Lotnicze przejścia graniczne. Są wyniki kontroli NIK

W dodatku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych nie prowadzi analizy dotyczącej potrzeb poszczególnych lotniczych przejść granicznych. Zamiast tego przyznaje pieniądze automatycznie, na podstawie danych z poprzednich lat. Nie uwzględnia przy tym ani specyfiki poszczególnych przejść, ani kalkulacji wydatków. NIK uznaje to za niezrozumiałe, tym bardziej że minister ma do dyspozycji odpowiednie informacje (pozyskane od wojewodów). Wykorzystuje je jednak tylko do szacowania skutków zmian legislacyjnych.

Wątpliwości budzi też wieloletnia praktyka współfinansowania przejść z rezerwy celowej budżetu państwa. Co prawda już w 2007 roku powstała w ministerstwie Grupa Robocza ds. Oceny Kosztów Utrzymania Lotniczych Przejść Granicznych, jednak wnioski z jej prac do tej pory nie zostały uwzględnione. Ten brak jakichkolwiek prób rozpoznania i oszacowania kosztów związanych z działaniem lotniczych przejść granicznych NIK ocenia zdecydowanie negatywnie.

Kontrola pokazała, jaki bałagan panuje w kwestii rozliczania się organów państwa - reprezentowanych przez wojewodów - z zarządcami portów lotniczych. Brak jednolitych przepisów pozwala na stosowanie dowolnych stawek i zasad wynajmu powierzchni i sprzętu używanego do kontroli granicznej. Prawo nie wymaga też od zarządców lotnisk wyodrębniania w ewidencji księgowej kosztów związanych stricte z funkcjonowaniem przejść granicznych.

Uniemożliwia to obliczenie rzeczywistych kosztów utrzymania przejść granicznych na poszczególnych lotniskach. W skrajnych przypadkach zarządcy mogą to wykorzystywać i wysuwać roszczenia wobec Skarbu Państwa. Tak stało się np. w Krakowie, gdzie doszło do sporu sądowego. NIK zwraca uwagę, że niejasny stan prawny stawia organy administracji państwowej w takich sporach w niekorzystnej sytuacji.

Zdaniem NIK to służby kontroli granicznej (Straż Graniczna, służba celna) powinny zawierać umowy z zarządcami lotnisk, a nie - jak do tej pory - wojewodowie. Izba uznaje za konieczne szybkie wprowadzenie kompleksowych zmian w prawie, które wyeliminują problemy z rozliczeniami pomiędzy organami państwa a zarządcami portów lotniczych. Tymczasem prace nad zmianą ustawy o ochronie granicy państwowej, podjęte przez ministerstwo w 2008 roku, prowadzone są już od niemal pięciu lat.

(nik.gov.pl)