Nowe wieloletnie plany rządu

Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie „Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2017-2020” oraz przyjęła dokument „Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii „Europa 2020”. Aktualizacja 2017/2018”, przedłożone przez ministra rozwoju i finansów.

Uchwała w sprawie „Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2017-2020” 

Wieloletni Plan Finansowy Państwa składa się z dwóch części:

1. Program konwergencji;
2. Cele głównych funkcji państwa wraz z miernikami stopnia ich realizacji.

"Program konwergencji. Aktualizacja 2017" zostanie do końca kwietnia przekazany Komisji Europejskiej oraz Radzie Ecofin. Prezentuje on priorytety polityki rządu, planowane działania oraz ich wpływ na dochody i wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych. Przedstawia on także wstępną kwotę wydatków na 2018 r. (określaną za pomocą stabilizującej reguły wydatkowej), stan wdrożenia rekomendacji Rady Ecofin z 2016 r. oraz prezentuje średniookresową prognozę sytuacji gospodarczej Polski i jej finansów publicznych do 2020 r. Na podstawie analizy Programu unijna Rada Ecofin wydaje zalecenia dla polityk gospodarczych państw członkowskich, które należy uwzględnić przy projektowaniu budżetu na kolejny rok.

Cele polityki gospodarczej

Kierunki rozwoju gospodarczego Polski na najbliższe lata wskazuje Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), przyjęta przez Radę Ministrów 14 lutego 2017 r. Proponuje ona model rozwoju gospodarczego oparty na wzroście inkluzywnym (czyli zrównoważonym pod względem społecznym i terytorialnym). Oczekiwanym efektem realizacji Strategii będzie wzrost zamożności Polaków, zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz zmniejszenie dystansu rozwojowego między Polską a strefą euro.

Założenia makroekonomiczne

Wzrost gospodarczy w Polsce w 2017 r. wyniesie 3,6%, czyli 0,9 pkt. proc. powyżej poziomu z 2016 r. Podstawowym czynnikiem wzrostu będzie popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych przy istotnym – w stosunku do 2016 r. – wzroście udziału inwestycji w tworzeniu PKB. W kolejnych latach realne tempo wzrostu PKB będzie stopniowo przyspieszać i wyniesie 3,8% w 2018 r. oraz po 3,9% w latach 2019-2020.

Relatywnej poprawie w otoczeniu zewnętrznym polskiej gospodarki towarzyszyć będzie przyspieszenie w wydawaniu środków unijnych z perspektywy finansowej 2014-2020. W efekcie można oczekiwać, że w najbliższych latach silnie przyspieszy tempo wzrostu inwestycji sektora instytucji rządowych i samorządowych, których udział w PKB zwiększy się do 4,5% w 2017 r. i 5,0% w 2018 r. (wobec 3,3% w 2016 r.). W kolejnych latach, wraz z oczekiwanym przyspieszeniem inwestycji sektora prywatnego, udział inwestycji publicznych powinien ustabilizować się na poziomie średnio 4,6% PKB.

Prognozuje się, że po okresie deflacji w latach 2015-2016, od 2017 r. średnioroczne zmiany inflacji będą stopniowo podążać w kierunku celu wyznaczonego przez NBP. W warunkach stabilizacji sytuacji na rynkach surowcowych oraz rynku żywności, średnioroczny wskaźnik inflacji w 2017 r. powinien ukształtować się na poziomie 1,8%, aby w latach 2018-2019 wynieść po 2,3% i w 2020 r. osiągnąć poziom 2,5%.

Przewiduje się, że w 2017 r. liczba osób pracujących w gospodarce wzrośnie przeciętnie o 0,5%. W kolejnych latach tempo tego wzrostu stopniowo obniży się do ok. 0,4% w latach 2018-2019 i 0,3% w 2020 r. Szacuje się, że w 2017 r. stopa bezrobocia spadnie do 5,7% z 6,2% w 2016 r. W 2018 r. ukształtuje się ona przeciętnie na poziomie 5,0%, aby w 2020 r. zmniejszyć się do rekordowo niskiego poziomu 4,0%.

Kontynuacja poprawy sytuacji na rynku pracy sprzyjać będzie wzrostowi wynagrodzeń w sektorze rynkowym. Uwzględniając zmiany wynagrodzeniu w jednostkach sektora finansów publicznych przewiduje się, że w 2017 r. nominalne tempo wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej wyniesie 4,8%. W kolejnych latach wyniesie ono odpowiednio 4,7% w 2018 r., 5,1% w 2019 r. i 5,3% w 2020 r.

Przewiduje się, że w 2017 r. realne tempo wzrostu spożycia prywatnego przyspieszy do 4,0% wobec 3,8% z 2016 r. W kolejnych latach realne tempo wzrostu konsumpcji wyniesie średnio 3,5%.

W Polsce od 2002 r. (z wyjątkiem lat 2008-09) obserwowany jest systematyczny wzrost udziału eksportu w PKB. W 2016 r. osiągnął on rekordowy poziom 52,3% wobec 27,1% w 2001 r. Jednym z czynników tłumaczących tak dynamiczną zmianę struktury polskiego PKB jest utrzymująca się wysoka konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Z pewnością znaczenie miały też okresy relatywnie słabego popytu krajowego, zwłaszcza w latach 2012-2013. Oczekuje się, że w okresie do 2020 r. udział eksportu w PKB będzie nadal rósł, choć już wolniej.

Realne tempo wzrostu eksportu będzie utrzymywać się średnio powyżej tempa wzrostu rynków eksportowych i wyniesie 7,1% w 2017 r., 6,4% w 2018 r. i po 6,0% w latach 2019-2020.

Według danych za 2016 r., stopa absorpcji funduszy strukturalnych (relacja wypłaconych środków do dostępnego budżetu) w ramach perspektywy finansowej 2007-2013 wyniosła 95 proc. Oznacza to, że płatności dla Polski wyniosły już 63,8 mld euro – najwięcej w UE. Pozostałe środki perspektywy finansowej 2007-2013 (maksymalnie 5%) przekazane zostaną jako płatność salda końcowego po przeprowadzeniu przez Komisję Europejską działań audytowych.

W 2016 r. Rada Ministrów przyjęła także plan, którego celem jest zapewnienie pełnego wykorzystania dostępnej dla Polski alokacji z budżetu polityki spójności na lata 2014-2020 – 82,2 mld euro. Wdrażanie planu przynosi rezultaty: na koniec 2016 r. trafiło już do Polski w ramach obecnej

perspektywy finansowej ponad 6,6 mld euro, co jest najwyższą kwotą wśród wszystkich państw członkowskich UE. Według informacji Komisji Europejskiej, Polska jako jedyne państwo osiągnęła w 2016 r. poziom płatności zgodny ze swymi prognozami. Płatności przekazane do Polski w 2016 r. wyniosły 101% prognozowanej kwoty, podczas gdy średnia dla UE wyniosła tylko 52%. Na obecnym etapie Polska jest więc krajem najlepiej przygotowanym do przyjęcia środków z polityki spójności.

Wynik i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych

 Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2017 r. wyniesie 2,9% PKB, a w kolejnych latach będzie się obniżać; 2,5% PKB w 2018 r., 2,0% PKB w 2019 r. i 1,2% PKB w 2020.

Deficyt strukturalny (tj. deficyt nominalny bez wpływu cyklu koniunkturalnego) zostanie ograniczony do 1,2% PKB w 2020 r., a średniookresowy cel budżetowy (wynoszący minus 1,0% PKB) zostanie osiągnięty rok później.

Zarządzanie długiem będzie się odbywało w warunkach stopniowego ograniczania deficytu oraz niepewności na rynkach finansowych. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2017 r. szacuje się na 55,3% PKB, a w kolejnych latach przewidywany jest spadek zadłużenia do poziomu 54,8% PKB w 2018 r., 54,0% PKB w 2019 r. i 52,1% PKB w 2020 r.

Odbudowa dochodów publicznych

 Szacuje się, że w 2016 r. nastąpiło ograniczenie luki w VAT o 1,6 pkt. proc., które było efektem wdrożenia działań mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego i poprawę ściągalności, takich jak Jednolity Plik Kontrolny, wdrożenie szeregu nowych mechanizmów analizy danych podatkowych, pakiet paliwowy oraz pakiet energetyczny.

W latach 2017-2018 wdrażany będzie kolejny pakiet rozwiązań regulacyjno-instytucjonalnych mających uszczelnić system podatkowy i zapobiec uszczuplaniu dochodów państwa, w szczególności jeśli chodzi o zwiększenie poboru VAT oraz zwalczanie oszustw związanych z tym podatkiem.

Realizacja rekomendacji Rady Ecofin

 Polska realizuje wymogi dochodzenia do średniookresowego celu budżetowego (MTO). W 2015 r. dokonano większego niż wymagane przez prawo UE wysiłku fiskalnego, mierzonego poprawą wyniku strukturalnego i przestrzeganiem benchmarku wydatkowego (tj. zalecanego przez UE tempa wzrostu wydatków). W 2016 r. tempo dochodzenia do MTO uległo nieznacznemu zmniejszeniu, jednak odejście od ścieżki do MTO mierzone wysiłkiem strukturalnym nie było nadmierne, zaś benchmark wydatkowy pozostawał spełniony.

W Programie konwergencji. Aktualizacji 2017 przedstawiono kolejny pakiet działań uszczelniających system podatkowy w latach 2017-2018 oraz przedstawiono kierunki na lata 2019-2020.

Polskie ramy fiskalne obejmują system niezależnych instytucji fiskalnycho ugruntowanej pozycji i reputacji, w którym centralną rolę odgrywa Najwyższa Izba Kontroli. W ocenie Polski brakuje przesłanek ekonomicznych i prawnych do zastąpienia funkcjonujących instytucji fiskalnych nowo utworzoną radą fiskalną.

Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii „Europa 2020”. Aktualizacja 2017/2018

Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii „Europa 2020” (KPR) jest dokumentem, który od 2011 r., zgodnie z harmonogramem Semestru Europejskiego, stanowi podstawowy mechanizm koordynacji polityk gospodarczych i społecznych w Unii Europejskiej. Jego obecna aktualizacja jest siódmą edycją KPR w tym procesie.

W KPR z 2011 r. założono, że dokument ten i jego kolejne aktualizacje, będą uwzględniać specyficzne uwarunkowania oraz kierunki działań przedstawione w polskich dokumentach strategicznych. Obecnie jest to „Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do 2020 r. z perspektywą do roku 2030” (SOR), którą rząd przyjął 14 lutego 2017 r. W SOR zaproponowano model gospodarczy oparty na inteligentnym, zrównoważonym i inkluzywnym rozwoju (sprzyjającym włączeniu społecznemu), co jest zgodne z priorytetami „Europa 2020”.

Krajowy Program Reform to dokument, który prezentuje polityki i działania polskiego państwa konieczne do osiągania celów strategii „Europa 2020” oraz odnosi się do kluczowych dokumentów Semestru Europejskiego, począwszy od Rocznej Analizy Wzrostu Gospodarczego na 2017 r., a skończywszy na szczegółowych zaleceniach Rady UE dla Polski.

Krajowy Program Reform obejmuje scenariusz makroekonomiczny, polityczną odpowiedź na główne wyzwania określone przez Komisję Europejską w „Sprawozdaniu krajowym Polska 2017” oraz działania rządu, które odpowiadają na: kluczowe wyzwania określone w „Sprawozdaniu krajowym. Polska 2017”, cele strategii „Europa 2020” oraz zalecenia Rady UE dla Polski 2016.

Wśród 36 działań zaprezentowanych w KPR znalazły się m.in.:

• nowa polityka inwestycyjna dotycząca m.in. wsparcia nowych inwestycji realizowanych przez polskie i zagraniczne firmy, kluczowych dla zwiększania innowacyjności gospodarki, restrukturyzacji produkcji oraz poprawy konkurencyjności;
• Konstytucja Biznesu obejmująca pakiet działań mających na celu poprawę otoczenia prawnego, w którym funkcjonują przedsiębiorcy;
• wzmocnienie instytucji polubownego rozwiązywania sporów, którego celem jest wzrost znaczenia mediacji;
• zmiana ustawy Prawo oświatowe w celu lepszego przygotowania uczniów do podjęcia nauki na studiach wyższych lub wejścia na rynek pracy;
• Pakiet czyste powietrze, który ma kompleksowo poprawić jakość powietrza do stanu niepowodującego większego narażenia zdrowia oraz środowiska;
• elektromobilność, której celem jest stworzenie dogodnych warunków dla upowszechniania korzystania z pojazdów elektrycznych, w tym głównie zbiorowego transportu miejskiego;
• ustawa o innowacyjności, gdzie celem wprowadzonych zmian jest pobudzanie i rozwój innowacyjności poprzez likwidację barier administracyjnych i wprowadzenie dodatkowych bodźców;
• program „Rodzina 500 plus”, który ma odwrócić negatywny trend demograficzny w Polsce oraz wspierać materialnie rodziny wychowujące dzieci.

Działania na rzecz realizacji zaleceń Rady UE związane są z kwestiami: zapewnienia stabilności systemu emerytalnego, promowania trwałych form zatrudnienia, lepszego przechodzenia z edukacji do zatrudnienia, stworzenia korzystnego otoczenia dla inwestycji w budownictwie i infrastruktury liniowej.

KPR 2017/2018 prezentuje również zaangażowanie partnerów społeczno-gospodarczych oraz polskiego parlamentu w cykl Semestru Europejskiego oraz ich udział w pracach nad KPR.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl