Pełnomocnictwo procesowe

Kto może być moim pełnomocnikiem w procesie cywilnym?

W prawie przyjęta jest zasada, iż strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Swoboda stron w wyborze pełnomocnika jest ograniczona. Pełnomocnikiem w procesie cywilnym mogą być:

1. Adwokat,

2. Radca prawny (nie może być pełnomocnikiem strony w sprawach karnych i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe. Radca może jednak występować w charakterze pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego oraz powoda cywilnego, jeżeli są to instytucje państwowe lub społeczne albo podmioty gospodarcze)

3. osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony,

4. osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia,

5. Współuczestnik sporu,

6. Rodzina strony: rodzice, małżonek, rodzeństwo, zstępni (dzieci, wnuki itd.), jak również osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia (np. adoptowane dziecko).

7. Dla osoby prawnej lub podmiotu gospodarczego, w tym nie posiadającego osobowości prawnej, może być pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.

W sprawach o ustalenie ojcostwa i roszczenia alimentacyjne, w sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, w sprawach związanych z ochroną praw konsumentów, w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych istnieje możliwość ustanowienia innych pełnomocników. Dla zagranicznego przedsiębiorcy jego pełnomocnikiem może być, oprócz wyżej wymienionych osób, pełnomocnik ustanowiony do reprezentowania tego przedsiębiorcy wobec polskich organów administracji państwowej.

Ilość pełnomocników procesowych, których strona może powołać do reprezentowania jej interesów w procesie, nie jest ograniczona. Jednak należy zaznaczyć, iż nie istnieje coś takiego jak pełnomocnictwo kolektywne - jeśli więc strona ustanowiła kilku pełnomocników procesowych, każdy z nich umocowany jest samodzielnie do przedstawiania strony w ramach niżej wymienionych uprawnień.

Istnieją sytuacje gdy strona może działać w procesie tylko przez pełnomocników - adwokatów i radców prawnych - nazywa się to bezwzględnym przymusem adwokacko-radcowskim. Dotyczy to jednak spraw w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, gdzie  obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji.

Jak mogę ustanowić pełnomocnictwo procesowe?

Pełnomocnictwo procesowe w zasadzie powinno mieć formę pisemną ponieważ pełnomocnik zobowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub uwierzytelniony odpis udzielonego pełnomocnictwa. Adwokat i radca prawny mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego pełnomocnictwa. Możliwe jest także ustne udzielenie pełnomocnictwa, jeśli ma to miejsce w toku rozprawy, poprzez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.

Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla strony zwolnionej od kosztów sądowych jest szczególną formą udzielenia pełnomocnictwa. Ustanowienie to jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego.

Jakie są ramy czasowe trwania pełnomocnictwa?

Czas trwania pełnomocnictwa ocenia się według treści pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo ustaje:

• W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej, jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.

• W razie śmierci pełnomocnika, utraty przez niego kwalifikacji (np. skreślenie z listy adwokatów) lub utraty zdolności procesowej.

• W razie wypowiedzenia zarówno przez mocodawcę, jak i pełnomocnika.

  Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, zobowiązany jest działać za mocodawcę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że zwolni on go z tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, pomimo wypowiedzenia, zastępować stronę do dwóch tygodni od wypowiedzenia, jeżeli jest to konieczne dla uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.

Jakie ma uprawnienia mój pełnomocnik w procesie cywilnym?

Istnieje możliwość ustanowienia dwóch rodzajów pełnomocnictwa procesowego:

1. Pełnomocnictwo procesowe ogólne - pełnomocnik ma uprawnienia do prowadzenia wszystkich spraw w imieniu strony procesowej,

2. Pełnomocnictwo procesowe do prowadzenia poszczególnych spraw - oznacza umocowanie pełnomocnika do prowadzenia konkretnej sprawy (np. rozwodowej),

Pełnomocnik cywilny ma z mocy samego prawa uprawnienia do:

• Wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy,

• Wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji,

• Udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu,

• Zawarcia umowy, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie,

• Odbioru kosztów proces od strony przeciwnej.

Oprócz wyżej wymienionych czynności pełnomocnictwo może obejmować umocowanie do innych czynności, jednak musi to wynikać wyraźnie z treści pełnomocnictwa.

Jeżeli strona staje w procesie jednocześnie ze swoim pełnomocnikiem, to może ona prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika. Działania mocodawcy muszą być jednak niezwłoczne, co oznacza, że musi on zaraz na tejże rozprawie, odwoływać lub prostować oświadczenia swojego pełnomocnika. Uprawnienie to dotyczy również pism procesowych sporządzanych przez pełnomocnika, sprostowania do których należy sporządzić w formie pisma procesowego, które winno być wniesione do sądu przed najbliższą rozprawą.

Pamiętaj, że:

• Wszystkie osoby mogące być pełnomocnikami w procesie cywilnym muszą posiadać pełną zdolność procesową.

• Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Inaczej mówiąc, wszelkie czynności procesowe dokonywane przez pełnomocnika, jak również i jego zaniedbania są traktowane tak, jak czynności i zaniedbania samej strony procesowej, ze wszystkimi skutkami procesowymi wynikającymi zarówno z owych działań, jak i zaniedbań.

• Osoba działająca jako pełnomocnik bez umocowania strony w procesie, której czynności procesowe nie zostaną przez mocodawcę zatwierdzone, ponosi wobec niej odpowiedzialność odszkodowawczą. Również przeciwnik może żądać zwrotu kosztów spowodowanych tymczasowym dopuszczeniem tej osoby do procesu.

• Po wniesieniu pozwu sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności procesowej osobę nie mogącą na razie przedstawić pełnomocnictwa. Równocześnie, przez sąd zostanie wyznaczony termin, w ciągu którego osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swej czynności przez stronę.

• Opłata skarbowa od dokumentów stwierdzających ustanowienie pełnomocnictwa oraz ich odpisów wynosi: 17zł.

Podstawa prawna:

•  Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami), 

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami). 

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.