Sprzedaż udziałów spółki z o.o.

Majątek spółki z ograniczoną odpowiedzialnością składa się m.in. z kapitału zakładowego spółki. Zgodnie z art. 154 § 1 kodeksu spółek handlowych kapitał ten musi wynosić co najmniej 5 000 złotych. Kapitał zakładowy dzieli się na udziały. Udziały są wyrazem uczestnictwa wspólnika w spółce. Wartość nominalna jednego udziału nie może być niższa niż 50 złotych.

Udziały w spółce z o.o.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest połączeniem kapitałów, w odróżnieniu od spółek osobowych, które stanowią połączenie osób je tworzących. Udział, jak już wspomniano jest świadectwem uczestnictwa wspólnika w spółce. Jednakże w odróżnieniu od akcji w spółkach akcyjnych, na udział w spółce z o.o. nie mogą być wystawiane żadne dokumenty na okaziciela ani dokumenty na zlecenie. Fakt uczestnictwa wspólnika w spółce odnotowywany jest w księdze udziałów, którą ma obowiązek prowadzić zarząd spółki.

Obejmując udział w spółce z o.o., wspólnik angażuje swój kapitał - pieniężny lub niepieniężny - w działalność spółki i przenosi na spółkę własność środków, które przeznacza na objęcie udziału. Od chwili objęcia udziału, wspólnik może nim dowolnie rozporządzać, chyba że przepisy prawa lub postanowienia umowy spółki zawierają w tej kwestii pewne ograniczenia. W wyniku sprzedaży, dotychczasowy właściciel udziału przenosi jego własność na nabywcę, a w zamian za to uzyskuje odpowiednią cenę.

Zbycie udziałów spółki z o.o.

Co do zasady wspólnik może dowolnie rozporządzać swoimi udziałami w spółce. Zgodnie z art. 180 kodeksu spółek handlowych, zbycie udziału powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jest to forma kwalifikowana, bez zachowania której zbycie będzie nieważne. Kodeks przewiduje także dokonanie zbycia ułamkowej części udziału, jednak tylko wówczas, gdy z umowy spółki wynika, że wspólnicy mogą posiadać tylko po jednym udziale. W wyniku takiego podziału, wartość części udziału nie może być niższa niż 50 zł.

Dokonanie zbycia udziału w żadnym stopniu nie stanowi zmiany umowy spółki. Uzależnianie swobodnego obrotu udziałami od konieczności zmiany umowy spółki negowałoby zasady rządzące się swobodą dysponowania prawem majątkowym i sprzeciwiałoby się kapitałowemu charakterowi spółki z o.o.

Nabywca udziału w spółce z o.o. odpowiada solidarnie ze zbywcą za niespełnione, a należne spółce świadczenia wynikające ze zbytego udziału. Spółka ma także roszczenie do zbywcy udziału o spełnienie należnych spółce świadczeń związanych z udziałem. Roszczenie to ulega przedawnieniu po upływie 3 lat od dnia, w którym zgłoszono spółce fakt zbycia udziału.

Samo zbycie udziału nie powoduje od razu powstania w stosunku do nabywcy praw korporacyjnych w spółce. W celu skutecznego wobec spółki nabycia udziału, zainteresowani - czyli zbywca, a jeszcze bardziej nabywca udziału - powiadamiają spółkę o przejściu własności udziału, przedstawiając dowód przejścia własności udziału. Dowodem tym jest pismo zawierające oświadczenia zbywcy i nabywcy, z podpisem notarialnie poświadczonym.

Od chwili skutecznego zawiadomienia spółki (ukazując dowód przejścia własności udziału), zbycie udziału jest skuteczne wobec spółki. Dodatkowo, zarząd spółki, który ma obowiązek prowadzić księgę udziałów, musi wpisać do tej księgi nowego udziałowca, a wykreślić dotychczasowego i po tak wpisanej zmianie przedstawić sądowi rejestrowemu podpisana przez wszystkich członków zarządu listę wspólników, z wymienieniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich. Jednakże zasadniczym momentem dla powstania praw korporacyjnych w spółce jest notyfikacja spółce faktu nabycia udziałów. Wpis do księgi udziałów oraz zgłoszenie do sądu rejestrowego nowej listy udziałowców jest czynnością czysto deklaratoryjną.

