Finansowanie nauki - rząd zatwierdził projekt nowych regulacji

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach finansowania nauki oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego. Przygotowane zmiany mają wzmocnić polski udział w Europejskiej Przestrzeni Badawczej i ułatwią finansowanie strategicznej dla rozwoju nauki infrastruktury badawczej. Umożliwią też kierowanie większego strumienia pieniędzy do najlepszych jednostek naukowych.

Rządowy projekt jest dopełnieniem reformy nauki z 2010 roku. Nowe przepisy będą sprzyjały efektywniejszemu wykorzystaniu inwestycji w infrastrukturę laboratoryjną i dydaktyczną, zwłaszcza w dużych, międzynarodowych projektach.

Nowelizacja przewiduje m.in. efektywniejsze finansowanie strategicznej infrastruktury badawczej na zasadach funkcjonujących w Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Nowe zapisy umożliwią finansowanie lub współfinansowanie udziału polskich zespołów badawczych w dużych, międzynarodowych przedsięwzięciach naukowych. Ułatwią też finansowanie strategicznej dla rozwoju nauki infrastruktury i aparatury badawczej. Zmodyfikowano bowiem ustawową definicję dużej infrastruktury badawczej - to infrastruktura o wartości 150 tys. zł w przypadku badań lub prac rozwojowych w naukach humanistycznych, społecznych, naukach o sztuce i twórczości artystycznej oraz o wartości 500 tys. zł w naukach ścisłych, inżynierskich i naukach o życiu.

Projekt wprowadza też definicję strategicznej infrastruktury badawczej, która będzie finansowana na podstawie Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej (PMDIB). Znajdą się na niej przedsięwzięcia o unikalnym charakterze w skali krajowej i międzynarodowej, ale także przedsięwzięcia mające szczególne znaczenie dla rozwoju badań naukowych, prac rozwojowych lub rozbudowy infrastruktury informatycznej w nauce. Ich wykaz będzie ustalał minister nauki i szkolnictwa wyższego. Kryteria i tryb zaliczania przedsięwzięć do PMDIB zostaną uregulowane w rozporządzeniu.

Wykaz przedsięwzięć w ramach Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej będzie ogłaszany przez ministra nauki w dzienniku urzędowym.

W projekcie nowelizacji ustawy określono katalog podmiotów, które mogą składać wnioski w wpisanie przedsięwzięcia do wykazu. Oprócz jednostek naukowych będą to m.in.: konsorcja naukowe, centra naukowo-przemysłowe, centra naukowe uczelni i PAN.

Nowy projekt umożliwi również finansowanie zadań, które mają faktyczny wpływ na upowszechnianie i promocję wiedzy oraz osiągnięć naukowych zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Projekt precyzuje termin działalność upowszechniająca naukę - powinna ona polegać na realizacji zadań wspierających rozwój polskiej nauki i techniki przez upowszechnianie, promocję oraz popularyzację istotnych wyników działalności naukowej, innowacyjnej i wynalazczej, zwłaszcza w skali międzynarodowej.

W ramach działalności upowszechniającej naukę, dofinansowywane będzie w szczególności promowanie rozwiązań innowacyjnych, wykorzystujących wyniki badań naukowych lub prac rozwojowych w ramach targów, wystaw i ekspozycji za granicą lub w kraju. Biblioteki naukowe będą mogły pozyskać środki na utrzymanie unikalnych zbiorów bibliotecznych, a także na opracowywanie naukowych zasobów bibliotecznych oraz udostępnianie zasobów bibliotek w wersji elektronicznej. Środki finansowe będą mogli otrzymać również wydawcy czasopism (w tym uczelnie i jednostki naukowe), którzy zapewniają otwarty elektroniczny dostęp do czasopism. Środki te będą służyć podniesieniu poziomu naukowego i umiędzynarodowieniu czasopism naukowych.

Podmioty działające na rzecz nauki będą mogły ubiegać się o środki finansowe w trybie konkursowym.

W projekcie dostosowano także przyznawanie środków finansowych na naukę do specyfiki i charakteru zadań. Z postępowania dotyczącego przydziału środków finansowych zostaną wykluczeni wnioskodawcy pozostający pod zarządem komisarycznym, w toku likwidacji lub upadłości. Zasady dotyczące przyznawania środków finansowych będą bardziej przejrzyste, bowiem przyznawane będą według algorytmów opartych na danych liczbowych, a nie opiniach ekspertów czy recenzentów.

W projekcie określono podstawowe kryteria, jakie będą stosowane przy podziale środków finansowych, m.in.:

• poziom naukowy prac i ich znaczenie dla rozwoju nauki,
• praktyczną użyteczność uzyskanych wyników, w tym znaczenie dla rozwoju innowacyjności gospodarki oraz dla rozwoju międzynarodowej współpracy naukowej i technicznej.

Przy podziale środków będą brane pod uwagę:

• kategoria naukowa jednostki naukowej,
• wpisanie na listę PMDIB,
• posiadanie przez jednostkę ubiegającą się o dotację programu badań
• znaczenie inwestycji dla celów polityki naukowej, naukowo-badawczej i innowacyjnej państwa

Jednym z kryteriów będzie zgodność z Krajowym Programem Badań.

Uszczegółowiono ponadto przepisy dotyczące restrukturyzacji i konsolidacji jednostek naukowych. Dotacje będą przyznawane na podniesienie efektywności badań naukowych
i prac rozwojowych związanych m.in. ze zmianą struktury organizacyjnej, struktury zatrudnienia lub zakresu działania jednostki.

Doprecyzowano przepisy dotyczące zasad przyznawania środków finansowych poprzez ścisłe określenie elementów, od których zależy wysokość dotacji na utrzymanie potencjału badawczego jednostki naukowej oraz dotacji na działalność podstawowych jednostek naukowych uczelni, jednostek naukowych PAN, instytutów badawczych
i międzynarodowych instytutów naukowych. Sposób ustalania wysokości dotacji oraz rozliczania środków finansowych na działalność statutową będą określone w rozporządzeniu ministra nauki.

Rząd określił też kwotowo maksymalną wysokość nagrody przyznawanej przez ministra nauki za wybitne osiągnięcia naukowe - nagroda nie powinna przekraczać 100 tys. zł.

Zespół
e-prawnik.pl