować z uczestnictwa w systemie i przekazywania wpłat do PPK. Może tego dokonać poprzez podpisanie odpowiedniego oświadczenia o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.

Czy pracownik może decydować, ile będzie wpłacał do PPK?

Tak, pracownik może decydować o wysokości finansowanych przez niego wpłat do PPK. Jednak należy pamiętać, że wysokość wpłaty podstawowej finansowanej przez uczestnika jest określona ustawowo jako 2% wynagrodzenia i pracownik nie może zmienić jej wysokości. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wynagrodzenie uczestnika PPK z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekroczy kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia. W takiej sytuacji odprowadzana jest obniżona wpłata podstawowa, tj. od 0,5% do 2% wynagrodzenia, i to pracownik decyduje, jaka ostatecznie będzie jej wysokość.

Pracownik może natomiast zadeklarować wpłatę dodatkową do PPK, której wysokość może wynosić maksymalnie 2% wynagrodzenia. Wysokość tej wpłaty dodatkowej może być zmieniana przez pracownika. Może on również zrezygnować z dokonywania wpłaty dodatkowej.

Dysponowanie środkami

Oszczędności zebrane na rachunkach PPK będą stanowiły w pełni prywatny i dziedziczony kapitał finansowy pracownika.

Po osiągnięciu 60. roku życia

Pracownik, który podejmie decyzję o oszczędzaniu w ramach PPK, będzie mógł swobodnie korzystać ze zgromadzonych środków na swoim rachunku po osiągnięciu 60. roku życia – bez względu na status aktywności zawodowej. Po ukończeniu 60 lat uczestnik PPK będzie mógł sam zdecydować, jak zamierza skorzystać ze zgromadzonych środków. Każdy sam wybierze wówczas jedno z rozwiązań, które będzie dopasowane do jego indywidualnych potrzeb:

• pracownik może dalej odkładać środki w PPK - tj. kontynuować oszczędzanie w PPK;
• pracownik może skorzystać z domyślnej formy wypłaty (bez konieczności zapłaty podatku od zysków kapitałowych, ma to zachęcić pracowników do wypłaty zgromadzonych środków przez dłuższy okres przebywania na emeryturze):
  • jednorazowo wypłacić 25% środków,
  • pozostałe środki wypłacać co miesiąc przez 10 lat (tj. w co najmniej 120 ratach). Wypłata w tej formie będzie zwolniona z podatku od zysków kapitałowych i dzięki niej pracownik zyska dostęp do zgromadzonych przez siebie środków przez dłuższy okres przebywania na emeryturze – co przełoży się na jego bezpieczeństwo finansowe w dłuższym horyzoncie czasowym;
• pracownik może również wszystkie środki wypłacać w dowolnej liczbie rat. Jednorazowo może wypłacić nawet 100% środków. Należy jednak pamiętać o tym, że skrócenie okresu wypłat poniżej 10 lat będzie skutkować koniecznością zapłaty należnego podatku od dochodów kapitałowych;
• pracownik będzie mógł też dokonać wypłaty transferowej, czyli przenieść zgromadzone środki na:
  • polisę w zakładzie ubezpieczeń – z prawem do świadczenia okresowego lub dożywotniego,
  • rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie o PPK;
• pracownik może wypłacić środki w formie świadczenia małżeńskiego – wypłaty z jednego, wspólnego rachunku małżeńskiego. Taka wspólna decyzja małżonków oznacza konieczność utworzenia rachunku małżeńskiego, na który przez co najmniej 10 lat trafiają połączone środki obu małżonków z ich PPK. W momencie śmierci jednego z małżonków świadczenie jest wypłacane na dotychczasowych zasadach do wyczerpania środków na rachunku małżeńskim. W momencie śmierci obojga małżonków wszystkie pozostałe środki podlegają dziedziczeniu.

Tak więc, jeżeli pracownik nie zdecyduje się wcześniej zrezygnować z oszczędzania w programie PPK, będzie mógł wypłacić zgromadzone oszczędności z chwilą ukończenia 60 lat. W domyślnym wariancie – najkorzystniejszym podatkowo – otrzyma wówczas:

• jednorazową wypłatę, wynoszącą 25% zgromadzonych środków;
• pozostałe 75% oszczędności wypłacane w minimum 120 miesięcznych ratach.

Zmniejszenie liczby rat, w których wypłacane będą pozostałe środki – w tym wypłata całej kwoty jednorazowo (1 rata) – będzie się wiązać z koniecznością zapłaty podatku.

Przed osiągnięciem 60. roku życia

Docelowo oszczędzanie w PPK powinno trwać do 60 r.ż., dopiero po osiągnieciu tego wieku pracownik powinien rozpocząć okres wypłat. Wcześniej możliwe jest wycofanie środków zgromadzonych w PPK wyłącznie w formie zwrotu. Ponieważ bowiem rachunki PPK mają charakter prywatny, uczestnik będzie mógł w dowolnym momencie wypłacić z nich pieniądze – także przed ukończeniem 60. roku życia. W wyniku złożenia wniosku o zwrot środków pracownik otrzyma zgromadzone przez siebie oszczędności, pomniejszone o:

• podatek od zysków kapitałowych;
• 30% wartości wpłat pracodawcy, ponieważ były one zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne – pobrane 30% zapisane zostanie pracownikowi jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne;
• dopłaty ze strony państwa.

Każdy pracownik będzie oczywiście miał wybór, czy pozostać w systemie PPK, czy zrezygnować z oszczędzania w nim. Jednak gromadzenie w nim oszczędności do 60. roku życia będzie niezwykle korzystne pod względem wysokości wpłat uzyskiwanych od pracodawcy oraz preferencji podatkowych.

W ustawie wyróżniono także dwie szczególne sytuacje życiowe, które wpływają na zasady wcześniejszej wypłaty środków z rachunku PPK. W trakcie gromadzenia oszczędności uczestnik programu będzie miał możliwość:

• wypłaty środków w celu pokrycia wkładu własnego w sytuacji zaciągnięcia kredytu na zakup mieszkania lub budowę domu – o ile pracownik nie ukończył 45 lat (do 100% środków, z obowiązkiem zwrotu);
• wypłaty środków w sytuacji poważnej choroby uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka (do 25% środków, bez obowiązku zwrotu).

W wyjątkowych sytuacjach system przewiduje zatem również możliwość wypłacenia zgromadzonych funduszy wcześniej. Rozwiązanie takie może obejmować wypłatę:

• do 25% środków – w sytuacji poważnej choroby uczestnika lub jego najbliższych,
• do 100% środków – aby pokryć wkład własny przy zaciągnięciu kredytu na zakup mieszkania lub budowy domu.

Ggromadzone środki są prywatne

Uczestnictwo w systemie PPK jest dobrowolne, a gromadzone środki są w pełni prywatne, dlatego uczestnik PPK może w dowolnym momencie dokonać zwrotu środków z PPK i w każdym momencie zrezygnować z przekazywania wpłat do PPK. Przepisy ustawy o PPK przewidują wprost, że środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność uczestnika PPK. To oznacza, że mamy gwarancję ustawową, że środki te są i będą prywatne (oraz podlegają dziedziczeniu). Ponadto inne regulacje ustawy o PPK potwierdzają prywatny charakter środków zgromadzonych w PPK. Regulacjami tymi są chociażby przepisy przewidujące możliwość wycofania przez uczestnika środków zgromadzonych w PPK w każdym czasie w formie zwrotu tych środków, a także na pokrycie wkładu własnego przy zakupie mieszkania lub domu, czy też w razie poważnego zachorowania uczestnika lub jego małżonka albo dziecka.

Środki wpłacane do PPK nie trafiają do budżetu państwa czy ZUS i nie ma też bezpośredniego wpływu instytucji publicznych na politykę inwestycyjną instytucji finansowych. Środki są w PPK z założenia dodatkową formą oszczędzania w ramach III filaru emerytalnego. Można nimi swobodnie dysponować – zarówno na etapie akumulacji, czyli do 60. roku życia uczestnika, jak i po ukończeniu tego wieku. To dodatkowe potwierdzenie prywatnego charakteru tych oszczędności.

Każdy uczestnik Pracowniczego Planu Kapitałowego w dowolnym momencie może więc zdecydować o wycofaniu zgromadzonego w planie kapitału. W takim przypadku otrzyma on wszystkie środki, które zasilił na PPK własnymi wpłatami, czyli te pochodzące z 2% wpłaty podstawowej oraz wpłaty dodatkowej. Z wpłat, które wpłynęły ze strony podmiotu zatrudniającego otrzyma 70%, a zasilenia pochodzące od państwa będzie musiał zwrócić w całości.

