Pisma procesowe, pozew i wniosek w postępowaniu cywilnym

Jakie są ogólne warunki wnoszenia pism procesowych?

Pisma procesowe wnosi się do sądu w sposób „tradycyjny”, tzn. napisane odręcznie, na maszynie, w formie wydruku komputerowego, podpisane przez strony i złożone na dzienniku podawczym danego sądu bądź wysłane pocztą (najlepiej listem poleconym w celu posiadania potwierdzenia nadania pisma). Można również składać pisma wnoszone na urzędowych formularzach lub na elektronicznych nośnikach informatycznych (tylko wówczas gdy przepis szczególny tak stanowi).

Każde pismo procesowe powinno zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
• oznaczenie rodzaju pisma,
• osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności (osnowa to zasadnicza część pisma procesowego, w której strona wyraża swoje żądanie - np. wnoszę o wyłączenie sędziego, wnoszę o przeprowadzenie dowodu, wnoszę o zawezwanie XY do próby ugodowej w sprawie o itd.),
• podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
• wymienienie załączników.

Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sporu, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt.

W każdym piśmie należy podać wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy właściwość rzeczowa sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna. Należy pamiętać o tym, że wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia podaje się w złotych, zaokrąglając w górę do pełnego złotego.

Jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa, to wówczas do pisma należy dołączyć jego pełnomocnictwo.

Jeżeli" zajdzie sytuacja, w której do sądu pismo kierować będzie strona, która nie może się podpisać, to za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała (np. niesprawność ruchowa, ograniczająca możliwość złożenia podpisu).

Do pisma procesowego należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom. Ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, należy dołączyć po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Jeśli więc w sprawie występuje tylko jedna osoba (np. pozwany) do pisma załącza się jeden odpis dla tej osoby - składa się więc dwa egzemplarze pisma.

Obowiązek załączenia odpisów pisma procesowego i odpisów załączników dla doręczenia osobom uczestniczącym w sprawie jest bardzo istotnym obowiązkiem strony, który niekiedy może być bardzo uciążliwy (zwłaszcza, gdy jest liczna grupa uczestników postępowania i duża ilość załączników). Nie wolno jednak o tym obowiązku zapomnieć.

Wnoszone pismo należy również opłacić, gdyż Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata.

Pisma przygotowawcze

Rozprawa powinna być należycie przygotowana, by postępowanie toczyło się sprawnie i w miarę szybko, a zatem bardzo istotną grupę pism procesowych stanowią pisma przygotowawcze. W pismach tych należy podać zwięźle stan sprawy, wypowiedzieć się co do twierdzeń strony przeciwnej i dowodów przez nią powołanych, wreszcie wskazać dowody, które mają być przedstawione na rozprawie, lub je załączyć.

Jakie elementy powinien zawierać pozew?

Pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a ponadto powinien zawierać:

• dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu. Ustawodawca stwierdza, że nie ma potrzeby oznaczania wartości przedmiotu sporu, gdy przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna (co nie wyłącza obowiązku strony, by w treści pozwu tę kwotę wskazać).
• przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby także okoliczności, które będą uzasadniały również właściwość sądu.

Te dwa elementy, to elementy obligatoryjne, bez których pozew nie będzie złożony w sposób prawidłowy.

Istnieją także pewne elementy, które można zawrzeć w pozwie, ale nie trzeba tego czynić.

Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy (w szczególności wnioski o wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych, dokonanie oględzin, polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin, zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich).

Należy zaznaczyć, że powód może dochodzić jednym pozwem kilku roszczeń przeciwko temu samemu pozwanemu, jeżeli nadają się one do tego samego trybu postępowania (tzn. procesowego lub nieprocesowego) oraz jeżeli sąd jest właściwy ze względu na ogólną wartość roszczeń (tzn. na przykład dla sądu okręgowego wartość ta przewyższa 75 000, - złotych). Ponadto, jeżeli dochodzone jednym pozwem roszczenia są różnego rodzaju, to można ich dochodzić w ten sposób o tyle tylko, o ile dla któregokolwiek z tych roszczeń nie jest przewidziane postępowanie odrębne ani też nie zachodzi niewłaściwość sądu według przepisów o właściwości bez względu na wartość przedmiotu sporu (np. nie będzie możliwości połączenia w jednym pozwie roszczeń, z których jedno jest majątkowe i ma być dochodzone w postępowaniu odrębnym upominawczym, a drugie jest powództwem o ustalenie i ma być dochodzone przed sądem pracy).

Jakie elementy powinien zawierać wniosek?

Wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego powinien zawierać wszystkie elementy, które są konieczne dla każdego pisma procesowego, a ponadto wszystkie elementy, jakie musi zawierać pozew. Jednakże na gruncie postępowania nieprocesowego zachodzi taka zmiana, że zamiast pozwanego należy wymienić we wniosku wszystkich zainteresowanych w danej sprawie.

Co się dzieje w momencie, gdy nie dopełnimy przewidzianych prawem warunków wnoszenia pism procesowych?

Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. Jeżeli strona uzupełni braki formalne wymienione w wezwaniu to pismo wywołuje skutki od chwili jego wniesienia. Natomiast w przypadku nieuzupełnienia braków w terminie przewodniczący zwraca pismo stronie. Pismo zwrócone nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu. Oznacza to, że powstaje sytuacja, jak gdyby dana osoba nie wnosiła w ogóle pisma do sądu. Natomiast pisma wnoszone do Sądu Najwyższego, gdzie obowiązuje przymus adwokacko-radcowski, jeżeli nie zostały wniesione przez fachowego pełnomocnika, co do zasady, podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków.

Jeżeli pismo procesowe, które powinno być wniesione na urzędowym formularzu, nie zostało wniesione na takim formularzu lub nie może otrzymać prawidłowego biegu na skutek niezachowania innych warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę do jego poprawienia lub uzupełnienia w terminie tygodniowym, przesyłając złożone pismo. Wezwanie powinno wskazywać wszystkie braki pisma oraz zawierać stosowne pouczenie. W razie bezskutecznego upływu terminu lub ponownego złożenia pisma dotkniętego brakami przewodniczący zarządza zwrot pisma. Sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty oraz sprzeciw od nakazu zapłaty sąd odrzuca. Zasady te stosuje się odpowiednio do pism, które powinny być wniesione na elektronicznych nośnikach informatycznych.

Inaczej wygląda sytuacja, gdy pismo nie zostało opłacone, a zostało wniesione zostało przez fachowego pełnomocnika, takiego jak radca prawny, adwokat czy rzecznik patentowy a wysokość tej opłaty jest stała bądź jest to opłata stosunkowa obliczona na podstawie wartości przedmiotu sporu. W takim przypadku przewodniczący zwraca pismo, nie wzywając do uiszczenia opłaty. Jednakże, w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma, strona może uiścić brakującą opłatę. Jeżeli opłata została wniesiona we właściwej wysokości, pismo wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Skutek taki nie następuje w razie kolejnego zwrotu pisma z tej samej przyczyny.

Zarządzenie o zwrocie pisma powinno zawierać określenie wysokości należnej opłaty stosunkowej, jeżeli opłata została uiszczona w niewłaściwej wysokości, oraz wskazanie skutków ponownego wniesienia pisma.

Przepisów dotyczących zwrotu pisma bez wzywania do uiszczenia opłaty nie stosuje się, gdy obowiązek uiszczenia opłaty stosunkowej powstał na skutek sprawdzenia przez sąd wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia.

Należy jednakże zwrócić uwagę, że mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym. Dotyczy to, gdy np. nazwiemy pismo „wnioskiem”, a będzie ono faktycznie pozwem i będzie spełniało wszystkie cechy pozwu. Jednakże warto wspomnieć, iż wniesienie pisma do sądu niewłaściwego powoduje konieczność przezkazania pisma do sądu właściwego i datą wniesienia pisma jest data wpływu do sądu właściwego. Przekazanie może potrwać kilka dni - więc jeśli wnosimy pismo w ostatnim dniu przed przedawnieniem roszczenia warto dobrze oznaczyć sąd, gdyż może się zdarzyć i tak, że pismo zostanie przekazane po dacie przedawnienia roszczenia.

Pamiętaj, że:

• Każdy pozew, wniosek i inne szczególne pismo procesowe należy sprawdzić pod tym kątem, czy spełnia ogólne warunki pisma procesowego, a potem dopiero, czy spełnia warunki szczególne,

• Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym,

• Pisma procesowe sporządzone z naruszeniem art. 87[1] kodeksu postępowania cywilnego podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków, chyba że ustawa stanowi inaczej; przepis ten stanowi, iż w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji, zasady tej nie stosuje się w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego oraz gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat lub radca prawny,

• Zmiana powództwa jest dopuszczalna, jeżeli nie wpływa na właściwość sądu. Jeżeli nie jest dopuszczalna zgodnie z powyższym, a powód zmienia powództwo w ten sposób, że występuje z nowym roszczeniem obok pierwotnego, sąd rozpoznaje nowe roszczenie jako sprawę oddzielną, jeżeli jest dla niej rzeczowo i miejscowo właściwy, w przeciwnym zaś razie przekazuje sprawę sądowi właściwemu. Gdy jednak zmiana taka następuje w sądzie rejonowym, należy przekazać całe zmienione powództwo sądowi okręgowemu, który dla zmienionego powództwa jest rzeczowo i miejscowo właściwy.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.