Spis treści
Co to jest umowa zlecenie?
Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna regulowana przez Kodeks cywilny, w której przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Jest to jedna z najbardziej popularnych form współpracy poza stosunkiem pracy.
Kluczowe cechy umowy zlecenia
- Zobowiązanie do działania z należytą starannością
- Brak stosunku podporządkowania służbowego
- Możliwość samodzielnego organizowania działań
- Elastyczność w ustalaniu warunków współpracy
W umowie zlecenie można wyróżnić dwa podstawowe rodzaje działań:
Działanie w imieniu zleceniodawcy
W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Wszystkie prawa i obowiązki nabywa bezpośrednio dający zlecenie.
Działanie w imieniu własnym
Zleceniobiorca nabywa prawo na swoje nazwisko, ale jest zobowiązany przenieść to prawo na zleceniodawcę. Działa na rachunek dającego zlecenie.
Jak zawrzeć umowę zlecenie?
Forma umowy zlecenie jest w zasadzie dowolna, jednak ze względów praktycznych zaleca się formę pisemną. Umowa powinna zawierać wszystkie istotne elementy określające prawa i obowiązki stron.
Wskazanie danych zleceniodawcy i zleceniobiorcy, w tym danych identyfikacyjnych i adresowych.
Szczegółowe określenie czynności do wykonania, zakresu obowiązków i oczekiwanych rezultatów.
Określenie wysokości wynagrodzenia oraz terminów płatności, z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej
Ustalenie sposobu dokumentowania przepracowanych godzin w związku z obowiązkiem stosowania minimalnej stawki godzinowej.
Szczególne wymagania formalne
Jeśli zlecenie łączy się z pełnomocnictwem wymagającym szczególnej formy (np. kupno nieruchomości), umowa musi być zawarta w odpowiedniej formie - w tym przypadku w formie aktu notarialnego.
Minimalna stawka godzinowa 2025
Od 1 stycznia 2025 roku obowiązuje minimalna stawka godzinowa w wysokości 30,50 zł brutto za każdą godzinę wykonania zlecenia. Jest to wzrost o 2,40 zł w porównaniu z poprzednią stawką obowiązującą w 2024 roku.
Najważniejsze informacje o minimalnej stawce godzinowej
- Wysokość: 30,50 zł brutto za godzinę w 2025 roku
- Obowiązek ewidencjonowania czasu pracy przez zleceniodawcę
- Wypłata wynagrodzenia przynajmniej raz w miesiącu przy umowach długoterminowych
- Kara grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł za nieprzestrzeganie przepisów
Kto objęty jest minimalną stawką godzinową?
Minimalna stawka godzinowa dotyczy umów zlecenia oraz umów o świadczenie usług zawieranych z przedsiębiorcami lub jednostkami organizacyjnymi.
Objęte minimalną stawką
- Umowy zlecenia z przedsiębiorcami
- Umowy o świadczenie usług z firmami
- Zlecenia w przetargach publicznych
- Współpraca z jednostkami organizacyjnymi
Wyłączenia z minimalnej stawki
- Umowy między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności
- Zlecenia z wynagrodzeniem prowizyjnym
- Samodzielne decydowanie o miejscu i czasie pracy
- Umowy agencyjne i umowy o dzieło
Obowiązki stron umowy zlecenie
Obowiązki zleceniobiorcy
Podstawowym obowiązkiem przyjmującego zlecenie jest dokonanie przewidzianej w umowie czynności z należytą starannością. Dla osób prowadzących działalność profesjonalną staranność ocenia się według standardów zawodowych.
Kluczowe obowiązki zleceniobiorcy
- Wykonanie zlecenia z należytą starannością
- Bieżące informowanie o przebiegu sprawy
- Wydanie wszystkiego co uzyskał przy wykonywaniu zlecenia
- Zakaz używania rzeczy i pieniędzy zleceniodawcy we własnym interesie
- Postępowanie zgodnie z wiążącymi wskazówkami zleceniodawcy
Możliwość powierzenia wykonania innej osobie
Zleceniobiorca powinien działać osobiście, jednak może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej w określonych przypadkach:
Dozwolone zastępstwo
- Wynika z umowy
- Przewiduje to zwyczaj
- Wymuszają szczególne okoliczności
Odpowiedzialność tylko za winę w wyborze osoby zastępującej.
Niedozwolone zastępstwo
- Brak podstaw w umowie
- Brak zawiadomienia zleceniodawcy
- Brak szczególnych okoliczności
Pełna odpowiedzialność solidarna z osobą zastępującą.
Obowiązki zleceniodawcy
Zleceniodawca ma obowiązek pokrycia wydatków związanych z należytym wykonaniem zlecenia oraz zwolnienia zleceniobiorcy z zaciągniętych zobowiązań.
Główne obowiązki zleceniodawcy
- Zapłata wynagrodzenia zgodnie z umową
- Zwrot wydatków poniesionych przy wykonywaniu zlecenia
- Zwolnienie z zobowiązań zaciągniętych w ramach zlecenia
- Przestrzeganie minimalnej stawki godzinowej
- Ewidencjonowanie czasu pracy zleceniobiorcy
Wypowiedzenie umowy zlecenie
Każda ze stron może wypowiedzieć umowę zlecenie ze skutkiem natychmiastowym. Jest to jedna z charakterystycznych cech odróżniających umowę zlecenie od umowy o pracę.
Skutki wypowiedzenia umowy
Wypowiedzenie bez ważnego powodu przez którąkolwiek ze stron wiąże się z obowiązkiem naprawienia szkody powstałej drugiej stronie.
Wypowiedzenie przez zleceniodawcę
W przypadku wypowiedzenia przez dającego zlecenie, jest on obowiązany do:
- Zwrotu wydatków poniesionych przez zleceniobiorcę
- Zapłaty części wynagrodzenia za wykonane czynności (przy zleceniu odpłatnym)
- Naprawienia szkody (gdy wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu)
Wypowiedzenie przez zleceniobiorcę
Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie, jednak gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, odpowiada za wyrządzoną szkodę.
Ograniczenia wypowiedzenia
Uprawnienie do wypowiedzenia może być w umowie tylko ograniczone, ale nie można z góry zrzec się możliwości wypowiedzenia bez względu na okoliczności. Każda ze stron może zawsze wypowiedzieć zlecenie, gdy zajdą ważne powody.
Składki ZUS i podatki w 2025 roku
Umowa zlecenie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne oraz składce zdrowotnej. Od 2025 roku wprowadzono istotne zmiany w oskładkowaniu umów cywilnoprawnych.
Obecny system składek (2025)
| Rodzaj składki | Status | Uwagi |
|---|---|---|
| Emerytalna | Obowiązkowa | 9,76% podstawy wymiaru |
| Rentowa | Obowiązkowa | 1,5% podstawy wymiaru |
| Wypadkowa | Obowiązkowa | Stawka zależna od PKD oraz ilości zgłoszonych osób |
| Chorobowa | Dobrowolna | 2,45% podstawy wymiaru |
| Zdrowotna | Obowiązkowa | 9% podstawy wymiaru |
Planowane zmiany oskładkowania
Rząd zapowiada pełne oskładkowanie wszystkich umów zlecenia, ale zmiany te nie wejdą w życie w 2025 roku. Zgodnie z obecnymi planami, reforma ma zostać wprowadzona dopiero w 2026 roku.
Zwolnienia ze składek ZUS
Istnieją przypadki, gdy umowa zlecenie jest zwolniona z oskładkowania składkami społecznymi:
Studenci do 26 lat
Zwolnienie z wszystkich składek społecznych (pozostaje składka zdrowotna). Dotyczy to nauki w szkole wyższej lub szkole ponadpodstawowej.
Inne tytuły ubezpieczenia
Gdy zleceniobiorca ma inne tytuły do ubezpieczenia, których suma wynagrodzeń jest równa lub wyższa od minimalnego wynagrodzenia.
Najważniejsze zmiany w 2025 roku
Rok 2025 przyniósł kilka istotnych zmian w zakresie umów zlecenia, które wpływają na warunki współpracy i koszty zatrudnienia.
Kluczowe zmiany w 2025 roku
- Wzrost minimalnej stawki godzinowej do 30,50 zł brutto
- Rezygnnacja z pełnego oskładkowania (przełożone na 2026 rok)
- Utrzymanie obecnych zasad w zakresie składek ZUS
- Zwiększenie kar za nieprzestrzeganie minimalnej stawki godzinowej
Wpływ na koszty zatrudnienia
Wzrost minimalnej stawki godzinowej o 2,40 zł oznacza proporcjonalny wzrost kosztów zatrudnienia dla pracodawców stosujących stawki minimalne.
Przyszłe zmiany
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapowiedziało wprowadzenie w przyszłości dwóch istotnych zmian:
Staż pracy
Planowane jest wliczanie okresów wykonywania pracy na umowie zlecenia do pracowniczego stażu pracy, co ułatwi dostęp do niektórych uprawnień pracowniczych. Zmiana ta ma wejść w życie już 1 stycznia 2026 r.
Obowiązkowe oskładkowanie
Pełne oskładkowanie umów zlecenia, gdy stanowią jedyne źródło dochodu lub łączne wynagrodzenie nie przekracza płacy minimalnej.
Praktyczne wskazówki
Dla zleceniodawców
Upewnij się, że rodzaj wykonywanych zadań nie wymaga zawarcia umowy o pracę. Unikaj pozorowania umowy zlecenie.
Wprowadź system ewidencjonowania przepracowanych godzin, aby móc udowodnić przestrzeganie minimalnej stawki godzinowej.
Precyzyjnie określ w umowie przedmiot zlecenia, wynagrodzenie, terminy oraz sposób rozliczania.
Dla zleceniobiorców
Ochrona własnych praw
Jeśli wykonujesz pracę w warunkach typowych dla stosunku pracy (podległość służbowa, stałe godziny, miejsce pracy), możesz mieć prawo do umowy o pracę. W przypadku wątpliwości skontaktuj się z Państwową Inspekcją Pracy.
Zalecenia dla zleceniobiorców
- Sprawdzaj czy wynagrodzenie nie jest niższe od minimalnej stawki godzinowej
- Dokumentuj przepracowane godziny
- Zachowuj kopie umów i rachunków
- Sprawdź czy składki ZUS są odprowadzane prawidłowo
- W przypadku problemów skontaktuj się z odpowiednimi instytucjami
Różnice między umową zlecenie a umową o dzieło
Często mylone są umowa zlecenie i umowa o dzieło. Kluczowa różnica polega na tym, że:
Umowa zlecenie
Zobowiązuje do działania z należytą starannością w celu dokonania określonej czynności. Ważny jest proces, nie konkretny rezultat.
Umowa o dzieło
Zobowiązuje do osiągnięcia oznaczonego rezultatu. Liczy się tylko końcowy efekt pracy, nie sposób jego osiągnięcia.
Umowa zlecenie stanowi elastyczną formę współpracy, która przy właściwym stosowaniu może przynieść korzyści obu stronom. Kluczowe jest przestrzeganie przepisów prawa oraz uczciwe podejście do ustalania warunków współpracy.