Zwrot środków przed ukończeniem 60. roku życia wiąże się też z koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych (19%).

Poza takim wycofaniem środków, uczestnik może wypłacić swoje oszczędności (bez ponoszenia kosztów) tylko w przypadku wyjątkowej sytuacji: kiedy on lub członek jego najbliższej rodziny poważnie zachoruje bądź gdy uczestnik PPK będzie chciał przy użyciu tych środków sfinansować wkład własny przy ubieganiu się o kredyt na zakup mieszkania czy budowę domu. W razie choroby (uczestnika, małżonka uczestnika bądź dziecka uczestnika) można wypłacić do 25% swoich oszczędności bez obowiązku zwrotu.

Na pokrycie wkładu własnego przy budowie domu czy zakupie mieszkania można wypłacić nawet 100% środków, jednak podjęte na ten cel pieniądze trzeba wpłacić ponownie na swój rachunek PPK w ciągu 15 lat. Możliwość wypłaty na cele mieszkaniowe przysługuje uczestnikom przed ukończeniem 45. roku życia.

Środki gromadzone w PPK są niezależne od aktualnego pracodawcy. Zmiana pracodawcy daje uczestnikowi planu możliwość przeniesienia zgromadzonych środków do PPK nowego pracodawcy. Odbywa się to w ramach tzw. wypłaty transferowej. Podczas takiej wypłaty wszystkie środki zgromadzone przez uczestnika w PPK u dotychczasowego pracodawcy zostają przekazane do nowego PPK.

Zgromadzone przez uczestnika Pracowniczego Planu Kapitałowego (PPK) środkiw przypadku śmierci tej osoby nie przepadają. W zależności od decyzji uczestnika PPK będą one podlegać dziedziczeniu na zasadach ogólnych lub też trafią do osoby imiennie wskazanej przez uczestnika PPK.

Ustawa o PPK a podstawa wymiaru składek

Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (według art. 26 ust. 5 tej ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych).

W konsekwencji nie stanowią również podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne.

Korzyści z PPK

Zdeniem autorów nowych przepisów, uruchomienie PPK jest korzystne dla wszystkich zaangażowanych stron: pracowników, pracodawców i państwa.