Kiedy nie można sprzedaż udziałów spółki z o.o.

Postanowienia umowy spółki mogą zawierać w swej treści ograniczenia prawa wspólników do swobodnego dysponowania swoimi udziałami. Ograniczenia te są przejawem osobowych elementów w spółce z o.o. i mają na celu ochronę spółki przed przejściem części jej majątku w ręce osób niepowołanych lub po prostu nie chcianych w spółce.

Ograniczenie zbywania udziałów umowa spółki może uzależnić od zgody spółki na takie zbycie, lub ograniczyć w inny sposób. Kodeks spółek handlowych nie przedstawia innych sposobów ograniczenia zbycia udziałów, lecz pozostawia to swobodzie i fantazji wspólników.

Należy jednak zauważyć, że inne od obowiązku uzyskania zgody spółki ograniczenia zbycia udziałów muszą być dokładnie określone w umowie spółki. Nie można natomiast całkowicie wyłączyć prawa do zbycia udziałów.

Zgoda spółki na zbycie udziałów 

Jeżeli zbycie udziałów uzależnione jest od uzyskania zgody spółki, kodeks spółek handlowych przedstawia procedurę uzyskania tej zgody, choć dopuszcza odmienne postanowienia umowy w tej kwestii.

Zgodnie z k.s.h., zgody udziela zarząd w formie pisemnej. W przypadku odmowy udzielenia zgody na zbycie, wspólnik może wystąpić do sądu rejestrowego o zezwolenie na zbycie udziału mimo braku zgody spółki. Sąd może udzielić takiego pozwolenia, jeżeli istnieją ważne powody. Kodeks nie określa tego pojęcia, które musi rozstrzygnąć judykatura i praktyka.

Jeżeli mimo odmowy udzielenia zgody spółki, sąd rejestrowy pozwoli na sprzedaż udziału, spółka może w określonym przez sąd rejestrowy terminie przedstawić innego nabywcę udziału. Jeżeli nie osiągnięto w kwestii ceny oraz terminu nabycia udziału porozumienia pomiędzy zbywcą a nabywcą wskazanym przez spółkę, cenę oraz termin ustala sąd rejestrowy na wniosek wspólnika - zbywcy lub spółki, zasięgając w razie potrzeby opinii biegłego.

Jeżeli pomimo wskazania ceny i terminu, osoba przedstawiona przez spółkę nie uiściła ceny w określonym terminie, wspólnik uprawniony będzie do swobodnego rozporządzenia swoim udziałem, chyba że nie przyjął zaproponowanej oferty.

Zbycie udziału spółki z o.o. w drodze egzekucji

W trakcie egzekucji należności może dojść do konieczności zbycia określonego udziału przez wspólnika. Jeżeli w stosunku do tego udziału zbycie uzależnione jest od zgody spółki lub w inny sposób ograniczone, spółka ma prawo przedstawić osobę nabywcy, który nabędzie ten udział za cenę ustaloną przez sąd rejestrowy, który może w tym celu posłużyć się opinią biegłego.

Jeżeli w ten sposób następuje zbycie udziału, spółka zobowiązana jest w terminie dwóch tygodni od zawiadomienia jej przez sąd rejestrowy o zarządzeniu sprzedaży udziału zgłosić wniosek o przeprowadzenie w tym trybie wyceny udziału. Jeżeli w tym terminie spółka nie wystąpi z odpowiednim wnioskiem, albo w terminie dwóch tygodni od zawiadomienia spółki o ustaleniu ceny nabycia, osoba wskazana przez spółkę nie wpłaci komornikowi ustalonej ceny, udziały mogą być sprzedane w trybie egzekucyjnym.

Pamiętaj, że:

• zbycie udziału jest ważne, jeżeli nastąpiło w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi,
• w stosunku do spółki zbycie jest skuteczne od chwili notyfikacji spółce faktu zbycia przez osoby zainteresowane,
• wpisanie nowego wspólnika do księgi udziałów ma charakter deklaratoryjny,
• określone w tej poradzie zasady zbywania udziałów mają zastosowanie także wówczas, gdy sprzedaż udziałów następuje pomiędzy dotychczasowymi wspólnikami spółki,
• zgodę na sprzedaż udziałów udziela zarząd, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1030, ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.