Kolejne działania przeciwdziałające praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu

Ministerstwo Finansów (MF) pracuje nad systemem, który umożliwi przechowywanie informacji o produktach służących gromadzeniu, przechowywaniu lub inwestowaniu środków finansowych i zapewni dostęp do niego m.in. organom ścigania. Prace mają związek z koniecznością wdrożenia unijnych dyrektyw w tym zakresie. Zgodnie z założeniami prawa UE, dostęp właściwych organów do takich danych jest kluczowy dla przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, a także dla zwalczania poważnych przestępstw.

 - "Polska ma obowiązek implementacji do krajowego porządku prawnego przepisów unijnych, które umożliwiają właściwym organom identyfikację osoby albo podmiotu, posiadających lub kontrolujących rachunki płatnicze, rachunki bankowe i skrytki depozytowe. Temu służy przygotowany w Ministerstwie Finansów projekt ustawy o Systemie Informacji Finansowej" – wyjaśnił wiceminister finansów, Generalny Inspektor Informacji Finansowej Piotr Dziedzic. - "W projektowanym systemie nie będą gromadzone informacje o transakcjach finansowych, ani o wysokości zgromadzonych środków pieniężnych. Ma on umożliwić jedynie sprawne zlokalizowanie rachunku lub innego produktu służącego gromadzeniu, przechowywaniu lub inwestowaniu środków finansowych" – dodał Dziedzic i podkreślił, że nie zmienią się istotnie uprawnienia przysługujące organom publicznym ani zakres tajemnic służbowych, w tym bankowej.

Prawo wspólnotowe

Państwa członkowskie zobowiązane są do przeniesienia do krajowych systemów prawnych dwóch dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej:

• dyrektywy 2018/843 z 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (…) oraz
• dyrektywy 2019/1153 z 20 czerwca 2019 r. ustanawiającej zasady ułatwiające korzystanie z informacji finansowych i innych informacji w celu zapobiegania niektórym przestępstwom, ich wykrywania, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie lub ich ścigania (…).

Zgodnie z pierwszym dokumentem, każde państwo członkowskie jest zobowiązane do ustanowienia scentralizowanego rejestru lub systemu wyszukiwania danych, który umożliwi szybką identyfikację dowolnej osoby fizycznej lub prawnej, posiadającej lub kontrolującej rachunki płatnicze, rachunki bankowe i skrytki depozytowe.

Natomiast dyrektywa 2019/1153 m.in. zobowiązuje państwa członkowskie do wyznaczenia organów krajowych właściwych w sprawach zapobiegania przestępstwom, ich wykrywania, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie lub ich ścigania. Powinny one mieć dostęp do informacji przechowywanych w takim scentralizowanym rejestrze/systemie wyszukiwania danych.

Jak wynika ze sprawozdania Komisji Europejskiej dla Parlamentu Europejskiego i Rady z 24 lipca 2019 r. 26 państw członkowskich zadeklarowało, że już posiada lub będzie posiadać scentralizowany rejestr/system wyszukiwania danych. Na dzień sporządzania sprawozdania taki rejestr/system funkcjonował już w 15 krajach m.in. w Belgii, Niemczech, Hiszpanii, Francji, Chorwacji, Austrii, Rumunii i Słowenii.

Polski projekt ustawy

Efektem prac MF nad przeniesieniem założeń prawa unijnego do polskiego systemu prawnego jest projekt ustawy o Systemie Informacji Finansowej. Projektowana ustawa określa m.in. instytucje zobowiązane do przekazywania informacji do systemu, zakres informacji przekazywanych, podmioty uprawnione do pozyskiwania danych gromadzonych w systemie oraz zasady ochrony przetwarzanych informacji.

Celem ustawy jest wdrożenie wymogów określonych w unijnych dyrektywach. Wejście w życie ustawy nie zmieni istotnie obecnych przepisów w sprawie uprawnień przysługujących organom publicznym ani zakresu tajemnic służbowych, w tym tajemnicy bankowej.

System Informacji Finansowej ma umożliwiać, w określonych ustawowo przypadkach, zlokalizowanie rachunku lub innego produktu (służącego gromadzeniu, przechowywaniu lub inwestowaniu środków finansowych) należącego do danej osoby lub podmiotu, bez możliwości uzyskania informacji o znajdujących się na nim aktywach czy dokonywanych transakcjach. Projektowana ustawa wyeliminuje również prowadzenie przez organy państwowe czasochłonnych i kosztownych działań, w tym korespondencji z instytucjami rynku finansowego.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl