Co to jest umowa zlecenia?

W umowie zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Zobowiązanie biorącego zlecenie polega na świadczeniu określonych czynności prawnych, i to w sposób pozwalający mu na samodzielne organizowanie odpowiednich działań (np. Kowalski zawarł z Nowakiem umowę zlecenia, w której Nowak zobowiązał się kupić w imieniu dającego zlecenie używany samochód marki Opel). Stanowi ona konstrukcję umożliwiającą dokonywanie czynności prawnych przy wykorzystaniu zastępstwa.

Zlecenie nie obejmuje umów, w którym przedmiotem świadczenia jest spełnienie usługi polegającej na czynności faktycznej (np. nauka gry w tenisa, opieka nad dziećmi), jednak przepisy o zleceniu stosuje się do tych umów odpowiednio. Zlecenie może dotyczyć zarówno czynności prawnej z zakresu prawa materialnego, jak i czynności procesowych, podejmowanych w postępowaniu przed sądami, organami administracji czy innymi organami i uregulowanych przepisami dotyczącymi takich postępowań. Wyłączona jest możliwość zawarcia umowy zlecenia dotyczącej czynności, która z mocy prawa lub ze swej istoty może być dokonana tylko osobiście np. sporządzenie testamentu.

W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie (odpowiednie prawa i obowiązki nabywa bezpośrednio dający zlecenie). W takim przypadku dokonujący czynności działa jako pełnomocnik dającego zlecenie a odrębne, tzn. obok zlecenia, udzielenie pełnomocnictwa nie jest potrzebne (praktyka jest jednak inna - wiele osób żąda od zleceniobiorcy przedstawienia pełnomocnictwa).

Połączenie zlecenia z pełnomocnictwem stwarza taką sytuację prawną, że przyjmujący zlecenie jest nie tylko upoważniony, ale także zobowiązany do działania w imieniu dającego zlecenie.

Zgodnie z treścią zlecenia, działanie dla dającego zlecenie może wszakże polegać na dokonaniu przez przyjmującego zlecenie czynności prawnej w imieniu własnym, ale na rachunek dającego zlecenie. Nabywa on wtedy określone prawo na swoje nazwisko, z tym że jest zobowiązany przenieść to prawo na dającego zlecenie (np. Kowalski zawarł z Nowakiem umowę zlecenia, w której zobowiązał się do kupienia w imieniu własnym, ale na rzecz Nowaka kolorowego telewizora marki X. Jeśli Kowalski dokonał zakupu, to stał się właścicielem tego telewizora, jednak jest on zobowiązany do przeniesienia prawa własności do tego telewizora na rzecz Nowaka).

Jak zawrzeć umowę zlecenia?

Forma umowy jest w zasadzie dowolna, chyba że zlecenie łączy się z pełnomocnictwem, dla którego wymagana jest forma szczególna (np. zlecenie kupna nieruchomości - należytą formą jest forma aktu notarialnego).

Szczególnym unormowaniem jest także obowiązek zawiadomienia dającego zlecenie przez zawodowo trudniących się załatwianiem spraw dla innych (np. zespół adwokacki) o nieprzyjęciu zlecenia.

Czy można wypowiedzieć umowę zlecenia?

Oczywiście. Każda ze stron może wypowiedzieć stosunek zlecenia ze skutkiem natychmiastowym. Uprawnienie to może być w umowie tylko ograniczone, ponieważ każda ze stron może zawsze, niezależnie od postanowień umownych, wypowiedzieć zlecenie, gdy zajdą po temu ważne powody. Na przykład strony mogą określić sposób i termin wypowiedzenia, natomiast zrzeczenie się z góry możliwości wypowiedzenia bez względu na okoliczności byłoby nieważne.

W razie wypowiedzenia przez dającego zlecenie jest on obowiązany do zwrotu wydatków, a jeżeli zlecenie miało charakter odpłatny - do zapłaty części wynagrodzenia.

Ponadto z wypowiedzeniem bez ważnego powodu, przez którąkolwiek ze stron, łączy się obowiązek naprawienia szkody.

Jakie wypływają z umowy zlecenia obowiązki dla stron?

Podstawowym obowiązkiem przyjmującego zlecenie jest dokonanie przewidzianej w umowie czynności. Powinien przy tym działać z należytą starannością. Ponieważ umowa zlecenia oparta jest na zaufaniu do osoby przyjmującej zlecenie, sposób wykonania zleconej czynności z reguły pozostawiony jest przyjmującemu zlecenie. Jednak dający zlecenie może udzielić wiążących wskazówek co do wykonania czynności, chyba że pojawiła się nieprzewidziana okoliczność. Nawet wtedy przyjmujący zlecenie powinien jednak postępować zgodnie z przypuszczalnymi intencjami zleceniodawcy.

Przyjmujący zlecenie jest obowiązany na bieżąco informować dającego zlecenie o przebiegu sprawy oraz wydać wszystko co przy wykonywaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym. Nie wolno mu także we własnym interesie używać rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie.

Przyjmujący zlecenie powinien w zasadzie działać osobiście. Może powierzyć wykonanie zlecenie osobie trzeciej jeśli wynika to z umowy, zwyczaju albo zmuszony jest szczególnymi okolicznościami - wtedy jednak musi zawiadomić o tym dającego zlecenie. W tych wypadkach, jeśli powstanie szkoda spowodowana działaniem osoby trzeciej, przyjmujący zlecenie odpowiadał będzie tylko za winę w wyborze (tj. że nie dokonał wyboru osoby trzeciej z należytą starannością). W przeciwnym wypadku, tj. jeśli możliwość takiego zastępstwa nie wynika z umowy, zwyczaju, albo jeśli wystąpiły szczególne okoliczności, ale nie zawiadomił o tym dającego zlecenie to będzie odpowiadał na równi z osobą, która go zastępuje.

Obowiązkiem dającego zlecenie jest obowiązek pokrycia wydatków związanych z należytym wykonaniem umowy zlecenia oraz zwolnienie przyjmującego zlecenie z zaciągniętych przez niego zobowiązań. Jeśli zlecenie jest odpłatne najważniejszym obowiązkiem dającego zlecenie jest zapłata wynagrodzenia, które w razie braku odmiennych postanowień należy się z dołu (tj. po wykonaniu zlecenia). Jeśli umowa zlecenia nie zawiera zastrzeżenia o wynagrodzeniu to przyjmuje się, że należy się wynagrodzenie - chodzi tu o takie jakie jest w danym przypadku przyjęte.

Pamiętaj, że:

• Umowa zlecenia zobowiązuje przyjmującego zlecenie do dokonania określonych czynności i dążenia z należytą starannością do osiągnięcia celu tych czynności, natomiast w umowie o dzieło jedna ze stron zobowiązana jest do osiągnięcia oznaczonego rezultatu. Należytą staranność zleceniobiorcy należy oceniać przez pryzmat art. 355 k.c. W odniesieniu do przyjmującego zlecenie prowadzącego w tym zakresie działalność gospodarczą lub zawodową, a więc profesjonalnie (zawodowo) trudniącego się dokonywaniem czynności danego rodzaju, należytą staranność ocenia się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami).