Obowiązek udostępniania do sprzedaży niektórych produktów rolnych po określonej cenie

12 września 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości UE ogłosił wyrok w sprawie C-557/23 - SPAR Magyarország, z którego wynika, że rynek produktów rolnych: węgierskie przepisy nakładające na handlowca obowiązek udostępniania do sprzedaży niektórych produktów rolnych po określonej cenie i w określonej z góry ilości są sprzeczne z prawem Unii. Przepisy te, bez odpowiedniego uzasadnienia, uniemożliwiają handlowcom swobodne ustalanie cen i ilości sprzedawanych produktów w oparciu o względy ekonomiczne.

Czego dotyczyła sprawa?

W lutym 2022 r. w związku z pandemią Covid-19 Węgry dekretem rządowym uregulowały handel sześcioma podstawowymi produktami (pewnymi rodzajami cukru, mąką pszenną, olejem słonecznikowym, mięsem wieprzowym i drobiowym oraz mlekiem). Od listopada 2022 r., z powodu wojny w Ukrainie, dekret został zmieniony i do wykazu zostały dodane dwa inne produkty, mianowicie jajka i ziemniaki. Dekret rządowy pozostał w mocy do 31 lipca 2023 r.

Zgodnie z jego brzmieniem handlowcy, którzy handlowali już tymi produktami w określonym, wcześniejszym terminie, byli zobowiązani, pod groźbą grzywny, do udostępniania ich do sprzedaży w określonej z góry ilości – w zależności najpierw od średniej dziennej ilości udostępnianej do sprzedaży w okresie referencyjnym, a następnie od wielkości zapasu danych produktów w takim okresie referencyjnym – po cenie urzędowej.

W maju 2023 r. władze węgierskie nałożyły grzywnę na będącą sprzedawcą detalicznym spółkę SPAR Magyarország, stwierdzając, że w jednej ze swoich placówek handlowych nie przestrzegała ona dziennych ilości zapasu pięciu produktów, o których mowa w dekrecie. Spółka SPAR wniosła sprawę do sądu w Segedynie (Węgry), żądając stwierdzenia nieważności decyzji tych władz. Powziąwszy wątpliwości co do zgodności dekretu rządowego z unijnym rozporządzeniem o wspólnej organizacji rynków rolnych, a w szczególności z zasadą swobodnego ustalania cen sprzedaży produktów rolnych na podstawie wolnej konkurencji, sąd ten skierował pytania do Trybunału Sprawiedliwości.

Co na to Trybunał Sprawiedliwości UE?

Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że dekret rządowy narusza wolną konkurencję, będącą częścią składową rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków. Obowiązek udostępniania do sprzedaży produktów rolnych po cenach urzędowych i w określonych ilościach uniemożliwia bowiem handlowcom swobodne ustalanie cen sprzedaży i ilości, które zamierzają sprzedać, w oparciu o względy ekonomiczne.

Trybunał zbadał argument Węgier, zgodnie z którym uzasadnieniem tego ograniczenia jest walka z inflacją i ochrona konsumentów, którzy znajdują się w niekorzystnej sytuacji, poprzez gwarantowane zaopatrzenie w podstawową żywność po przystępnych cenach. TSUE uznał, że nawet przy założeniu, iż dekret rządowy jest w stanie zrealizować te cele, środki, które obejmuje, nie są proporcjonalne. Naruszenie swobodnego dostępu handlowców do rynku w warunkach skutecznej konkurencji, jak również zakłócenia w całym łańcuchu dostaw spowodowane cenami urzędowymi i ilościami wymaganymi od tych handlowców wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów zamierzonych w dekrecie.

W tej sytuacji Trybunał orzekł, że węgierski dekret rządowy, w tym przewidziany w nim system kar, jest niezgodny z rozporządzeniem o wspólnej organizacji rynków.

Podstawa prawna:

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl