Inspekcja Transportu Drogowego przejmie pobór opłat na autostradach

18.1.2018

Nowelizacja ustawy o drogach publicznych dotyczy przeniesienia zadań związanych z poborem opłaty elektronicznej za przejazd samochodami po drogach krajowych od Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad do Głównego Inspektora Transportu Drogowego. Nowe rozwiązania mają zapewnić ciągłość działania Krajowego Systemu Poboru Opłat (KSPO) oraz przyczynić się do optymalizacji kosztów jego funkcjonowania. Mają także wzmocnić nadzór ministra infrastruktury nad organem realizującym pobór opłat na drogach zarządzanych przez państwo.

Zapewnienie ciągłości realizacji zadań obsługi Krajowego Systemu Poboru Opłat przez organ administracji państwowej, większa elastyczność systemu i optymalizacja kosztów jego funkcjonowania oraz zwiększenie bezpieczeństwa danych wrażliwych dotyczących użytkowników dróg i przewożonych towarów – to główne cele zmiany przepisów w sprawie poboru opłat ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ma na celu zmianę organu odpowiedzialnego za pobór opłaty elektronicznej, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, oraz opłaty za przejazd autostradą, o której mowa w art. 37a ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Zmienione regulacje przenoszą zadania związane z poborem opłaty elektronicznej oraz opłat za przejazd autostradą od Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) do Głównego Inspektora Transportu Ruchu Drogowego (GITD).

Podstawą do zmiany przepisów był projekt przygotowany przez Ministra Infrastruktury i Budownictwa.

- "Decyzja o przejęciu KSPO przez podmiot publiczny wynika z konieczności zapewnienia ciągłości funkcjonowania i lepszego wykorzystania jego potencjału, a także z konieczności zapewnienia większego bezpieczeństwa danych, które są pozyskiwane w ramach obsługi systemu. Chodzi także o zwiększenie elastyczności KSPO i jego wykorzystanie do realizacji zadań, które prowadzi Minister Finansów, mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego" - powiedział 4 stycznia 2018 r. minister infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk podczas konferencji zorganizowanej w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa.

- "Mamy przygotowywany harmonogram prac koniecznych do skutecznego przejęcia systemu poboru opłat. ITD od 2011 r. zajmuje się nadzorem nad szczelnością KSPO, zmiana przepisów spowoduje przejęcie pełnej kontroli nad poborem opłat. Inspekcja i jej pracownicy mają doświadczenie w budowie i utrzymaniu systemów teleinformatycznych. Zrealizowaliśmy dotychczas wiele projektów mających fundamentalne znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego" – wyjaśnił Główny Inspektor Transportu Drogowego Alvin Gajadhur.

P.o. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad Jacek Gryga podkreślił, że dotychczasowa współpraca pomiędzy GDDKiA i GITD będzie kontynuowana przy przejmowaniu KSPO. Dodał także, że z uwagi na wejście w życie przepisów znowelizowanej ustawy o drogach publicznych, prowadzony przez GDDKiA przetarg na wyłonienie wykonawcy KSPO zostanie unieważniony.

Korzyści z przejęcia KSPO przez GITD

Do zalet wprowadzonych przepisów należy zapewnienie możliwości lepszego wykorzystania potencjału KSPO i jego integracji z innymi systemami teleinformatycznymi. Zadania administracji publicznej, takie jak: monitoring przewozu drogowego towarów, stwierdzanie i sankcjonowanie naruszeń dot. przejazdów pojazdami nienormatywnymi czy kontrola zezwoleń wydawanych dla przewoźników zagranicznych, będą mogły być wykonywane efektywniej.

GITD będzie wykonywał nowe zadania samodzielnie (ewentualnie z pomocą innych podmiotów z sektora publicznego). Zakres czynności powierzonych podmiotom trzecim będzie ograniczony do niezbędnego minimum.

Harmonogram prac związanych z przejęciem KSPO

Znowelizowana ustawa wejdzie w życie, co do zasady, 3 listopada 2018 r. Wyjątkiem są przepisy, które umożliwią GITD podjęcie czynności niezbędnych do sprawnego przejęcia elektronicznego systemu poboru opłat. Dzięki temu rozpoczęcie procesu przejmowania systemu poboru opłat przez GITD będzie mogło rozpocząć się niezwłocznie.

Opracowany harmonogram prac związanych z przejęciem KSPO został podzielony na etapy i zakłada m.in. realizację procesu przejęcia KSPO po określeniu podziału zadań między GITD a innymi podmiotami, organizację współpracy z GDDKiA, budowę zasobów kadrowych i przygotowanie GITD do przejęcia KSPO, przeprowadzenie zamówień publicznych na częściową obsługę systemu oraz doradztwo techniczne i prawne, a także realizację prac związanych z przejęciem danych KSPO.

GITD – doświadczony podmiot publiczny

Główny Inspektor Transportu Drogowego ma doświadczenie w organizacji budowy i utrzymania systemów teleinformatycznych. W ostatnich latach GITD realizował wiele projektów, które mają szczególne znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym i eliminowania nieuczciwych praktyk na rynku transportowym. W ramach GITD obecnie funkcjonuje kilka systemów informatycznych dedykowanych do wsparcia realizacji ustawowych zadań organu, tj. Centralna Ewidencja Naruszeń, Krajowy Rejestr Elektroniczny Przedsiębiorców Transportu Drogowego, iSEPO oraz Centrum Przetwarzania Danych CANARD.

Podział kompetencji

Jak wspomniano, na mocy opisanej regulacji, od dnia 3 listopada 2018 r. przedmiotowe opłaty pobierał będzie, nie jak dotychczas Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, ale Główny Inspektor Transportu Drogowego. Zadania te Główny Inspektor Transportu Drogowego będzie wykonywał samodzielnie. Ustawa dopuszcza możliwość zaangażowania innych organów administracji rządowej i powierzenia im, w drodze porozumienia, niektórych czynności związanych z poborem opłaty elektronicznej, w tym przygotowania, wdrożenia budowy lub eksploatacji elektronicznego systemu poboru tej opłaty, oraz kontroli prawidłowości jej uiszczenia. Organy, którym Główny Inspektor Transportu Drogowego będzie mógł powierzyć ww. czynności to:

organy administracji rządowej;
Bank Gospodarstwa Krajowego;
instytuty badawcze;
instytucje gospodarki budżetowej;
inne podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1-3a ustawy dnia 29 stycznia 2004 r.– Prawo zamówień publicznych.

Główny Inspektor Transportu Drogowego, w związku z poborem opłaty elektronicznej oraz kontrolą prawidłowości jej uiszczenia, będzie mógł zlecić innym podmiotom wyłącznie zadania z zakresu poboru i kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej enumeratywnie wymienione w ustawie, tj.:

produkcję, dostawę, serwis i wymianę urządzeń na potrzeby pobierania opłaty elektronicznej do instalacji w pojazdach samochodowych;
produkcję, dostawę, instalację, usuwanie, a także utrzymanie, serwis i wymianę ww. urządzeń;
produkcję, dostawę, utrzymanie, serwis i wymianę pojazdów służących do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej;
świadczenie usług telekomunikacyjnych zapewniających wymianę danych pomiędzy urządzeniami i elementami elektronicznego systemu poboru opłat, a także innych usług towarzyszących, umożliwiających pobór opłaty elektronicznej lub kontrolę prawidłowości jej uiszczenia;
produkcję, dostawę, instalację oraz wdrożenie urządzeń i elementów elektronicznego systemu poboru opłat, w tym infrastruktury teleinformatycznej oraz oprogramowania, a także ich serwis i utrzymanie.

Obsługę użytkowników elektronicznego systemu poboru opłaty elektronicznej, w tym w zakresie udostępniania urządzeń do instalowania w pojazdach oraz wnoszenia opłaty elektronicznej, Główny Inspektor Transportu Drogowego będzie mógł zlecić w szczególności przedsiębiorcom prowadzącym stacje benzynowe, organizacjom zrzeszającym przewoźników drogowych o zasięgu ogólnokrajowym i operatorom pocztowym.

Zgodnie z przedmiotową ustawą, Główny Inspektor Transportu Drogowego uzyska uprawnienie do instalowania w pasie drogowym dróg krajowych, stacjonarnych i przenośnych urządzeń służących do poboru lub kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej oraz poboru opłaty za przejazd autostradą, wraz z fundamentami, konstrukcjami wsporczymi oraz przynależnymi elementami wyposażenia.

Z kolei uprawnienie do instalowania stacjonarnych i przenośnych urządzeń służących do obserwacji i rejestracji obrazu zdarzeń na drogach, wraz z fundamentami, konstrukcjami wsporczymi oraz przynależnymi elementami wyposażenia, przysługiwać będzie:

Straży Granicznej w związku z realizacją zadań określonych w ustawie o Straży Granicznej, na obszarze strefy nadgranicznej w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie granicy państwowej;
organom Krajowej Administracji Skarbowej w związku z realizacją zadań określonych w ustawie Krajowej Administracji Skarbowej;
Inspekcji Transportu Drogowego w związku z realizacją zadań określonych w ustawie o transporcie drogowym.

Dotychczas uprawnienie takie miała tylko Straż Graniczna.

Czas pracy inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego

Przedmiotowa ustawa uregulowała także kwestie związane z czasem pracy inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego. Czas pracy takich pracowników nie będzie mógł przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 3 miesięcy.