Jakość handlowa przetworów zbożowych

Zgodnie z Rocznym ramowym planem kontroli Inspekcji JHARS na 2008 rok, w II kwartale wszystkie wojewódzkie inspektoraty JHARS przeprowadziły kontrolę w zakresie jakości handlowej przetworów zbożowych: mąki (pszennej, żytniej), kaszy (jęczmiennej, gryczanej, manny i kukurydzianej), płatków zbożowych (jęczmiennych, owsianych, żytnich, ryżowych i kukurydzianych), otrąb (pszennych, owsianych) i ryżu.

I. CEL KONTROLI

Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej przetworów zbożowych oraz ziarna zbóż stosowanego do ich produkcji w zakresie zgodności jakości handlowej z wymaganiami ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz deklaracją producenta.

II. ZAKRES KONTROLI

Kontrolę przetworów zbożowych przeprowadzono łącznie w 135 zakładach, tj. w 39% podmiotów znajdujących się w ewidencji WIJHARS. Próbki ziarna zbóż pobrano w co piątym zakładzie przetwórstwa zbożowego.

Kontrolą objęto:

• w zakresie oceny organoleptycznej i oznaczenia parametrów fizykochemicznych:

  • 56 partii ziarna zbóż (pszenicy - 64% skontrolowanych partii, żyta - 23% skontrolowanych partii, jęczmienia - 11% skontrolowanych partii, owsa - 2% skontrolowanych partii) o masie 2 788 ton:
    472 partie przetworów zbożowych o łącznej masie 2 278 ton, w tym:

  • 350 partii mąki (74% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 1 923 ton,

  • 95 partii kaszy (20% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 244 ton,

  • 20 partii płatków (4% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 82 ton, 

  • 4 partie otrąb (1% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 2 ton,

  • 3 partie ryżu (1% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 27 ton.

• w zakresie znakowania - 430 partii przetworów zbożowych o łącznej masie 1 980 ton w tym:
   315 partii mąki (73% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 1 642 ton,
   91 partii kaszy (21% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 231 ton,
   18 partii płatków (4% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 78 ton,
   3 partie otrąb (1% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 2 ton,
   3 partie ryżu (1% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 27 ton.

III. WYNIKI KONTROLI

Ocena organoleptyczna

Deklaracji producenta nie odpowiadała 1 partia mąki pszennej o masie 2 ton (1% skontrolowanej masy mąki), z powodu nieswoistego i stęchłego zapachu oraz smaku.

Parametry fizykochemiczne

Na podstawie wyników analiz laboratoryjnych zakwestinowano jakość 3 partii zbóż (5% skontrolowanych partii zbóż) o masie 152 ton (5% skontrolowanej masy zbóż) z powodu obecności szkodników zbożowo-mącznych (wołka zbożowego) i zaniżonej liczby opadania.
Niewłaściwą jakość handlową w odniesieniu do deklaracji producenta stwierdzono w 82 partiach przetworów zbożowych (17% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o masie 251 ton (11% skontrolowanej masy przetworów zbożowych ), Głównie kwestionowano jakość mąki pszennej i żytniej z powodu zawyżonej i zaniżonej zawartości popiołu całkowitego (9% skontrolowanych partii mąki), zawyżonej wilgotności (5% skontrolowanych partii mąki) i niewłaściwego stopnia rozdrobnienia (1% skontrolowanych partii mąki).
W grupie kasz najwięcej zastrzeżeń wniesiono do kaszy jeczmiennej z powodu niewłaściwego stopnia rozdrobnienia (20% skontrolowanych partii kaszy), zawyżonej zawartości popiołu (3% skontrolowanych partii kaszy) oraz obecności zanieczyszczeń organicznych (1% skontrolowanych partii kaszy).
Zawyżoną wilgotność wykazano w płatkach pszennych, owsianych i ryżowych (15% skontrolowanych partii płatków) oraz w ryżu (33% skontrolowanych partii ryżu). Zawyżoną kwasowość wykazano w płatkach żytnich i jęczmiennych  (10% skontrolowanych partii płatków). W płatkach owsianych stwierdzono zawyżoną zawartość luźnych plewek (5% skontrolowanych partii płatków).
Należy podkreślić, że w skontrolowanych przetworach zbożowych wystąpiły jednocześnie nieprawidłowości w zakresie kilku wyróżników jakościowych.

Znakowanie

Niewłaściwe oznakowanie wykazano w 109 partiach przetworów zbożowych (25,2% skontrolowanych partii przetworów zbożowych) o łącznej masie 421 ton (21% skontrolowanej masy przetworów zbożowych) w tym w:

• 81 partiach mąki (26% skontrolowanych partii mąki), o łącznej masie 373 ton,

• 22 partiach kaszy (24% skontrolowanych partii kaszy), o łącznej masie 21 ton,

• 5 partiach płatków (28% skontrolowanych partii płatków), o łącznej masie 10 ton,

• 1 partii ryżu o masie (33% skontrolowanych partii ryżu) o łącznej masie 17 ton.

Najczęściej występujące nieprawidłowości dotyczyły:

• nie umieszczenia na opakowaniu informacji o warunkach przechowywania przetworów zbożowych,

• nieprecyzyjnego określenia producenta, tj. brak adresu, nazwy lub formy prawnej w przypadku osoby prawnej oraz imienia i nazwiska w przypadku osoby fizycznej,

• nieprawidłowego określenia zawartości netto przetworu zbożowego, tj. użycie określenia „waga netto" zamiast „masa netto",

• poprzedzenia daty minimalnej trwałości nieprawidłowym wyrażeniem, np. „najlepiej zużyć w terminie do" zamiast „najlepiej spożyć przed",

• umieszczania tolerancji wagowej przy określeniu ilości nominalnej przetworu zbożowego,

• braku numeru partii produkcyjnej,

• sklasyfikowania lub nazwania produktu niezgodnie z postanowieniami dokumentu normalizacyjnego, np. „mąka tortowa typ 450" zamiast „mąka pszenna tortowa typ 500", „kasza gryczana palona" zamiast „kasza gryczana prażona cała", co wprowadza konsumenta w błąd,

• sugerowania specjalnych właściwości produktu, na opakowaniu mąki umieszczono informacje „bez konserwantów" podczas gdy przepisy nie zezwalają na stosowanie konserwantów w mące,

• braku informacji o sposobie przygotowania do konsumpcji kaszy.

Skontrolowane partie przetworów wykazały jednocześnie nieprawidłowości w zakresie kilku wymagań dotyczących oznakowania.

Inne ustalenia z kontroli

W trakcie kontroli stwierdzono również: brak monitoringu temperatury i wilgotności względnej w pomieszczeniach magazynowych (19% skontrolowanych podmiotów), brak sprzętu do pomiaru temperatury i wilgotności (14% skontrolowanych podmiotów), niewłaściwy stan techniczny pomieszczeń magazynowych (4% skontrolowanych podmiotów). Ponadto 6% skontrolowanych podmiotów stosowało przyrządy pomiarowe bez aktualnych cech legalizacji oraz nie zgłosiło i nie wdrożyło systemu kontroli wewnętrznej ilości towaru paczkowanego do Okręgowego Urzędu Miar.
Do Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych nie zgłosiło podjęcia działalności gospodarczej w zakresie przetwórstwa zbożowego (10% skontrolowanych podmiotów).

IV. SANKCJE

W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie jakości handlowej przetworów zbożowych, wojewódzkie inspektoraty JHARS zastosowały następujące sankcje:

• wydano ogółem 98 decyzji administracyjnych, w tym:

  • 36 decyzji administracyjnych określających rodzaj i stopień wad przetworów zbożowych, na partie o łącznej masie 117 ton,

  • 29 decyzji administracyjnych nakazujących dostosowanie oznakowania przetworów zbożowych do obowiązujących przepisów na partie o łącznej masie 65 ton,

  • 24 decyzje administracyjne umarzające postępowanie administracyjne dotyczące partii przetworów zbożowych o masie 68 ton ze względu na obniżenie przez producenta ceny przetworu zbożowego o niewłaściwej jakości, doprowadzenie do zgodności mąki przez wymieszanie różnych typów mąki,

  • 6 decyzji administracyjnych zakazujących wprowadzania przetworów zbożowych do obrotu, ze względu na niewłaściwą jakość, np. zawyżoną wilgotność i zawyżone rozdrobnienie oraz niewłaściwe znakowanie na partie o łącznej masie 27 ton,

  • 1 decyzję administracyjną nakazującą poddanie partii pszenicy o masie 50 ton porażonej szkodnikami zbożowo-mącznymi zabiegowi gazowania,

  • 2 decyzje administracyjne nakazujące przeklasyfikowanie przetworów zbożowych o masie 5 ton.

• nałożono 83 grzywny w drodze mandatu karnego na łączną kwotę 22 250 zł, z powodu: niewłaściwego oznakowania przetworów zbożowych, wprowadzania do obrotu przetworów zbożowych o niewłaściwej jakości handlowej, braku legalizacji wag, niewłaściwego stanu technicznego pomieszczeń magazynowych, niedopełnienia obowiązku zgłoszenia działalności do właściwego miejscowo Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

W związku ze stwierdzonymi w kontrolowanych jednostkach niewłaściwymi warunkami sanitarnymi panującymi w magazynach surowców i wyrobów gotowych, przekazano 3 informacje do Inspekcji Sanitarnej.
W 8 przypadkach poinformowano Okręgowe Urzędy Miar o nie zgłoszeniu przez podmioty produkujące przetwory zbożowe faktu paczkowania oraz o braku systemu kontroli wewnętrznej ilości towaru paczkowanego.
Do Inspekcji Handlowej przekazano informacje dotyczące nieprawidłowego znakowania przetworów zbożowych.

V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Kontrolę jakości handlowej przetworów zbożowych obejmującą mąkę, kaszę, płatki zbożowe, otręby przeprowadzono w 135 zakładach przetwórstwa zbożowego (39% podmiotów znajdujących się w ewidencji WIJHARS) na terenie 16 województw. Na 56 przebadanych partii ziarna zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa zakwestionowano jakość jedynie 3 partii (5% skontrolowanych partii zbóż) z powodu porażenia szkodnikami (wołkiem zbożowym) i zaniżonej liczby opadania. Tak niewielki odsetek nieprawidłowości wskazuje, że krajowe ziarno przeznaczone do produkcji przetworów zbożowych było dobrej jakości. Poziom nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych przetworów zbożowych nieznacznie zmalał, w stosunku do poprzedniej kontroli, tj. o 4 punkty procentowe z 21% w roku 2007 do 17% w roku 2008. Występujące w co piątej skontrolowanej próbce przetworów zbożowych uchybienia dotyczące zawyżonej lub zaniżonej zawartości popiołu, niewłaściwego rozdrobnienia przetworów zbożowych, zawyżonej kwasowości, mogą świadczyć o błędach popełnianych przez producentów w procesie technologicznym oraz braku lub nierzetelnym prowadzeniu monitoringu jakości wyrobów gotowych w laboratoriach zakładowych. Odsetek nieprawidłowości w zakresie znakowania nie zmienił się w porównaniu do roku 2007 i wynosił 25%. Najczęściej kwestionowano znakowanie przetworów zbożowych z powodu nie zamieszczania przez producentów informacji o sposobie przechowywania, które jest szczególnie istotne w przypadku takich produktów jak mąka, kasza oraz otręby, łatwo ulegających przemianom fizykochemicznym w warunkach zawyżonej wilgotności. Ponadto na opakowaniach producenci podawali niepełne dane identyfikacyjne lub dane niezgodne ze stanem faktycznym, co narusza interesy konsumentów w zakresie otrzymania rzetelnej informacji o producencie i kupowanym produkcie.

Źródło: www.ijhar-s.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl