Jak umówić się, który sąd ma rozstrzygać spory między stronami?

Jak określa się właściwość sądu?

Właściwość sądu oznacza zakres spraw przekazanych mu do rozpoznania i rozstrzygnięcia w postępowaniu cywilnym oraz czynności w postępowaniu cywilnym, do których dokonywania został uprawniony.

W zależności od tego, na jakiej podstawie nastąpiło przekazanie sprawy, wyróżnia się następujące rodzaje właściwości:

1. właściwość ustawową (z ustawy) - stanowi ona zasadę, pozostałe zaś rodzaje właściwości - to wyjątki;

2. właściwość umowną (z umowy stron w granicach dozwolonych ustawą);

3. właściwość delegacyjną (z przekazania postanowieniem danej sprawy sądowi przez inny sąd).

Kiedy można umówić się co do właściwości sądu?

W pewnych granicach dopuszczalne jest porozumienie stron w kwestii właściwości sądu, a więc poddanie sprawy do rozstrzygnięcia innemu sądowi niż sąd właściwy z ustawy.

Strony mogą poddać sprawę w I instancji innemu sądowi miejscowemu niż ten, który byłby właściwy według przepisów o właściwości miejscowej ogólnej i przemiennej.

WedÅ‚ug Kodeksu postÄ™powania cywilnego, strony mogÄ… umówić siÄ™ na piÅ›mie o poddanie sÄ…dowi pierwszej instancji, który wedÅ‚ug ustawy nie jest miejscowo wÅ‚aÅ›ciwy, sporu już wynikÅ‚ego lub sporów mogÄ…cych w przyszÅ‚oÅ›ci wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. SÄ…d ten bÄ™dzie wówczas wyÅ‚Ä…cznie wÅ‚aÅ›ciwy, jeżeli strony nie postanowiÅ‚y inaczej bÄ…dź jeżeli powód nie zÅ‚ożyÅ‚ pozwu w elektronicznym postÄ™powaniu upominawczym (tj. powód nie skierowaÅ‚ sprawy do sÄ…du elektronicznego). Strony mogÄ… również ograniczyć umowÄ… pisemnÄ… prawo wyboru powoda pomiÄ™dzy kilku sÄ…dami wÅ‚aÅ›ciwymi dla takich sporów. Strony nie mogÄ… jednak zmieniać wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci wyÅ‚Ä…cznej (art. 46 K.p.c.).

Jakie warunki muszÄ… być spelnione, aby taka umowa byÅ‚a ważna? 

  • WÅ‚aÅ›ciwość umowna może dotyczyć tylko wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci sÄ…du powszechnego w procesie, a nie jest dopuszczalna w postÄ™powaniu nieprocesowym. Umowa o wÅ‚aÅ›ciwość sÄ…du (prorogatio fori) nie może dotyczyć spraw, które nie należą do drogi sÄ…dowej i do drogi procesu cywilnego.

  • Umowa o wÅ‚aÅ›ciwość sÄ…du może dotyczyć tylko wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci miejscowej sÄ…du i nie może naruszać przy tym przepisów o wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci wyÅ‚Ä…cznej. Strony nie mogÄ… wiÄ™c zmieniać wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci rzeczowej (sÄ…d rejonowy - sÄ…d okrÄ™gowy) ani funkcjonalnej sÄ…dów (np. nie mogÄ… zmieniać toku instancji).

  • BezwzglÄ™dnie taka umowa musi być sporzÄ…dzona na piÅ›mie, czyli w formie dokumentu, który winien być doÅ‚Ä…czony do pozwu wnoszonego do sÄ…du umówionego.

  • Nie jest dopuszczalne jednostronne wyznaczenie sÄ…du wÅ‚aÅ›ciwego. Niekoniecznie trzeba jednak sporzÄ…dzać osobnÄ… umowÄ™, wystarczy zamieszczenie tzw. klauzuli prorogacyjnej (postanowienia umownego) w treÅ›ci umowy materialnoprawnej (przewidujÄ…cej sÄ…d wÅ‚aÅ›ciwy do rozpoznania sporów mogÄ…cych z niej wyniknąć).

  • W umowie prorogacyjnej trzeba oznaczyć wynikÅ‚y spór albo stosunek prawny, z którego w przyszÅ‚oÅ›ci mogÄ…ce wyniknąć spory strony poddajÄ… rozstrzygniÄ™ciu umówionego sÄ…du. Nie można wiÄ™c zawrzeć ogólnej umowy wykluczajÄ…cej we wszystkich wypadkach ustawowÄ… wÅ‚aÅ›ciwość. 

  • Trzeba oczywiÅ›cie wskazać umówiony sÄ…d.

Jakie sÄ… skutki procesowe umowy prorogacyjnej?

  • Stwarza ona zobowiÄ…zanie stron do wytoczenia powództwa zgodnie z jej treÅ›ciÄ…. ZasadÄ… jest, iż sÄ…d umówiony bÄ™dzie wyÅ‚Ä…cznie wÅ‚aÅ›ciwy, tj. nie można wytoczyć powództwa przed inny sÄ…d. Strony mogÄ… jednak postanowić inaczej - mogÄ… umówić siÄ™, że powodowi bÄ™dzie przysÅ‚ugiwaÅ‚o prawo wyboru miÄ™dzy sÄ…dem wÅ‚aÅ›ciwym z ustawy a sÄ…dem umówionym. Poza tym umowa stron może polegać na ograniczeniu wyboru pomiÄ™dzy kilku sÄ…dami wÅ‚aÅ›ciwymi dla danej sprawy (czyli miÄ™dzy sÄ…dem ogólnie wÅ‚aÅ›ciwym a sÄ…dem przemiennym albo miÄ™dzy kilkoma sÄ…dami przemiennymi).

  • Powód, wytaczajÄ…c powództwo przed sÄ…d okreÅ›lony w umowie o wÅ‚aÅ›ciwość, powinien przytoczyć w pozwie fakt zawarcia takiej umowy (art. 187§ 1 K.p.c.).

  • JeÅ›li mimo zawarcia umowy strona kieruje pozew do sÄ…du wÅ‚aÅ›ciwego z ustawy, to pozwany może podnieść przed wdaniem siÄ™ w spór co do istoty sprawy zarzut niewÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci sÄ…du i wówczas sÄ…d przekaże sprawÄ™ sÄ…dowi umówionemu. Jeżeli zaÅ› pozwany takiego zarzutu w tym czasie nie podniesie i odpowiednio go nie uzasadni, to sÄ…d wÅ‚aÅ›ciwy z ustawy przeprowadzi postÄ™powanie i kwestia jego niewÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci nie podlega już dalszemu badaniu. Podobne skutki wystÄ…piÄ…, jeÅ›li pozew zostanie wniesiony do sÄ…du niewÅ‚aÅ›ciwego z ustawy, który jednak mógÅ‚by być wÅ‚aÅ›ciwy do rozpoznania sprawy na podstawie umowy stron, a pozwany nie podniesie przed wdaniem siÄ™ w spór co do istoty zarzutu niewÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci sÄ…du. Zachodzi wtedy tzw. milczÄ…ca umowa o wÅ‚aÅ›ciwość sÄ…du (prorogatio fori tacita).

 

Podstawa prawna:


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika