Swoboda przepływu pracowników w UE

Prawo do swobodnego przepływu pracowników pojawiło się już w Traktacie rzymskim z 1957 r. i jest również zagwarantowane w art. 39 (i następnych) ujednoliconej wersji Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Swoboda przepływu pracowników

Prawo do swobodnej migracji pracowników zawiera w swej treści zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na narodowość pomiędzy pracownikami Państw Członkowskich. Zakaz dyskryminacji wypływający ze swobody przemieszczania się obejmuje zarówno zatrudnienie, wynagrodzenie i inne warunki pracy.

Prawo (swoboda) przemieszczania się obejmuje także prawo do publicznej opieki społecznej czy też korzystania z publicznej ochrony zdrowia, ale uprawnia do nakładania na korzystających z tej swobody pewnych usprawiedliwionych ograniczeń w korzystaniu z tych udogodnień.

Swobodny przepływ pracowników obejmuje zatem przede wszystkim prawo do:

1. przyjmowania konkretnej, zaoferowanej propozycji zatrudnienia,
2. przenoszenia się w tym celu swobodnie pomiędzy terytoriami Państw Członkowskich (w ich obrębie),
3. pozostawania w danym Państwie Członkowskim w celu zatrudnienia i korzystania z udogodnień w zakresie zatrudnienia, jakie dają ustawy, rozporządzenia lub akty administracyjne,
4. pozostawania na terytorium Państwa Członkowskiego po objęciu pracy w tym Państwie, mając na względzie warunki, jakie będą obowiązywać w związku z implementacją przepisów naszkicowanych przez Komisję.

Przedstawione w tym artykule przepisy nie odnoszą się do pracowników zatrudnionych w służbie publicznej.

Komisja jest zobowiązana do ustanowienia przepisów (dyrektyw i rozporządzeń), które wskażą środki konieczne do wprowadzenia wolności przemieszczania się pracowników, a w szczególności:

• poprzez zapewnienie bliskiej współpracy pomiędzy krajowymi służbami zajmującymi się zatrudnieniem,
• poprzez zakazanie tych z procedur administracyjnych i praktyk oraz ograniczeń w zakresie dopuszczania do dostępnego zatrudnienia, które wynikają z ustawodawstwa wewnętrznego danego państwa lub zawartych wcześniej umów i które stanowią przeszkodę w swobodnym przepływie pracowników,
• poprzez zakazanie ograniczeń wynikających z krajowego porządku prawnego lub ograniczeń wynikających zawartych wcześniej umów, które to ograniczenia przewidują stosowanie odmiennych warunków odnośnie wolnego wyboru zatrudnienia w stosunku do obywateli innych Państw Członkowskich niż wobec pracowników krajowych,
• poprzez ustanawianie odpowiedniego systemu składania ofert zatrudnienia i przekazywania ich, a także ułatwiania osiągnięcia równowagi pomiędzy zapotrzebowaniami rynku pracy w taki sposób, by uniknąć poważnych zagrożeń standardu życia i poziomu zatrudnienia w różnych regionach i różnych gałęziach przemysłu.

Państwa Członkowskie powinny wspierać wymianę młodych pracowników.

Traktat nakłada również obowiązek na Radę, aby przystosowała środki w zakresie zabezpieczenia społecznego, aby zapewnić swobodną migrację pracowników – dotyczy to zarówno pracowników migrujących, jak i osób od nich zależnych.

Dostęp do rynku pracy w rozporządzeniach Rady

Zasada równego traktowania pracowników i swoboda przemieszczania się znalazły oddźwięk w rozporządzeniach wydanych przez Radę (m.in. rozporządzenie 1612/68/EWG o swobodzie przemieszczania się pracowników na obszarze Wspólnoty).

Rozporządzenie to ma niewątpliwy wpływ na swobodny przepływ pracowników w obrębie UE:

1. przede wszystkim rozporządzenie stanowi, że każdy obywatel dowolnego Państwa Członkowskiego ma prawo do podjęcia pracy na terytorium każdego innego, dowolnego Państwa Członkowskiego,
2. prawo do wymiany ofert pomiędzy potencjalnymi pracownikami i pracodawcami (zgodnie z regulacjami obowiązującymi w danym Państwie),
3. rozporządzenie zakazuje wprowadzania przepisów wewnętrznych, które ograniczają możliwość wykonywania pracy lub ubiegania się o nią (rozporządzenie nakłada na takie przepisy sankcję nieważności),
4. jeżeli w danym Państwie istnieją przepisy, które wprowadzają ograniczenia procentowe, liczbowe, czy jakiekolwiek inne odnośnie ilości obywateli innych krajów UE, których można zatrudnić w danej gałęzi przemysłu lub regionie, to według rozporządzenia są one nieważne,
5. zakazuje jakiejkolwiek dyskryminacji pracownika pochodzącego z innego kraju UE i nakazuje jego równe traktowanie, gdy chodzi np. o dostęp do reprezentacji pracowniczej w danym przedsiębiorstwie,
6. rozporządzenie przyznaje prawo do osiedlenia się w danym kraju współmałżonkowi pracownika, jego zstępnym, którzy mają poniżej 21 roku życia, a także wstępnym pracownika lub współmałżonka pozostającym na jego utrzymaniu,
7. dopuszcza do korzystania z rynku pracy współmałżonka pracownika migrującego lub do prowadzenia przez niego działalności gospodarczej,
8. przyznaje również dzieciom pracownika migrującego prawo do kształcenia się, nauki zawodu.

Pamiętaj, że:

• Zgodnie z art. 2 Traktatu o przystąpieniu od dnia przystąpienia nowe Państwa Członkowskie są związane postanowieniami Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot, postanowienia te są stosowane w nowych Państwach Członkowskich zgodnie z zasadami określonymi w tych Traktatach i w niniejszym Akcie;
• Dyrektywa to akt, które wiąże Państwo, do którego jest skierowana, w zakresie wyników jakie powinny być osiągnięte, z pozostawieniem władzom państwowym swobody wyboru form oraz środków;
• Dyrektywy nie pozostają jednak bez wpływu na życie obywateli. Jeżeli obywatel uważa, że dane Państwo Członkowskie nie wprowadza zasad przedstawionych w Dyrektywie, lub dopuszcza się praktyki, która jest z Dyrektywą sprzeczna – może zgłosić skargę do Komisji Europejskiej. W takim przypadku Komisja ocenia, czy skarga jest zasadna i jeżeli uzna, że tak to występuje do Państwa by wprowadziło odpowiednie regulacje (lub zaprzestało niezgodnej z Dyrektywą praktyki). Jeżeli Państwo tego nie uczyni, Komisja może je pozwać do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości;
• Rozporządzenie to akt, który wiąże bezpośrednio, bez obowiązku wprowadzania go do systemu porządku krajowego.

Podstawa prawna:

• Ujednolicona wersja Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z dnia 24 grudnia 2002 r. (Official Journal of the European Communities C 325/33),
• Rozporządzenie Rady 1612/68/EWG o swobodzie przemieszczania się pracowników na obszarze Wspólnoty.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.