Czy wizerunek stanowi dobro osobiste osoby prawnej i w ten sposób podlega ochronie prawnej?

Ochrona wizerunku przysługuje tylko osobie fizycznej

Kodeks cywilny nie zawiera osobnego katalogu dóbr osobistych przysługujących osobom prawnym. Jedynie art. 43 k.c. nakazuje odpowiednie stosowanie regulacji o ochronie dóbr osobistych osób prawnych do przepisów o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych. Zwolennicy poglądu, iż wizerunek nie stanowi dobra osobistego osoby prawnej, zwracają uwagę, iż ze względu na istotę osób prawnych, nie wszystkie dobra prawne wymienione w art. 23 k.c. będą im przysługiwać. Za takim stanowiskiem opowiedział się Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 20 października 2014 r. w sprawie I ACa 456/14 wskazując, iż „wprawdzie art. 43 k.c. nakazuje stosowanie przepisów o dobrach osobistych także do osób prawnych, jednakże przepisów tych nie należy stosować wprost, lecz odpowiednio, z uwzględnieniem charakteru konkretnego dobra osobistego, a także różnic między jednostkami organizacyjnymi, a osobami fizycznymi. [...] ze specyfiki dobra osobistego, jakim jest wizerunek wynika przysługiwanie jego ochrony wyłącznie osobom fizycznym, a nie osobom prawnym." Podobny pogląd wyraził Sąd Okręgowy we Wrocławiu w wyroku z dnia 13 maja 2014 r. w sprawie IC 1777/12: „Osoba prawna nie może mieć wizerunku, którym nie jest ani zdjęcie budynku, w którym ma ona swoją siedzibę, ani logo firmy, ani inne oznaczenie. Ze specyfiki dobra osobistego, jakim jest wizerunek, wynika, iż jego ochrona przysługuje wyłącznie osobom fizycznym, a nie osobom prawnym.” Również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 października 2009 r. wypowiedział się w kwestii wizerunku, uznając że „wizerunek, który został wymieniony w art. 23 k.c. jako jedno z dóbr osobistych człowieka, oznacza podobiznę człowieka utrwaloną jako portret, fotografia lub w innej postaci. Wizerunku w tym znaczeniu nie posiada osoba prawna, która jest bytem abstrakcyjnym i nonsensem byłoby przypisanie takiego znaczenia pojęciu "wizerunek" w odniesieniu do osoby prawnej.”

Wizerunek stanowi dobro osobiste osoby prawnej

Zwolennicy odmiennego poglądu natomiast stoją na stanowisku, że katalog dóbr osobistych osoby prawnej chronionych przez prawo obejmuje wizerunek danego podmiotu i ogólnie pojętą swobodę prowadzenia działalności gospodarczej w ramach wybranej branży lub profesji. Pogląd taki wyraził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 22 stycznia 2014 r. w sprawie I ACa 666/13: „Wizerunek osoby prawnej łączy się z jej dobrym imieniem i dotyka bezpośrednio takich kategorii jak renoma i postrzeganie przedsiębiorcy przez innych uczestników obrotu gospodarczego oraz prawnego. Bezprawne działania ograniczające dostęp osoby prawnej do pewnego segmentu rynku naruszają prawo do nieskrępowanej działalności gospodarczej.” W tym kontekście należy również odnieść się do interesującego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r. w sprawie III CSK 39/09, z którego można wnioskować, iż ochrona prawna wizerunku osób prawnych zależy od interpretacji tego dobra prawnego, wskazując iż „użycie w zaskarżonym wyroku w stosunku do powoda pojęcia "wizerunek" w kontekście takich pojęć jak "dobre imię", "firma" oraz "renoma" i zdefiniowanie przy użyciu tych pojęć jednego dobra osobistego powoda, które zostało naruszone przez pozwanego, oznacza, że dobrem tym jest utrwalona opinia jaką się cieszy powód i jego reputacja jako przedsiębiorcy. Otwarty katalog dóbr osobistych zawarty w art. 23 k.c. i odpowiednie, na podstawie art. 43 k.c., zastosowanie tego przepisu do dóbr osobistych osób prawnych pozwalają bez naruszenia wymienionych przepisów na takie określenie dobra osobistego powoda naruszonego przez pozwanego. Użycie dla określenia tego dobra pojęcia "wizerunek" należy rozumieć jako pojęcie obejmujące postrzeganie ogółu cech charakteryzujących w powszechnym odczuciu podmiot, którego pojęcie to dotyczy." Za podobnym poglądem opowiedział się Sąd Najwyższy w sprawie I CKN 100/01, w którym wyjaśnia, że wizerunek osoby prawnej należy rozumieć również jako znak symbolizujący osobę prawną, będącym nośnikiem jej tożsamości i pełniącym funkcję indywidualizującą i w takim sensie podlega ochronie prawnej.

Reasumując, należy uznać, że dobro osobiste w postaci wizerunku będzie przynależne osobom prawnym w zależności od przyjęcia samej definicji „wizerunku”. Wydaje się, że jeżeli wizerunek będzie traktowany tak, jak to jest interpretowane w stosunku do osób fizycznych, to nie będzie można się odnieść w kontekście ochrony do osób prawnych.