Biznes i prawa człowieka
Krajowy Plan Działania
29 maja 2017 r. Rada Ministrów przyjęła "Krajowy Plan Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na lata 2017-2020".
W 2011 r. Rada Praw Człowieka ONZ przyjęła "Wytyczne dotyczące biznesu i praw człowieka" (UN Guiding Principles on Business and Human Rights), stanowiące ważny krok społeczności międzynarodowej w stronę zmniejszania ryzyka naruszania praw człowieka w związku z działalnością biznesu. W dokumencie "Plan działania UE w dziedzinie praw człowieka i demokracji w latach 2015-2019" (Action Plan on Human Rights and Democracy for the period 2015-2019) państwa członkowskie Unii Europejskiej zadeklarowały opracowanie Krajowych Planów Działania na rzecz praktycznego wdrożenia Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka (KPD).
Społeczność międzynarodowa zarówno w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych, jak i Unii Europejskiej czy Radzie Europy opracowała liczne inicjatywy i podjęła praktyczne działania, mające na celu precyzyjne określenie roli i odpowiedzialności rządów, biznesu i społeczeństwa obywatelskiego w zakresie ochrony i poszanowania praw człowieka. Polska aktywnie włącza się w proces tworzenia nowego podejścia do tej problematyki na forum krajowym i międzynarodowym.
"Krajowy Plan Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na lata 2017-2020" został zbudowany w oparciu o 3 filary zawarte w Wytycznych ONZ:
- Zobowiązanie państwa do ochrony praw człowieka.
- Odpowiedzialność przedsiębiorstw za poszanowanie praw człowieka.
- Dostęp do środków zaradczych.
W załączniku do dokumentu zawarto informację na temat niewiążących mechanizmów międzynarodowych oraz międzynarodowych podstaw prawnych obowiązujących w Polsce w odniesieniu do biznesu i praw człowieka.
KPD poprzez implementację "Wytycznych ONZ" ma przede wszystkim służyć zwiększeniu ochrony praw człowieka i poszerzeniu możliwości dochodzenia sprawiedliwości w sytuacji, gdy prawa te zostaną naruszone przez biznes. Umieszczenie w KPD informacji na temat działań rządu na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a także odwołanie się do strategicznych dokumentów w tej dziedzinie, związane jest się ze świadomą polityką państwa wspierania przedsiębiorstw z jednoczesnym podkreślaniem konieczności przestrzegania przez nie praw człowieka. W KPD zawarto informację o działaniach, które są już uwzględnione w planach poszczególnych resortów lub instytucji (np. „Konstytucja dla biznesu” czy nowelizacja ustawy o związkach zawodowych), a także o przewidywanych analizach nt. możliwych zmian w prawie polskim i działaniach mających na celu poprawę ochrony praw człowieka (np. ustawa o ,,sygnalistach”, nowelizacja ustawy o usługach turystycznych, regulacje odnoszące się do odpowiedzialności pośredników internetowych za mowę nienawiści i naruszenia wolności słowa, weryfikacja czy zapisy kodeksu karnego odnoszące się do pracy przymusowej są wystarczające do penalizacji zjawiska handlu ludźmi do pracy przymusowej i in.).
Historia inicjatywy
Rada Praw Człowieka ONZ w 2011 r. przyjęła przez konsensus "Wytyczne dotyczące biznesu i praw człowieka" (UN Guiding Principles on Business and Human Rights), opracowane przez zespół ekspertów pod przewodnictwem prof. Johna Ruggiego. "Wytyczne" te stanowią ważny krok społeczności międzynarodowej w stronę zmniejszenia ryzyka naruszania praw człowieka w związku z działalnością biznesu. Uwzględniają one przede wszystkim obowiązki państw, dotyczące zapewnienia ochrony praw jednostki przed naruszeniami ze strony przedsiębiorstw. "Wytyczne" kładą również nacisk na rolę przedsiębiorstw w realizacji i ochronie praw człowieka, wynikających zarówno z regulacji prawa krajowego, jak i ze zobowiązań międzynarodowych.
Istotne miejsce w "Wytycznych" zajmuje kwestia zapewnienia przez państwa skutecznych, zarówno sądowych, jak i pozasądowych, mechanizmów rozpatrywania skarg na naruszenia praw człowieka w związku z działalnością gospodarczą. Zgodnie z "Wytycznymi", poszkodowanym powinien być zagwarantowany dostęp do środków zaradczych i możliwości dochodzenia zadośćuczynienia za doznane krzywdy.
MSZ podjęło się roli koordynatora prac nad "Krajowym Planem Działania (KPD) na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na lata 2017-2020". W prace nad dokumentem zaangażowane były w sposób szczególny: Ministerstwo Rozwoju, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Pełnomocnik Rządu do spraw społeczeństwa obywatelskiego, Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Traktowania a także Państwowa Inspekcja Pracy i Urząd Zamówień Publicznych. W 2016 r. zakończono prace analityczne i przygotowana została pierwsza wersja dokumentu, którą po uzgodnieniach z pozostałymi resortami przekazano do zaopiniowania instytucjom pozarządowym oraz związkom pracodawców i związkom zawodowym w ramach konsultacji publicznych.
Do pobrania:
- Krajowy Plan Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka na lata 2017-2020;
- Tekst Wytycznych ONZ oraz aktualne informacje nt. działań na rzecz ich wdrożenia są dostępne na stronie Biura Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka: http://www.ohchr.org/EN/Issues/Business/Pages/NationalActionPlans.aspx. Tłumaczenie polskie zostało przygotowane przez Polski Instytut Biznesu i Praw Człowieka we współpracy z NSZZ Solidarność oraz Fundacją F.Eberta i jest dostępne w formie elektronicznej na stronie internetowej Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu - www.pihrb.org
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?