• PPK to większe bezpieczeństwo finansowe Polaków. Publiczny system emerytalny gwarantuje nam emerytury, jednak proces starzenia się społeczeństwa powoduje, że nie będą one wysokie. Problem niskich świadczeń po zakończeniu pracy zawodowej dotyczy zwłaszcza młodego pokolenia – głównie osób, które mają obecnie poniżej 40 lat i nie zgromadziły tzw. kapitału początkowego w ZUS. Program PPK stanowi uzupełnienie emerytury – kapitał zgromadzony na rachunku PPK sprawi, że przyszli emeryci będą zamożniejsi. Przełoży się to na naszą bezpieczną przyszłość i wyższy standard życia po ustaniu aktywności zawodowej.
• Oszczędzanie w ramach PPK jest bardzo opłacalne. Jeżeli sami oszczędzamy, to mamy tylko tyle, ile odłożyliśmy z naszego wynagrodzenia. W PPK natomiast odkładana przez nas kwota jest systematycznie powiększana. W uproszczeniu: do każdej złotówki odłożonej przez pracownika drugą co miesiąc dokłada pracodawca, a państwo dorzuca jeszcze wpłatę powitalną i dopłatę roczną. W ten sposób pracownik odkładający kapitał na swoim koncie PPK gromadzi wyższą kwotę. To jednak nie wszystko, ponieważ jest też ona na bieżąco profesjonalnie inwestowana w celu dalszego pomnażania kapitału.
• Gromadzenie oszczędności w PPK jest w pełni dobrowolne. Każdy pracownik sam decyduje o tym, czy chce gromadzić środki w programie, a pracodawca musi mu zapewnić taką możliwość. Co więcej, z oszczędzania w PPK można zrezygnować – zarówno na etapie tworzenia programu w miejscu pracy, jak i w dowolnym momencie w przyszłości poprzez rezygnację z dokonywania wpłat.
• Całkowita własność prywatna gromadzonych środków. PPK to system kapitałowy, który nie jest częścią publicznego systemu emerytalnego. Dlatego oszczędności na indywidualnym rachunku pracownika są w pełni prywatne. Zgromadzone środki mogą być w każdej chwili wypłacone i podlegają dziedziczeniu.
• PPK to sposób na efektywne zarządzanie finansami i ich pomnażanie. Dzięki niemu nie tylko sprawnie odkładamy oszczędności na przyszłość, lecz także zyskujemy możliwość inwestowania środków – bez konieczności posiadania specjalistycznej wiedzy na ten temat. Badania GUS wskazują, że coraz więcej polskich gospodarstw domowych posiada co miesiąc pewne nadwyżki finansowe. Niemniej Polacy obawiają się długoterminowych inwestycji, pomimo iż to one najefektywniej pomnażają kapitał. Tu przychodzi z pomocą program PPK – bardzo prosty i niewymagający od uczestnika praktycznie żadnych dodatkowych działań ani specjalistycznej wiedzy. Gwarantuje on tworzenie długoterminowych i aktywnie inwestowanych oszczędności. Dzięki temu rozwiązaniu każdy pracownik może stać się inwestorem na rynku polskim lub międzynarodowym – za pośrednictwem bezpiecznych, wyspecjalizowanych i pobierających niskie opłaty funduszy.
• PPK to program solidarności i odpowiedzialności społecznej pracodawców. Pracodawca będzie zobowiązany stworzyć PPK dla swoich pracowników i wpłacać co najmniej 1,5% wynagrodzenia brutto na rachunek każdego z nich w programie.
• Zadania nałożone na pracodawców określono z uwzględnieniem zapewnienia stabilności prowadzonych przez nich przedsiębiorstw. Ich obowiązki administracyjne związane z tworzeniem PPK zostały możliwie uproszczone, a przy wynagrodzeniach rosnących w tempie 7% rocznie wpłata 1,5% ich wysokości nie powinna się przełożyć – według obliczeń Narodowego Banku Polskiego – na spadek rentowności sektora przedsiębiorstw. Zaangażowanie pracodawców w program PPK będzie bardzo docenione jako ich solidarny wkład w zapewnienie długoterminowego bezpieczeństwa finansowego pracowników.
• Podniesienie standardu polskiego rynku pracy dzięki współpracy pracowników, pracodawców oraz państwa. System PPK pozwoli na ożywienie rynku pracy. Podniesie też motywację pracowników – co przełoży się na korzyści również dla pracodawców. Wzorem krajów wysokorozwiniętych, standardem na rynku będzie równoległe otrzymywanie wynagrodzenia od pracodawcy oraz możliwość uczestniczenia w kapitałowym planie emerytalnym firmy.
• PPK to długoterminowe zwiększenie potencjału rozwoju i stabilności polskiej gospodarki. Przełoży się to też na wzrost wynagrodzeń pracowników oraz zysków przedsiębiorstw. Nasz kraj dynamicznie się rozwija, ale zadłużenie zagraniczne pozostaje bardzo wysokie. Po okresie PRL brakuje lokalnego kapitału, a stopa oszczędności polskich gospodarstw domowych należy do najniższych wśród krajów Unii Europejskiej. Program PPK pozwoli zwiększyć poziom krajowych inwestycji i utrzymać potencjał rozwoju gospodarczego Polski. Kilkanaście miliardów oszczędności gromadzonych co roku w ramach PPK powinno dać nowy impuls rozwojowy – stworzyć silny lokalny rynek kapitałowy, zmniejszyć zadłużenie zagraniczne, podnieść poziom majątku Polaków oraz przyspieszyć inwestycje i wzrost gospodarczy. Oznacza to więc wymierne korzyści dla wszystkich stron zaangażowanych w budowanie rynku pracy.

Korzyściami  dla pracownika z oszczędzania w PPK są w szczególności:

• otrzymywanie wpłat finansowanych przez Pracodawcę,
• otrzymanie wpłaty powitalnej,
• otrzymywanie dopłat rocznych od Państwa.

Zgromadzone w PPK środki są własnością prywatną Pracownika i podlegają dziedziczeniu.

Dodatkową korzyścią jest możliwość skorzystania z oszczędności zgromadzonych w PPK przed ukończeniem 60. r.ż. w sytuacji:

• poważnej choroby uczestnika PPK, małżonka lub dziecka (wypłata do 25% środków bez obowiązku zwrotu);
• pokrycia wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu na budowę budynku mieszkalnego lub zakup mieszkania – tylko dla osób przed ukończeniem 45. r.ż. (do 100% środków z obowiązkiem zwrotu).

Jakie są koszty dla pracownika związane z PPK?

Oszczędzający obligatoryjnie ponoszą koszty wpłat odprowadzanych co miesiąc do PPK od 0,5% do 2% wynagrodzenia brutto.

Należy również pamiętać, że wpłaty, które w ramach PPK finansuje pracodawca, stanowią przychód pracownika, podlegający opodatkowaniu, co oznacza, że pracodawca będzie zobowiązany potrącić podatek dochodowy naliczony od tych wpłat z wynagrodzenia pracownika.

Ponadto przepisy ustawy o PPK przewidują, iż koszty zarządzania PPK nie mogą przekroczyć 0,6% wartości aktywów netto funduszu w skali roku. System PPK ma więc być tani dla oszczędzających. Instytucje finansowe mogą pobierać łącznie do 0,6% wartości aktywów netto funduszu w skali roku. Z tego 0,1% może zostać potrącone jako wynagrodzenie uzależnione od wyników zarządzania funduszami. Zostanie ono jednak pobrane tylko wtedy, gdy fundusz uzyska dodatnią stopę zwrotu i jednocześnie osiągnie w danym roku stopę zwrotu przewyższającą stopę referencyjną. Instytucje finansowe nie będą mogły pobierać jakichkolwiek opłat od wpłat na PPK oraz będą musiały ujawniać uczestnikom PPK wszelkie opłaty związane z prowadzeniem rachunku.

Czy wprowadzenie PPK to kolejna reforma emerytalna?

Nie. Ustawa o PPK nie wpływa na dotychczasowe elementy systemu emerytalnego, a jedynie poszerza jego możliwości. PPK to kolejny dobrowolny, prywatny sposób oszczędzania. Środki zebrane na indywidualnym koncie pracownika są wyłącznie jego własnością – mogą być w każdej chwili wypłacone i są dziedziczone. Państwo pomaga jedynie je pomnożyć.

Czy pracownik, który posiada OFE, może zapisać się do PPK?

Oczywiście, w takiej sytuacji nie ma przeszkód do oszczędzania w ramach PPK. Przekazywanie wpłat do OFE jest całkowicie bez znaczenia dla możliwości oszczędzania w PPK.

Co musi zrobić pracownik, aby przystąpić do PPK?

Wszystkie kwestie formalne związane z PPK będą powinnością pracodawcy, który ma ustawowy obowiązek zawarcia w imieniu pracownika umowy o prowadzenie PPK. Ze strony uczestnika nie będą wymagane żadne czynności. Jedynie osoby, które ukończyły 55. rok życia, a nie ukończyły 70 lat, powinny pamiętać o złożeniu wniosku do pracodawcy o zawarcie umowy o prowadzenie PPK.

Czy pracownik będzie mógł wybrać sobie instytucję, która będzie zarządzała środkami gromadzonymi przez niego w PPK?

Nie, pracownik nie ma możliwości samodzielnego wyboru instytucji, która będzie zarządzała środkami, które są przez niego gromadzone w PPK. Wyboru takiej instytucji finansowej za pracownika dokonuje podmiot go zatrudniający. Niezależnie od tego, pracownik ma pośredni wpływ na wybór instytucji, ponieważ pracodawca instytucję tę wybiera co do zasady w porozumieniu z reprezentantami pracowników, czyli zakładową organizacją związkową działającą u tego Pracodawcy lub w razie jej braku w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych, wyłonioną w trybie przyjętym u tego pracodawcy.

W sytuacji, w której instytucję zarządzającą środkami w PPK zmieni pracodawca, pracownik będzie mógł zdecydować jedynie o tym, czy chce dokonać wypłaty transferowej z rachunku w poprzedniej instytucji finansowej.

Jak pracownik może się wypisać z PPK?

Pracownik będzie miał możliwość rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK zarówno na etapie tworzenia PPK w danym podmiocie zatrudniającym (jednak nie wcześniej niż od dnia stosowania przepisów), jak i w każdym dowolnym momencie w przyszłości. Rachunek Pracownika w PPK jest w pełni prywatny, a zgromadzone środki podlegają dziedziczeniu.

Z dokonywania wpłat do PPK Pracownik może zrezygnować zarówno na etapie tworzenia PPK w danym podmiocie zatrudniającym, jak i w każdym dowolnym momencie w przyszłości. Aby zrezygnować z oszczędzania, należy złożyć pracodawcy pisemną deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, w której pracownik oświadczy o rezygnacji z prawa do wpłat pracodawcy oraz dopłat od państwa.

