Będzie mniej jednorazowych przedmiotów z plastiku

Prezydent podpisał ustawę

Wprowadzenie unijnych ograniczeń dotyczących stosowania jednorazowego plastiku i wycofania niektórych produktów wykonanych z tworzyw sztucznych ze sprzedaży (dyrektywa single use plastic - SUP) jest głównym celem podpisanej przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacji ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Ustawa ma ograniczyć stosowanie jednorazowych przedmiotów z plastiku.

Nowelizacja przewiduje obowiązek informowania konsumentów, poprzez czytelne oznakowanie na opakowaniu produktu jednorazowego użytku z plastiku o szkodliwości jego wpływu na środowisko. Taki obowiązek dotyczyć będzie takich produktów jak: podpaski higieniczne, tampony i ich aplikatory, chusteczki nawilżane, wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne, kubki na napoje.

Nowelizacja zakazuje wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 7 dyrektywy UE oraz wyrobów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Dotyczy to takich produktów jak patyczki higieniczne, sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki), talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów, pojemniki na żywność oraz pojemniki i kubki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego.

Nowe przepisy wprowadzają również opłatę - maksymalnie 1 zł - za niektóre produkty jednorazowe, które będą wydawane klientom. Chodzi np. o opakowania, w których serwowane są napoje czy żywność. Punkty handlowe będą musiały zapewnić klientom alternatywę dla jednorazowego kubka z plastiku, który będzie albo z materiału podlegającego biodegradacji, albo będzie wielorazowego użytku.

Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek jednorazowe produkty z plastiku będą ponosić opłaty związane z prowadzeniem publicznych kampanii edukacyjnych związanych z ograniczeniem stosowania plastiku.

Co przewiduje ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw? 

Celem ustawy jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, tzw. dyrektywy plastikowej (ang. single-use plastics). Dyrektywa ta przewiduje przede wszystkim ograniczenia we wprowadzaniu do obrotu, ograniczenia w stosowaniu oraz selektywną zbiórkę produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych oraz narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne.

Ustawa wprowadza zatem systemowe rozwiązania zmierzające do zmniejszenia wpływu odpadów powstających z ww. produktów z tworzyw sztucznych lub zawierających tworzywa sztuczne na środowisko naturalne, w szczególności na środowisko wodne i zdrowie człowieka, poprzez zmniejszenie ilości tych odpadów w środowisku naturalnym. Wśród tych rozwiązań należy wymienić:

1. wprowadzenie obowiązku pobierania przez przedsiębiorców (prowadzących jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne, a także pakujących i oferujących produkty za pomocą urządzeń vendingowych) opłaty za oferowanie nabywcom produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak kubki na napoje i pojemniki na żywność, będących opakowaniami lub napojów lub żywności pakowanych przez tego przedsiębiorcę w te produkty, a także obowiązku zapewnienia przez tych przedsiębiorców dostępności opakowań alternatywnych;
2. zakaz wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz wyrobów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych, takich jak patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów oraz mechanizmy tych patyczków, pojemniki na żywność oraz pojemniki i kubki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego;
3. wprowadzenie obowiązku opatrzenia produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak podpaski higieniczne, tampony, aplikatory do tamponów, chusteczki nawilżane, wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi oraz kubki na napoje, widocznym, czytelnym i nieusuwalnym oznakowaniem (na opakowaniu produktu lub na samym produkcie) informującym o niewłaściwych metodach wyrzucania oraz szkodliwym wpływie na środowisko naturalne tych produktów;
4. wprowadzenie obowiązku finansowania kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które zostały wprowadzone do obrotu, w tym kosztów kampanii edukacyjnych, w odniesieniu do produktów takich jak: pojemniki na żywność, paczki i owijki, pojemniki na napoje o pojemności do trzech litrów, kubki na napoje, lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego, chusteczki nawilżane, balony, wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtry zawierające tworzywa sztuczne sprzedawane do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi;
5. wprowadzenie obowiązku informowania konsumentów (podnoszenia świadomości ekologicznej) o szkodliwym wpływie na środowisko wynikającym z niewłaściwego postępowania z odpadami powstałymi z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne, a także zachęcania konsumentów do odpowiedzialnego zachowania, w tym prowadzenia selektywnego zbierania odpadów powstałych z tych produktów;
6. ustanowienie autoryzowanego przedstawiciela (na terytorium RP) i upoważnionego przedstawiciela (na terytorium innego niż RP państwa członkowskiego Unii Europejskiej) producentów odpowiednio spoza RP i z terytorium RP zajmujących się zawodowo sprzedażą produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych lub narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne;
7. stosowanie zakrętek i wieczek wykonanych z tworzyw sztucznych do pojemników na napoje o pojemności do trzech litrów przymocowanych do tych pojemników podczas etapu zamierzonego użytkowania napoju;
8. zapewnienie w roku 2025 co najmniej 25% (jeżeli głównym składnikiem butelki jest politereftalan etylenu, tzw. butelka PET), a w roku 2030 co najmniej 30% udziału tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w butelkach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów;
9. zapewnienie poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych – w odniesieniu do butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów – wynoszącego 77% od roku 2025 i 90% od roku 2029;
10. nałożenie na przedsiębiorców wprowadzających do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne obowiązku finansowania kosztów selektywnego zbierania tych narzędzi połowowych stanowiących odpady oraz obowiązku osiągnięcia minimalnego rocznego poziomu zbierania do celów recyklingu tych narzędzi połowowych stanowiących odpady (oraz ustanowienie systemu szacowania przez marszałka województwa masy wprowadzonych do obrotu narzędzi połowowych oraz systemu wydawania przez przedsiębiorcę prowadzącego portowe urządzenia do odbioru odpadów lub inny równoważny system zbierania zaświadczenia o masie zebranych w danym roku kalendarzowym narzędzi połowowych);
11. monitorowanie dystrybucji wprowadzonych do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz informowanie o środkach podjętych przez przedsiębiorców w celu trwałego zmniejszenia ilości tych produktów (w tym obowiązki sprawozdawcze wobec Komisji Europejskiej).

Ustawa wprowadza maksymalne stawki opłat w zakresie wyżej wspomnianych obowiązków finansowych oraz stawki opłaty na publiczne kampanie edukacyjne, a także  administracyjne kary pieniężne nakładane na podmioty nieprzestrzegające ciążących na nich obowiązków w wyżej wspomnianym zakresie.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych regulacji wchodzących w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia (np. przepisy
dotyczące utrzymania czystości i porządku w gminach) albo w terminie późniejszym (np.
z dniem 1 lipca 2024 r. – przepisy dotyczące nakładania administracyjnych kar pieniężnych za niezapewnienie dostępności opakowań alternatywnych oraz za wprowadzenie do obrotu napojów w jednorazowych butelkach z tworzyw sztucznych o pojemności do trzech litrów bez przymocowanych do tych butelek ich zakrętek i wieczek wykonanych z tworzyw sztucznych).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl