Jak uzyskać odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych?

Jakim warunkom musi odpowiadać projekt?

Roboty budowlane, które wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę, prowadzi się w oparciu o zatwierdzony projekt budowlany. Obiekt budowlany wraz z związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, należy zaprojektować w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych. Do przepisów techniczno-budowlanych dotyczących budynków zalicza się wydawane przez ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkalnictwa warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki ich usytuowanie. W przypadku innych obiektów budowlanych przepisy wydawane są przez właściwych im ministrów, w uzgodnieniu z wyżej wymienionym ministrem.

Sporządzając projekty budowlane, należy zatem przestrzegać przepisów wynikających z następujących rozporządzeń (zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo budowlane):

• rozporządzenie Ministra Łączności z dnia 21 kwietnia 1995 r. w sprawie warunków technicznych zasilania energią elektryczną obiektów budowlanych łączności;
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 października 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 26 lutego 1996 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 sierpnia 1996 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane nie będące budynkami, służące obronności Państwa oraz ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 października 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać strzelnice garnizonowe oraz ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 czerwca 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 31 sierpnia 1998 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dla lotnisk cywilnych;
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie,
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych,
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe;
• rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie;
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 czerwca 2011 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie.

Jak pokrótce przebiega procedura uzyskania odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych?

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, w szczególnie uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość odstąpienia od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych. 

Inwestor, przed uzyskaniem pozwolenia na budowę budynku, który nie spełnia wymagań określonych w przepisach techniczno-budowlanych, może ubiegać się o zgodę na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych. Usługa udzielenia zgody na odstępstwo jest bezpłatna.

Odstępstwo to nie może powodować zagrożenia życia ludzi oraz mienia, a także ograniczenia dostępu osób niepełnosprawnych do obiektów użyteczności publicznej oraz obiektów budownictwa mieszkalnego wielorodzinnego. Ponadto nie powinno ono pogorszyć warunków zdrowotno-sanitarnych, użytkowych oraz stanu środowiska. Odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych jest możliwe po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

Wniosek o odstępstwo składa inwestor do właściwego miejscowo organu administracji architektoniczno-budowlanej, czyli do starosty lub prezydenta miasta na prawach powiatu, przed wydaniem pozwolenia na budowę.

Organ wydający pozwolenie na budowę ocenia wniosek inwestora i gdy ten posiada szczegółowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa, składa do ministra, który ustanowił odpowiednie przepisy techniczno-budowlane, wniosek w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo. Jedną z przesłanek do złożenia wniosku przez organ administracji architektoniczno-budowlanej może być wcześniejsze wystąpienie inwestora do tego organu z wnioskiem w tej sprawie.

Organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza, czy wnioskodawca złożył wszystkie dokumenty niezbędne dla poprawnego przeprowadzenia procedury. W przypadku gdy brakuje dokumentów, organ wzywa wnioskodawcę do ich przedłożenia w podanym w wezwaniu terminie. 

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy – Prawo budowlane, minister, który ustanowił właściwe przepisy techniczno-budowlane, rozpatruje wnioski o upoważnienie w sprawie odstępstwa. Minister może uzależnić upoważnienie do wyrażenia zgody na odstępstwo od spełnienia dodatkowych warunków (art. 9 ust. 4).

Ostateczną decyzję w drodze postanowienia podejmuje, po ewentualnym uzyskaniu upoważnienia oraz analizie zebranego materiału dowodowego w konkretnym postępowaniu administracyjnym, właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej, który w drodze postanowienia udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo. Zgoda na odstępstwo od obowiązujących przepisów nie jest jednoznaczna z udzieleniem pozwolenia na budowę.

Jak złożyć wniosek?

Wniosek do organu administracji architektoniczno-budowlanej w sprawie udzielenia zgody na odstępstwo należy złożyć przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. W praktyce częstokroć organy administracji architektoniczno-budowlanej dopuszczają możliwość złożenia wniosku o udzielenie zgody na odstępstwo przez złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę.

Wniosek (oryginał) w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo powinien zawierać w załączeniu (oryginały lub uwierzytelnione kopie):

• charakterystykę obiektu oraz, w miarę potrzeb, projekt zagospodarowania działki lub terenu (jeżeli odstępstwo mogłoby mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie wymagane mogą być projekty zagospodarowania tych terenów, z uwzględnieniem istniejącej i projektowanej zabudowy);
• szczegółowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa;
• propozycje rozwiązań zamiennych;
• pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską;
• pozytywne opinie innych zainteresowanych organów – w zależności od potrzeb (np. opinię rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych).

W przypadku, gdy załączona do wniosku o pozwolenie na budowę dokumentacja projektowa nie została sporządzona zgodnie z obowiązującymi przepisami, to projektant, a także sprawdzający projekt nie powinni załączać do wniosku oświadczenia o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej.

Ponadto osoba wnioskująca o odstępstwo może wskazać pełnomocnika, który zostanie upoważniony do reprezentowania jej przed organami architektoniczno-budowlanymi. Pełnomocnictwo dołącza się do wniosku o odstępstwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej za udzielenie pełnomocnictwa – w wysokości 17,00 zł.

• usytuowanych na terenie pasa technicznego, portów i przystani morskich, morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, a także na innych terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego;
• hydrotechnicznych piętrzących, upustowych, regulacyjnych, melioracji podstawowych oraz kanałów i innych obiektów służących kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, wraz z obiektami towarzyszącymi;
• dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu – niezwiązanymi z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad – wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek;
• usytuowanych na obszarze kolejowym;
• lotnisk cywilnych wraz z obiektami i urządzeniami towarzyszącymi;
• usytuowanych na terenach zamkniętych;
• metra wraz z powiązanymi z nimi urządzeniami budowlanymi oraz sieciami uzbrojenia terenu (jeżeli konieczność ich przebudowy wynika z budowy lub przebudowy metra);
• sieci uzbrojenia terenu sytuowanych poza pasem drogowym drogi krajowej lub wojewódzkiej, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy tej drogi;
• drogowych obiektów inżynierskich sytuowanych w granicach pasa drogowego drogi krajowej lub wojewódzkiej, niezwiązanych z tymi drogami;
• dróg gminnych lub powiatowych, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy drogi krajowej lub wojewódzkiej;
• zjazdów, w rozumieniu art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, z dróg krajowych i wojewódzkich;
• sieci przesyłowych, w rozumieniu art. 3 pkt 11a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. — Prawo energetyczne;
• rurociągów przesyłowych dalekosiężnych służących do transportu ropy naftowej i produktów naftowych.

Weryfikacja formalno-merytoryczna złożonego wniosku 

Organ administracji architektoniczno-budowlanej sprawdza, czy wnioskodawca złożył wszystkie dokumenty niezbędne dla poprawnego przeprowadzenia procedury. W przypadku, gdy brakuje wszystkich dokumentów to organ wzywa wnioskodawcę do ich przedłożenia w podanym w wezwaniu terminie.

Jeśli strona nie wpłaciła należności tytułem opłat i kosztów postępowania, które zgodnie z przepisami powinny być uiszczone z góry, organ administracji publicznej prowadzący postępowanie wyznaczy jej termin do wniesienia tych należności. Termin ten nie może być krótszy niż siedem dni, a dłuższy niż czternaście dni. Jeżeli w wyznaczonym terminie należności nie zostaną uiszczone, wniosek podlega zwrotowi (art. 261 § 1 i 2 k.p.a.).

W przypadku gdy złożone dokumenty są wystarczające do przeprowadzenia postępowania organ administracji architektoniczno-budowlanej przekazuje wniosek wraz z załącznikami do ministra, który ustanowił dane przepisy techniczno-budowlane. 

Dostarczenie brakujących dokumentów 

Wnioskodawca zobowiązany jest dostarczyć wymagane dokumenty w terminie podanym w wezwaniu do usunięcia braków wniosku. Brakujące dokumenty należy złożyć do właściwego organu administracji architektoniczno-budowlanej. 

Przekazanie wniosku do ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane 

Organ administracji architektoniczno-budowlanej w przypadku, gdy dokumenty są wystarczające lub zostały uzupełnione, przekazuje wniosek wraz z załącznikami do ministra, który ustanowił dane przepisy techniczno-budowlane. Jeśli bowiem złożone przez organ administracji architektoniczno-budowlanej dokumenty nie są wystarczające do przeprowadzenia oceny merytorycznej wniosku, właściwy minister wzywa do ich uzupełnienia. 

Wydawanie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych

Minister, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, dokonuje oceny złożonego wniosku w oparciu o złożone przez organ administracji architektoniczno-budowlanej dokumenty. W przypadku gdy z analizy dokumentów wynika możliwość udzielenia odstępstwa od obowiązujących przepisów, to właściwy minister upoważnia organ administracji architektoniczno-budowlanej do udzielenia zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych. Przy tym zgodę może uzależnić od spełnienia dodatkowych warunków. Warunki te zawiera w upoważnieniu wysyłanym do organu administracji architektoniczno-budowlanej.

W przypadku gdy właściwy minister w wyniku oceny przedłożonych dokumentów oceni, że odstępstwo nie jest zasadne, to odmówi upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych.

Wydawanie zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych

Organ administracji architektoniczno-budowlanej dokonuje oceny przedłożonych dokumentów. Otrzymanie przez organ administracji architektoniczno-budowlanej upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo nie obliguje go do wydania postanowienia udzielającego tej zgody. Organ administracji architektoniczno-budowlanej samodzielnie decyduje o tym, czy udzieli zgody, czy też nie (w drodze postanowienia). W postanowieniu o zgodzie na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych organ administracji architektoniczno-budowlanej powinien zawrzeć warunki, od spełnienia których właściwy minister uzależnił udzielenie upoważnienia do wydania zgody na odstępstwo.

Przepisy nie regulują, w jakim terminie ma być wydana zgoda na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych. Zgoda na odstępstwo od obowiązujących przepisów powinna być udzielona przez wydaniem pozwolenia na budowę.

Cała usługa jest bezpłatna.

Przepisy nie przewidują możliwości odwołania od upoważnienia wydanego przez właściwego ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, a także od postanowienia o zgodzie lub odmowie zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych. W przypadku wystąpienia o zgodę na odstępstwo w trakcie prowadzonego postępowania o wydanie pozwolenia na budowę, odwołanie jest możliwe dopiero po wydaniu decyzji o odmowie udzielenia pozwolenia na budowę.

Podstawa prawna:

• rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego;
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie obiektów i robót budowlanych, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda;
• ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl