Kto rządzi Twoją spółdzielnią i jakie uprawnienia przysługują tym organom

Każda spółdzielnia bez względu na to czy to będzie spółdzielnia mieszkaniowa, czy spółdzielnia pracy, czy też spółdzielnia produkcji rolnej musi posiadać odpowiednie organy, przez które będzie prowadzić swoją działalność. Spółdzielnia bowiem, jako podmiot posiadający fundusz udziałowy, prowadzi na rzecz swoich członków działalność gospodarczą o takim profilu, na jaki wskazuje rodzaj spółdzielni. Spółdzielnia mieszkaniowa zatem zajmuje się zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych swoich członków, przez dostarczanie im lokali mieszkalnych. Jej działalność opiera się w przeważającej mierze na budowaniu lub nabywaniu budynków w celu realizacji jej podstawowych funkcji. Jest rzeczą oczywistą, że taką działalnością muszą kierować odpowiednie organy, które będą podejmowały decyzje w kluczowych dla spółdzielni sprawach (jaką nieruchomość nabyć, jaki teren przeznaczyć na budowę), następnie będą te decyzje wprowadzać w życie.

W związku z faktem, że spółdzielnia dysponuje środkami finansowymi zgromadzonymi w funduszu udziałowym, które stanowią własność członków, muszą również istnieć organy, które będą kontrolowały poczynania organów zarządzających spółdzielni, tak aby były one zarówno zgodne z prawem jak i interesami członków oraz opierały się o zasady prawidłowej gospodarki. Mając to na uwadze, w każdej spółdzielni występuje: walne zgromadzenie lub zebranie przedstawicieli, zarząd, rada nadzorcza oraz zebrania grup członkowskich, jeżeli walne zgromadzenie zastąpione jest przez zebranie przedstawicieli.

Co to jest walne zgromadzenie i jakie przysługują mu uprawnienia?

Walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółdzielni i podejmuje decyzje w najważniejszych dla spółdzielni sprawach. W skład tego organu wchodzą wszyscy członkowie spółdzielni. Członek spółdzielni może brać udział w zgromadzeniu jedynie osobiście, chyba że jest osobą prawną, która z natury rzeczy musi działać przez pełnomocnika. W walnym zgromadzeniu mają prawo uczestniczyć także przedstawiciele związku rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona oraz przedstawiciele Krajowej Rady Spółdzielczej. Nie mogą jednak brać udziału w głosowaniu nad uchwałami, gdyż przysługuje im jedynie głos doradczy. Walne zgromadzenie odbywa się przynajmniej raz w roku i jest zwoływane przez zarząd spółdzielni.

Każdy członek spółdzielni musi być zawiadomiony o terminie zgromadzenia, miejscu, w którym się ono odbędzie oraz o sprawach, które będą na nim poruszane. Sposób i terminy, w jakich należy dokonywać zawiadomień ujęte są w statucie spółdzielni, do którego każdy z członków ma wgląd oraz może żądać jego odpisu. Walne zgromadzenie ma wyłączną kompetencję w sprawach:

• uchwalania kierunków rozwoju działalności gospodarczej, społecznej i kulturalnej prowadzonej przez spółdzielnię, np. w sprawie planu budowy nowych osiedli;
• rozpatrywania sprawozdań rady nadzorczej dotyczących działalności zarządu, rozpatrywanie sprawozdań zarządu dotyczących jego rocznej działalności na rzecz spółdzielni oraz gospodarki finansowej jaką prowadzi;
• udzielania zarządowi absolutorium, czyli zaaprobowanie kierunków działania jakie zarząd podejmuje;
• podejmowania uchwał w sprawie zbycia nieruchomości, zbycia zakładu lub innej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej;
• oznaczania najwyższej sumy zobowiązań, jaką spółdzielnia może zaciągnąć;
• podejmowania uchwał w sprawie połączenia się spółdzielni, podziału spółdzielni oraz likwidacji spółdzielni;
• uchwalania zmian statutu spółdzielni;
• wyboru członków rady nadzorczej;
• podejmowania uchwał w sprawie przystąpienia do innych organizacji gospodarczych oraz występowania z nich;
• podejmowania uchwał w sprawie przystąpienia lub wystąpienia spółdzielnia ze związku rewizyjnego oraz upoważnienia zarządu do działania w tym zakresie;
• wyboru delegatów na zjazd związku, w którym spółdzielnia jest zrzeszona;
• rozpatrywania odwołań od uchwał rady nadzorczej;
• rozpatrywania wniosków wynikających z przedstawionego protokołu polustracyjnego z działalności spółdzielni oraz podejmowania uchwał w tym zakresie;
• podejmowania uchwał w sprawie nadwyżki bilansowej lub sposobu pokrycia strat spółdzielni.

Poza wymienionymi wyżej kompetencjami, które mocą statutu nie mogą być walnemu zgromadzeniu odebrane, statut spółdzielni może przyznawać walnemu zgromadzeniu również inne kompetencje, np.

niektóre z kompetencji zastrzeżonych zasadniczo dla rady nadzorczej. Zasadniczo do kompetencji walnego zgromadzenia należy również wybór członków zarządu spółdzielni, jednakże statut może przekazać tę kompetencję radzie nadzorczej.

Kiedy walne zgromadzenie może być zastąpione przez zebranie przedstawicieli i jakie uprawnienia przysługują zebraniom grup członkowskich?

Zasadniczo organem najwyższym w spółdzielni jest walne zgromadzenie. Może się jednak zdarzyć, że w jego miejsce wchodzi inny organ, którym jest zebranie przedstawicieli. Będzie to miało miejsce, gdy statut spółdzielni z góry określa, jaka jest maksymalna liczba osób, wchodzących w skład walnego zgromadzenia. Jeżeli ilość członków spółdzielni, czyli uprawnionych do wzięcia udziału w zgromadzeniu, przekroczy tę liczbę, wówczas organem, któremu przysługują uprawnienia walnego zgromadzenia, będzie zebranie przedstawicieli. W wypadku takim, statut musi określać również zasady ustalania liczby przedstawicieli, zasady ich wyboru, a także czas trwania takiego przedstawicielstwa. Pomimo, iż członek spółdzielni nie ma prawa głosu na zebraniach przedstawicieli, należy zawiadomić go o czasie, miejscu i porządku obrad zebrania przedstawicieli, gdyż ma prawo w nim uczestniczyć.

W przypadku, gdy organem spółdzielni jest zebranie przedstawicieli, organami dodatkowymi, poza radą nadzorczą i zarządem, są zebrania grup członkowskich. Są to organy obligatoryjne, gdyż one właśnie delegują przedstawicieli, którym służą uprawnienia walnego zgromadzenia. Przedstawiciele ci bowiem, są reprezentantami poszczególnych grup członków, utworzonych według ustalonego w statucie klucza, np. członkowie spółdzielni podzieleni są na grupy wedle ulic, na których zamieszkują i z tego właśnie obszaru delegują taką ilość członków, jaką określa statut, np. po jednym z każdej ulicy . Dlatego też zebrania grup członkowskich powinny obejmować wszystkich członków spółdzielni. Zasady działania takich zebrań określa statut spółdzielni.

Do uprawnień zebrań grup członkowskich należy:

• wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli;
• wybieranie i odwoływanie członków rady nadzorczej spółdzielni, jeżeli statut tak stanowi, w przeciwnym razie dokonuje tego zebranie przedstawicieli;
• rozpatrywanie spraw, które mają być przedmiotem obrad najbliższego zebrania przedstawicieli oraz rozpatrywanie wniosków w tych sprawach;
• rozpatrywanie okresowych sprawozdań rady i zarządu;
• wyrażanie swoich opinii i zgłaszanie do właściwych organów spółdzielni wniosków w sprawach spółdzielni, a zwłaszcza we wspólnych sprawach członków wchodzących w skład zebrania grupy.

Statut spółdzielni może również określać inne zadania i uprawnienia zebrań grup członkowskich.

Co to jest rada nadzorcza i jakie są jej kompetencje?

Rada nadzorcza jest organem kontrolnym; sprawuje nadzór i kontrolę nad działalnością spółdzielni, wykonywaną przez zarząd. Członkowie rady wybierani są spośród członków spółdzielni przez walne zgromadzenie lub zebranie przedstawicieli albo przez zebrania grup członkowskich. Minimalny skład rady nadzorczej to trzech członków.

Do zakresu działania rady należy:

1. uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności społecznej i kulturalnej spółdzielni;
2. nadzór i kontrola działalności spółdzielni poprzez:
   • badanie okresowych sprawozdań i sprawozdań finansowych zarządu;
   • dokonywanie okresowych ocen wykonywania przez spółdzielnię jej zadań gospodarczych, ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przez spółdzielnię praw jej członków;
   • przeprowadzanie kontroli nad sposobem załatwiania przez zarząd wniosków innych organów spółdzielni i jej członków;
3. podejmowanie uchwał w sprawie nabycia i obciążenia nieruchomości oraz nabycia zakładu lub innej jednostki organizacyjnej;
4. podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania do organizacji społecznych oraz występowania z nich;
5. zatwierdzanie struktury organizacyjne spółdzielni;
6. rozpatrywanie skarg na działalność zarządu;
7. wybór członków zarządu, jeżeli statut nie przewiduje kompetencji walnego zgromadzenia w tej kwestii;
8. składanie walnemu zgromadzeniu sprawozdań zawierających w szczególności wyniki kontroli i ocenę sprawozdań finansowych;
9. podejmowanie uchwał w sprawach czynności prawnych dokonywanych między spółdzielnią a członkiem zarządu lub dokonywanych przez spółdzielnią w interesie członka zarządu oraz reprezentowanie spółdzielni przy tych czynnościach; do reprezentowania spółdzielni wystarczy dwóch członków rady przez nią upoważnionych.

Statut może przekazać również inne uprawnienia radzie, może także część lub wszystkie uprawnienia dotyczące planów gospodarczych, nabywania nieruchomości oraz zatwierdzania struktury organizacyjnej przekazać do wyłącznej właściwości walnego zgromadzenia.

Najważniejsze jednak uprawnienia rady mają charakter kontrolny i nadzorczy. Aby więc rada mogła realnie spełniać swoją funkcję ma także prawo żądać od zarządu, członków oraz pracowników spółdzielni wszelkich sprawozdań i wyjaśnień, ma prawo przeglądać księgi i dokumenty oraz sprawdzać bezpośrednio stan majątku spółdzielni.

Jakie czynności leżą w gestii zarządu spółdzielni?

Organem wykonawczym każdej spółdzielni jest jej zarząd. To właśnie zarząd wykonuje uchwały podjęte przez walne zgromadzenie oraz przez radę nadzorczą i de facto on prowadzi politykę spółdzielni. Członków zarządu stosownie do postanowień statutu spółdzielni wybiera walne zgromadzenie lub rada nadzorcza. To, kto może wchodzić w skład zarządu, jak również ilość członków określa statut, przy czym możliwy jest również zarząd jednoosobowy, w skład którego wchodzi jedynie prezes.

Biorąc pod uwagę wszystkie organy spółdzielni, na zarządzie spoczywa domniemanie kompetencyjne, co oznacza, iż zarząd wykonuje wszelkie czynności związane z funkcjonowaniem spółdzielni, które szczegółowo w ustawie bądź w statucie nie są zarezerwowane dla innych organów. Jak już bowiem wyżej powiedziano zarząd jest organem wykonawczym spółdzielni i jako taki musi prowadzić jej działalność. Poza kierowaniem działalnością spółdzielni, zarząd reprezentuje również spółdzielnię na zewnątrz, a mianowicie przy różnego rodzaju czynnościach prawnych i faktycznych przez nią dokonywanych.

Oświadczenia woli za spółdzielnię składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek oraz pełnomocnik spółdzielni. Zarząd może również udzielić pełnomocnictwa członkowi zarządu lub innej osobie do dokonywania czynności prawnych związanych z kierowaniem bieżącą działalnością gospodarczą spółdzielni lub jej części, a także pełnomocnictwa do dokonywania czynności określonego rodzaju lub poszczególnych czynności. Statut może jednak uzależnić możliwość udzielenia pełnomocnictwa przez zarząd od uprzedniej zgody rady nadzorczej.

Pamiętaj, że:

• spółdzielnia jest osobą prawną, dlatego musi działać w obrocie gospodarczym przez swoje organy;
• każda spółdzielnia obligatoryjnie posiada organ, w skład którego wchodzą wszyscy członkowie spółdzielni: walne zgromadzenie lub zebrania grup członkowskich, które wybierają swoich przedstawicieli na zebrania przedstawicieli;
• zebraniu przedstawicieli przysługują kompetencje walnego zgromadzenia;
• każda spółdzielnia posiada organ, który prowadzi jej politykę gospodarczą, jest dysponentem środków pieniężnych zgromadzonych w funduszu udziałowym oraz reprezentuje spółdzielnię – jest to oczywiście zarząd spółdzielni;
• każda spółdzielnia posiada organ, który kontroluje i nadzoruje poczynania zarządu, zwłaszcza w zakresie celowości wydatkowania środków z funduszu udziałowego, który stanowi przecież wspólny majątek członków spółdzielni oraz pod względem przestrzegania praw członków spółdzielni – jest to rada nadzorcza;
• najwyższym organem spółdzielni jest walne zgromadzenie i ono właśnie podejmuje decyzje strategiczne w zakresie kierunków rozwoju działalności gospodarczej prowadzonej przez spółdzielnię.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze - (tekst jednolity: Dz. U. 1995 r., Nr 54, poz. 288 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl