Kiedy nie dostaniesz rozwodu?

Rozwód - uwagi ogólne i nadchodzące zmiany prawne

W polskim prawie małżeńskim obowiązuje zasada trwałości małżeństwa. Oznacza to, że co do zasady związek małżeński ma ustać dopiero wskutek śmierci jednego z małżonków. Nie oznacza to jednak absolutnej nierozerwalności węzła małżeńskiego. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż w niektórych sytuacjach życiowych jedynym rozwiązaniem jest rozwód.

Rozwód powoduje liczne skutki prawne, do których należą między innymi: zniesienie wspólności ustawowej małżonków, potencjalny podział majątku wspólnego, możliwość zawarcia nowego związku małżeńskiego, regulacje dotyczące władzy rodzicielskiej, ewentualne alimenty oraz kwestie mieszkaniowe.

W Polsce rozwód może być orzeczony wyłącznie na mocy orzeczenia sądu okręgowego, który ma obowiązek zbadać czy wystąpiły wszystkie przesłanki umożliwiające jego orzeczenie. Orzeczenie rozwodu bez żądania przez męża albo żonę jest niemożliwe - sąd działa wyłącznie na wniosek jednego z małżonków.

Podstawowa przesłanka: trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego

Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rozwód może być orzeczony tylko wtedy, gdy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Jest to przesłanka absolutnie konieczna (warunek sine qua non).

Czym jest pożycie małżeńskie?

Pożycie małżeńskie zakłada współistnienie trzech rodzajów więzi między małżonkami:

Zupełność rozkładu pożycia

Rozkład jest zupełny, gdy wszystkie trzy rodzaje więzi zostały zerwane. Jednak orzecznictwo przyjmuje, że o zupełnym rozkładzie można mówić również wtedy, gdy zerwane są więzi duchowe i fizyczne, a więzi gospodarcze utrzymywane są jedynie z przyczyn praktycznych (np. brak środków na wynajęcie oddzielnego mieszkania).

Trwałość rozkładu pożycia

Rozkład ma charakter trwały, gdy z okoliczności wynika, że małżonkowie już do siebie nie wrócą. Istotne znaczenie ma czas trwania rozdźwięków - im dłużej małżonkowie nie utrzymują kontaktów, tym bardziej prawdopodobna jest trwałość rozkładu. Możliwy jest jednak również nagły, trwały rozkład spowodowany szokiem (np. zamach na życie, zdrada małżeńska).

Gdy rozwód zagroziłby dobru wspólnych małoletnich dzieci

Zgodnie z art. 56 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nawet przy zupełnym i trwałym rozkładzie pożycia, rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.

Kryteria oceny dobra dziecka

Sąd przy ocenie wpływu rozwodu na dobro dziecka bierze pod uwagę:

Kiedy rozwód może służyć dobru dziecka?

Paradoksalnie, właśnie dobro dziecka często wymaga, żeby rodzice się rozeszli. Ciągłe kłótnie, wyzwiska, wzajemne nękanie się małżonków mogą prowadzić do zniekształcenia psychiki dziecka. W takich przypadkach rozwód może być dla dziecka rozwiązaniem korzystniejszym niż utrzymywanie fikcyjnego małżeństwa.

Nieadmisyjność przy wyłącznej winie żądającego rozwodu

W aktualnym stanie prawnym obowiązuje zasada rekryminacji (art. 56 § 3 KRO), zgodnie z którą rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego. Zasada ta realizuje regułę, że nikt nie może powoływać się na własną niegodziwość.

Najczęstsze przypadki winy w rozkładzie pożycia

Wyjątki od zakazu

Rozwód będzie dopuszczalny pomimo wyłącznej winy żądającego, jeżeli:

Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

Zasady współżycia społecznego to reguły postępowania między ludźmi oparte na powszechnie uznanych w naszej kulturze wartościach moralnych i obyczajowych. Orzeczenie rozwodu może być uznane za sprzeczne z tymi zasadami, gdy prowadziłoby do rażącego pokrzywdzenia jednego z małżonków.

Okoliczności wskazujące na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

Nadchodzące zmiany: rozwód pozasądowy od 2026 roku

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad rewolucyjnymi zmianami w prawie rodzinnym. Rozwód pozasądowy ma być wprowadzony prawdopodobnie w 2026 roku, co oznacza możliwość rozwiązania małżeństwa przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego.

Warunki skorzystania z rozwodu pozasądowego

Procedura rozwodu pozasądowego

Planowana procedura będzie dwuetapowa:

Najczęstsze błędy w sprawach rozwodowych

Kluczowe informacje do zapamiętania