W systemie podatku od towarów i usług (VAT) prawo uzyskania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym jest cechą umożliwiającą realizację zasady neutralności tego podatku dla podatnika i faktycznego obciążenia tym podatkiem wyłącznie finalnego konsumenta – ostatecznego nabywcy.

Możliwość zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym dotyczy, co do zasady, wyłącznie czynnych podatników podatku od towarów i usług.

Żeby uzyskać zwrot podatku, trzeba złożyć deklarację dla podatku od towarów i usług (formularz VAT-7 lub VAT-7K), wykazującą istnienie nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Deklarację za okresy miesięczne składa się w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu. Podatnicy, którzy wybrali metodę kasową bądź kwartalną metodę rozliczeń, powinni składać deklaracje za okresy kwartalne - w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.

W niektórych przypadkach do deklaracji należy dołączyć umotywowany wniosek o zwrot podatku od towarów i usług. Składa się go:

• wraz z deklaracją podatkową, jeśli podatnik zwraca się o przyspieszenie zwrotu różnicy podatku z 60 do 25 dni.
• jeśli podatnik dokonuje dostawy towarów bądź świadczenia usług poza terytorium kraju i nie dokonuje sprzedaży opodatkowanej w Polsce;
• wraz z deklaracją podatkową, jeżeli podatnik nie wykonał w danym okresie rozliczeniowym czynności opodatkowanych;
• wraz z deklaracją podatkową, jeśli podatnik nie wykonał w danym okresie rozliczeniowym czynności opodatkowanych i jednocześnie wnosi o skrócenie terminu zwrotu ze 180 do 60 dni.

Wniosek dokonanie zwrotu podatku VAT składa się na formularzu VAT-ZT, a w razie żądania przyspieszenia zwrotu - podatnik wypełnia formularz VAT-ZZ.

Zwrot dokonywany jest na rachunek bankowy albo na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (SKOK).

Zamiast zwrotu, kwota nadwyżki może zostać przeniesiona na następny okres rozliczeniowy albo podatnik może wykazać w deklaracji tę kwotę do zwrotu i złożyć wniosek o zaliczenie jej na poczet bieżących bądź przyszłych zobowiązań podatkowych (w tym z tytułu podatków innych niż VAT, jednak - zgodnie z aktualnym orzecznictwem - nie np. podatków lokalnych, jak podatek od nieruchomości).

Ile wynosi podstawowy termin zwrotu podatku od towarów i usług?

Podstawowy termin zwrotu podatku wynosi 60 dni od dnia złożenia deklaracji przez podatnika, o ile nie znajdą zastosowania przepisy szczególne.

Jeśli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, to naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć termin 60-dniowy - do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanego w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej bądź postępowania kontrolnego na podstawie przepisów o kontroli skarbowej.

W przypadku wydłużenia terminu, urząd skarbowy na wniosek podatnika dokonuje zwrotu różnicy podatku w terminie 60 dni, jeżeli podatnik wraz z wnioskiem złoży w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe w kwocie odpowiadającej kwocie wnioskowanego zwrotu podatku.

Poza tym, na umotywowany wniosek podatnika zwrot w terminie 60 dni może również zostać dokonany w przypadku podatników dokonujących dostawy towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju i niedokonujących sprzedaży opodatkowanej, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów bądź świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju (tj. poza Polskę) i jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku związanego z tymi czynnościami.

Skrócony termin zwrotu

Na wniosek podatnika, złożony wraz z deklaracją podatkową, zwrot podatku dokonywany jest w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia, w przypadku, gdy kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, wynikają z:

• faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone, z uwzględnieniem art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej,
• dokumentów celnych, deklaracji importowej oraz decyzji naczelnika urzędu celnego oraz zostały przez podatnika zapłacone,
• importu towarów rozliczanego zgodnie odpowiednimi przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług, dla którego podatnikiem jest ich usługobiorca lub dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, jeżeli w deklaracji podatkowej została wykazana kwota podatku należnego od tych transakcji.

Termin zwrotu w razie braku czynności opodatkowanych

Jeśli podatnik w danym okresie rozliczeniowym nie wykonywał czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, to kwota podatku naliczonego podlega zwrotowi w terminie 180 dni. Na pisemny wniosek podatnika urząd skarbowy dokonuje w takim przypadku zwrotu w terminie 60 dni, jeżeli podatnik złoży w urzędzie skarbowym odpowiednie zabezpieczenie majątkowe.

W jakiej formie można złożyć zabezpieczenie majątkowe?

Zabezpieczenie majątkowe powinno odpowiadać kwocie wnioskowanego przez podatnika zwrotu.

Zabezpieczenie majątkowe dotyczące zwrotu podatku w wysokości nie większej niż wyrażonej w złotych kwocie odpowiadającej równowartości 1.000 euro, może być złożone w formie weksla. 

Bez względu na wysokość zwrotu VAT, zabezpieczenie może zostać złożone w formie:

• gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej;
• poręczenia banku;
• weksla z poręczeniem wekslowym banku;
• czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku;
• papierów wartościowych na okaziciela o określonym terminie wykupu wyemitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, bankowych papierów wartościowych i listów zastawnych o określonym terminie wykupu, wyemitowanych we własnym imieniu i na własny rachunek przez podmiot mogący być gwarantem lub poręczycielem zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej.