Europa w ruchu, czy w bezruchu?

Utrzymaniu konkurencyjności w ramach sprawiedliwej społecznie transformacji w kierunku czystej energii i cyfryzacji – to kierunki rozwoju europejskiego sektora transportowego. Inicjatywa Komisji Europejskiej obejmuje osiem wniosków ustawodawczych, które m.in. będą zobowiązywały do stosowania krajowych przepisów dotyczących płacy minimalnej np. wobec kierowców ciężarówek i tirów. 

Polska przeciwko tzw. pakietowi mobilności

Minister Adamczyk, razem z wiceminister Justyną Skrzydło, wziął udział w spotkaniu z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, państw członkowskich, środowisk branżowych i mediów, które odbyło się po prezentacji tzw. pakietu mobilności, czyli aktów prawnych regulujących funkcjonowanie transportu drogowego w UE.

– "Narzucanie krajowych stawek płacy minimalnej przewoźnikom w międzynarodowym transporcie drogowym, bez uwzględnienia dodatkowych czynników związanych z funkcjonowaniem firm przewozowych, spowoduje podniesienie kosztów transportu wszystkich towarów na wewnętrznym rynku UE oraz zakłócenia w łańcuchu dostaw towarów" – powiedział minister infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk 31 maja 2017 r. w Brukseli.

– Zamiast liberalizacji i działań na rzecz Jednolitego Obszaru Transportowego, rewizja przepisów w wersji zaprezentowanej przez Komisję Europejską idzie w kierunku zamykania rynków narodowych i sankcjonowania działań protekcjonistycznych niektórych państw na szczeblu unijnym, co w rezultacie oznacza ograniczanie naturalnych przewag konkurencyjnych podmiotów, które własną gospodarnością oraz uczciwą pracą zdobyły znaczącą pozycję na rynku europejskim – powiedział minister Adamczyk podczas wystąpienia komentującego rozwiązania zaproponowane przez KE.

Andrzej Adamczyk wspomniał, że w ostatnim czasie premierzy Grupy Wyszehradzkiej we wspólnym oświadczeniu jasno określili swoje stanowisko w sprawie pomysłu włączenia międzynarodowych usług transportowych w zakres dyrektywy o delegowaniu pracowników jako negatywne, sprzeciwiając się osłabianiu swobody świadczenia usług.

– "Rodzi się pytanie, czy pakiet, który przedstawiła dziś Komisja Europejska, można nazwać „pakietem mobilności” skoro, w gruncie rzeczy, doprowadzi do jej ograniczenia, gdyż proponuje przepisy, które sprawią, że świadczenie usług przez firmy transportowe w wielu obszarach będzie mocno utrudnione, a branża już dziś boryka się z wieloma utrudnieniami i funkcjonuje w warunkach dużej niepewności" – podkreślił minister Andrzej Adamczyk.

Minister zwrócił też uwagę, że KE zaproponowała rozwiązania zaskakująco zbieżne z tymi, w stosunku do których wszczęto procedurę naruszeniową. 27 kwietnia 2017 r. Komisja wezwała  Austrię do usunięcia uchybień w związku ze stosowaniem austriackiej ustawy dotyczącej zwalczania dumpingu płacowego i socjalnego w sektorze transportu drogowego. Dodał, że podobne działania podjęła wobec francuskiej i niemieckiej ustawy o płacy minimalnej.

– "W odróżnieniu od niektórych polityków europejskich jestem daleki od używania zwrotów takich, jak nowoczesne niewolnictwo, czy praca przymusowa. Z całą pewnością nie zgodzę się też ze stwierdzeniem, że poprzez różnicowanie stawek wynagrodzeń w poszczególnych państwach UE „karmimy ekstremizm” oraz ograniczamy poparcie dla idei europejskiej" – powiedział minister Adamczyk.

Szef resortu infrastruktury i budownictwa zaapelował o prowadzenie dyskusji opartej na merytorycznych argumentach. Podkreślił, że prezentowane przez polską delegację podejście opiera się na analizach i pracach badawczych. Delegacja MIB przedstawiła wstępne wyniki zleconych przez resort prac badawczych zespołu naukowców Uniwersytetu Gdańskiego, dotyczących konsekwencji wprowadzenia tzw. pakietu mobilności dla Jednolitego Rynku Europejskiego, ze szczególnym uwzględnieniem sektora transportowego.

Minister Andrzej Adamczyk podkreślił, że pełni podziela opinię o tym, że „Europa musi chronić pracowników, w szczególności tych, którzy zarabiają mniej". Natomiast nie podziela opinii, że powinno się to odbywać poprzez odgórne ustalanie płacy minimalnej na niemożliwych do osiągnięcia poziomach kosztem zaburzenia wolnej konkurencji na rynku.

– "Oczekiwaliśmy, że dzisiaj prezentowana propozycja będzie dobrym punktem wyjściowym do negocjacji między legislatorami doskonale zdając sobie sprawę, jak trudne było to zadanie dla służb Komisji Europejskiej. Jednakże w obecnym kształcie większość propozycji nie umożliwia nam określenia naszego marginesu negocjacyjnego" – powiedział minister Adamczyk.

Z kolei, Ryszard Czarnecki – wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego podkreślił, że „sektor transportu drogowego jest specyficznym i bardzo wrażliwym elementem europejskiej gospodarki. Każde zakłócenie na rynku kreuje konsekwencje dla innych sektorów: opóźnienia w dostawach, wzrost cen towarów oraz ograniczenie mobilności obywateli Unii Europejskiej”.

Na marginesie spotkania minister Adamczyk spotkał się z komisarz ds. transportu UE Violetą Bulc, z którą rozmawiał o propozycjach przedstawionych przez Komisję. Minister zaprezentował wstępne stanowisko resortu oraz podkreślił, że zmiany legislacyjne zaproponowane w pakiecie mobilności w obecnym kształcie uderzają w sektor drogowego transportu międzynarodowego. Zaznaczył też, że Polska będzie w dalszym ciągu konsekwentnie realizować swoją strategię w tym zakresie, opierając się na rzetelnych danych i analizach, które będą przekazywane do wiadomości europejskim firmom transportowym oraz opinii publicznej.

Czego dotyczy pakiet "Europa w ruchu" - czyli pakiet mobilności?

Jak wspomniano, inicjatywa Komisji Europejskiej obejmuje 8 wniosków ustawodawczych, które m.in. będą zobowiązywały do stosowania krajowych przepisów dotyczących płacy minimalnej np. wobec kierowców ciężarówek i tirów.

„Europa w ruchu” to szeroko zakrojony zestaw inicjatyw, który ma na celu poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, wspieranie inteligentnego pobierania opłat za użytkowanie dróg, zmniejszenie emisji CO2, zanieczyszczenia powietrza i zatorów komunikacyjnych, ograniczenie formalności administracyjnych dla przedsiębiorstw, zwalczanie nielegalnego zatrudnienia i zapewnienie odpowiednich warunków i czasu odpoczynku pracownikom. Długoterminowe korzyści płynące z tych środków, w opinii KE, wykraczają daleko poza sektor transportu poprzez promowanie wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy, zwiększenie sprawiedliwości społecznej, zwiększenie wyboru dla konsumentów oraz zdecydowane wprowadzenie Europy na drogę do niskich emisji.

Wiceprzewodniczący Komisji odpowiedzialny za unię energetyczną, Maroš Šefčovič, stwierdził: - "Świat transportu zmienia się zasadniczo. Europa musi wykorzystać tę okazję, aby ukształtować przyszłość mobilności. To nasza szansa na zmianę paradygmatu. Chciałbym, aby przemysł europejski nie tylko był częścią globalnej zmiany, ale by nadawał jej ton".

Wiceprzewodniczący do spraw miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności Jyrki Katainen skomentował: - "Nasze podejście do mobilności obejmuje nie tylko sektor transportu. Nowe tendencje w transporcie postrzegamy również w kontekście nowych trendów gospodarczych, takich jak gospodarka społecznościowa lub gospodarka o obiegu zamkniętym. Jest to zatem szansa na modernizację całej gospodarki europejskiej i nadanie jej bardziej zrównoważonego charakteru".

Komisarz ds. transportu Violeta Bulc powiedziała: - "UE ma wyjątkową okazję, aby być liderem w modernizacji transportu drogowego nie tylko w Europie, lecz również na poziomie globalnym. Nasze reformy stworzą podstawy dla znormalizowanych cyfrowych rozwiązań w transporcie, sprawiedliwych warunków socjalnych i łatwiejszych do egzekwowania przepisów rynkowych. Dzięki temu zmaleją społeczno-ekonomiczne koszty transportu, jak czas tracony w korkach ulicznych, liczba śmiertelnych wypadków oraz wypadków, których ofiary odnoszą poważne obrażenia, zagrożenie dla zdrowia powodowane zanieczyszczeniem i hałasem, a zarazem korzyści odniosą obywatele, przedsiębiorstwa i przyroda. Wspólne normy i usługi transgraniczne ułatwią również podróże multimodalne w Europie".

Mobilność ma znaczący wpływ na życie codzienne obywateli europejskich. Sektor ten zatrudnia bezpośrednio ponad 11 milionów osób. Jednak obecnie stoi on w obliczu zmian technologicznych, gospodarczych i społecznych, których tempo wzrasta. Wykorzystanie tych zmian ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia Europy, która chroni, wspiera i broni – jednego z priorytetów politycznych Komisji Junckera. W tym celu Komisja przyjęła dziś długoterminową strategię, której celem jest przekształcenie tych wyzwań w szanse i wprowadzenie do roku 2025 inteligentnej, sprawiedliwej społecznie i konkurencyjnej mobilności. UE będzie stymulować ten proces za pomocą prawodawstwa i środków wspierających, w tym inwestycji w infrastrukturę, badania naukowe i innowacje. Dzięki temu to w Europie zostaną opracowane i wprowadzone najlepsze ekologiczne, połączone i zautomatyzowane rozwiązania w zakresie mobilności, pojazdy i wyposażenie.

Strategii towarzyszy pierwsza seria 8 wniosków ustawodawczych dotyczących transportu drogowego. Sektor ten ma szczególne znaczenie, ponieważ zatrudnia bezpośrednio 5 mln Europejczyków, a jednocześnie jest odpowiedzialny za emisje prawie jednej piątej wszystkich gazów cieplarnianych w UE. Wnioski doprowadzą do poprawy funkcjonowania rynku przewozów drogowych oraz warunków socjalnych i zatrudnienia pracowników. Zostanie to zrealizowane w drodze bardziej rygorystycznego egzekwowania przepisów, zwalczania nielegalnych praktyk w zakresie zatrudnienia, ograniczenia administracyjnego obciążenia przedsiębiorstw oraz poprzez zwiększenie przejrzystości obowiązujących przepisów, np. w odniesieniu do stosowania krajowych przepisów dotyczących płacy minimalnej.

Komisja wspiera również rozwiązania w zakresie płynnej mobilności, tak by obywatele i przedsiębiorstwa mogli łatwo przemieszczać się w całej Europie. Przykładem jest wniosek mający na celu zwiększenie interoperacyjności systemów pobierania opłat, który umożliwi użytkownikom dróg poruszanie się w całej UE bez konieczności znajomości różnych formalności administracyjnych. Wspólne specyfikacje dotyczące danych pochodzących z transportu publicznego pasażerów umożliwią im lepsze zaplanowanie podróży i wybranie najlepszej trasy, nawet gdy przechodzi ona przez granice państwowe.

Pierwsza partia 8 wniosków zostanie uzupełniona w ciągu najbliższych 12 miesięcy o inne propozycje, w tym normy dotyczące emisji na okres po 2020 r. dla samochodów osobowych i dostawczych, a także pierwsze normy emisji dla pojazdów ciężkich, będące następstwem dzisiejszego wniosku dotyczącego monitorowania emisji CO2 i zużycia paliwa przez pojazdy ciężkie oraz sprawozdawczości w tym zakresie. Wnioski te przyczynią się do stymulowania innowacji, poprawy konkurencyjności, zmniejszenia emisji CO2, poprawy jakości powietrza i zdrowia publicznego oraz zwiększenia bezpieczeństwa transportu.

Kontekst prawny

Transport i mobilność mają kluczowe znaczenie dla europejskiej gospodarki i konkurencyjności. Znalazło to odzwierciedlenie w różnych ramach politycznych UE mających decydujący wpływ na ten sektor. Realizacja priorytetów Komisji Junckera – unii energetycznej, jednolitego rynku cyfrowego i agendy na rzecz zatrudnienia, wzrostu i inwestycji – przyczynia się do usprawnienia sektorów transportu i mobilności. W strategii na rzecz unii energetycznej z lutego 2015 r. przekształcenie sektora transportu w sektor energooszczędny i niskoemisyjny określono jako jeden z kluczowych obszarów działania. Środki, które zostały przedstawione w przyjętej w lipcu 2016 r. strategii na rzecz mobilności niskoemisyjnej będą teraz realizowane. Inwestycje w infrastrukturę w ramach planu inwestycyjnego dla Europy stanowią silny bodziec dla wprowadzenia w Europie ekologicznej, konkurencyjnej i połączonej mobilności.

Więcej informacji:

• Arkusz informacyjny: Europa w ruchu - przegląd;
• Arkusz informacyjny: Mobilność ekologiczna;
• Arkusz informacyjny: Mobilność konkurencyjna i sprawiedliwa społecznie;
• Arkusz informacyjny: Mobilność połączona;
• Europa w ruchu: Pytania i odpowiedzi;
• Inicjatywy Komisji.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl