Na czym konkretnie polega służebność?

Służebność jest prawem obciążającym czyjąś nieruchomość. Obciążenie to, może polegać na:

1. przyznaniu prawa do korzystania z nieruchomości w pewnym zakresie np.: prawo do przejazdu przez cudzy grunt,

2. ograniczeniu z korzystania z nieruchomości przez jej właściciela np.: zakaz budowy wysokich budynków, w związku z prawem widoku,

3. ograniczeniu wykonywania pewnych uprawnień.

Służebność może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.

Jakie są rodzaje służebności?

Brak jest w przepisach zamkniętego katalogu poszczególnych służebności. Fakt ten, umotywowany jest ogromną liczbą możliwych stanów faktycznych. Przepisy są ujęte w sposób ogólny, a rodzaj ustanawianej służebności zależy wyłącznie od woli stron oraz konkretnej sytuacji. Przykładowo, służebnością będzie np.: prawo widoku, polegające na tym, iż na obciążonej służebnością nieruchomości nie będzie można wybudować budynku większego niż dwupiętrowy, by nie uniemożliwiał rozkoszowania się krajobrazem z nieruchomości sąsiedniej.

Ustawa dokonuje jednak podziału, wyróżniając służebności gruntowe oraz osobiste. Służebność gruntowa przysługuje każdoczesnemu właścicielowi uprawnionej nieruchomości, natomiast osobista przysługuje wyłącznie określonej osobie fizycznej.

Szczególnym rodzajem służebności jest tzw. służebność drogowa, innymi słowy tzw. droga konieczna - została ona wyróżniona przez ustawodawcę i omówiona w sposób odrębny. Wiąże się to z faktem, iż z pewnością występuje ona najczęściej i ma niebagatelne znaczenie w stosunkach cywilnoprawnych.

Służebność drogowa ma zastosowanie wówczas, gdy nieruchomość nie posiada dostępu do drogi publicznej, bądź też do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich. Właściciel takiej nieruchomości, może żądać od właścicieli gruntów sąsiedzkich ustanowienia takiej służebności – za wynagrodzeniem. Droga taka powinna zaspokajać potrzeby nieruchomości oraz w jak najmniejszym stopniu obciążać grunty, przez które ma prowadzić.

W sytuacji, w której konieczność ustanowienia drogi koniecznej jest następstwem czynności prawnej (np.: sprzedaży), a strony nie dojdą do porozumienia, wówczas należy zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. On też zarządzi, o ile będzie to możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tejże czynności.

W dniu 3 sierpnia 2008 roku weszła w życie ustawa z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja Kodeksu cywilnego wprowadza do systemu polskiego prawa nową instytucję - służebność przesyłu, której unormowanie rozstrzygnie problemy związane z przeprowadzaniem przez nieruchomości urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej, oraz innych urządzeń podobnych.

Jak powstaje służebność?

W przypadku służebności gruntowych, mogą one być ustanowione wyłącznie na rzecz właściciela innej nieruchomości. Ustawa przewiduje jednakże wyjątek – na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej, można ustanowić służebność gruntową bez względu na to, czy spółdzielnia jest właścicielem gruntu. Do służebności osobistej stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Najprostszym sposobem na ustanowienie służebności jest zawarcie umowy pomiędzy stronami. Odnośnie formy takiego oświadczenia – właściciel nieruchomości obciążonej, który takie prawo ustanawia, musi złożyć swoje oświadczenie w formie aktu notarialnego. W przeciwnym wypadku czynność będzie nieważna. Wpis do księgi wieczystej nie jest wymagany, jednakże w wypadku zbycia obciążonej nieruchomości, nabywca powołując się na rękojmię wiary ksiąg wieczystych, mógłby skutecznie zakwestionować dalsze wykonywanie służebności. Nie dotyczy to jednakże służebności drogowej oraz tych ustanowionych decyzją administracyjną.