Czy po rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK pracownik znów zostanie zapisany do programu?

Tak. Pracownik, który zrezygnuje z dokonywania wpłat do PPK, będzie ponownie zapisywany do programu. Będzie się to odbywać raz na 4 lata, począwszy od 1 kwietnia 2023 r. Pracodawcy będą mieć ustawowy obowiązek informowania pracowników o zbliżającej się dacie ponownego zapisu.

Czy wysokości wpłat do PPK można zmienić?

Można dokonać zmiany wysokości jedynie wpłat dodatkowych. Wysokość wpłat podstawowych jest określona ustawowo. Wpłaty podstawowe wynoszą 1,5% wynagrodzenia Pracownika i są one finansowane przez Pracodawcę oraz 2% wynagrodzenia finansowane przez Pracownika. Jeżeli dochody pracownika osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekraczają kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia, wpłata podstawowa finansowana przez pracownika może zostać obniżona maksymalnie do 0,5%.

Czy można mieć kilka rachunków PPK?

Tak, pracownik może mieć kilka rachunków PPK. Należy pamiętać, że pracownik jest uprawniony do otrzymania jednej wpłaty powitalnej oraz raz w roku dopłaty rocznej niezależnie od liczby posiadanych rachunków PPK.

Ile na tym zarobią instytucje finansowe?

Limit całkowitych kosztów zarządzania PPK nie może przekroczyć 0,6% wartości aktywów netto funduszu w skali roku. To sprawia, że PPK są jednym z najtańszych produktów oszczędnościowych na rynku.

Z perspektywy instytucji finansowych warunki funkcjonowania w systemie PPK wiążą się dodatkowo z opłatami:

• opłatą wstępną za utworzenie i prowadzenie Portalu PPK,
• opłatą roczną za udział w Portalu PPK,
• opłatą miesięczną za prowadzenie Ewidencji PPK. 

Czy jest gwarancja odzyskania przekazanych wpłat, jeżeli instytucja finansowa poniesie stratę?

Ważną zasadą PPK jest kryterium szczególnego bezpieczeństwa dla inwestowanych pieniędzy. Zakłada ona m.in., że oferta funduszy inwestycyjnych musi być dopasowana do wieku uczestnika PPK. Chodzi o to, że wraz ze zbliżaniem się do 60. roku życia polityka inwestycyjna będzie się automatycznie zmieniała w taki sposób, aby ograniczyć poziom ryzyka inwestycyjnego. Należy jednak zawsze brać pod uwagę, że inwestowanie wiąże się z ryzykiem, a środki zgromadzone w PPK nie są gwarantowane.

Co w w razie, gdy ktoś nie dożyje wieku emerytalnego?

W takiej sytuacji środki na rachunku zostaną wypłacone osobom uprawnionym, czyli: osobom wskazanym przez uczestnika do otrzymania środków lub jego spadkobiercom. Oczywiście jeśli zmarły uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, środki zostaną wypłacone małżonkowi w zakresie, w jakim stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej.

Czy oszczędności będą objęte podatkiem od spadków i darowizn?

Nie. Nabycie w drodze dziedziczenia środków z PPK nie podlega podatkowi od spadków i darowizn.

Czy w PPK będą mogły oszczędzać osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą?

Nie, nie jest dopuszczalne oszczędzanie w PPK przez osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.

Oszczędzać w PPK mogą wyłącznie osoby fizyczne, które spełniają ustawową definicję osób zatrudnionych uprawnionych do oszczędzania w PPK.

Co, jeśli dotychczasowy pracownik rozpocznie działalność gospodarczą?

Jeśli ten pracownik nadal będzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę u pracodawcy, który prowadzi dla niego PPK, rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej jest bez znaczenia dla tego pracownika z perspektywy regulacji dotyczących PPK. Nadal będą dokonywane za niego wpłaty do PPK od wynagrodzenia, które będzie otrzymywał u swojego pracodawcy.

Inaczej będzie w sytuacji, gdy rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej będzie związane z rozwiązaniem stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy. W takiej sytuacji rachunek uczestnika PPK nie będzie zasilany nowymi wpłatami. Niemniej zgromadzone dotychczas w PPK środki będą nadal inwestowane i uczestnik będzie mógł nimi dysponować w sposób przewidziany w ustawie o PPK.

Podstawa prawna:

•  ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2215).

Źródło: www.mojeppk.pl i zus.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl