Nowelizacja Prawa lotniczego dostosuje prawo do przepisów UE w obszarze praw pasażerów, żeglugi powietrznej, personelu lotniczego, techniki lotniczej, lotniczej działalności gospodarczej i transportu lotniczego, lotnisk oraz ochrony lotnictwa cywilnego Inne zmiany dotyczą zaś branży lotnictwa bezzałogowego (dronów).

Ustawa z dnia 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw   

Co przewiduje?

Celem ustawy jest dostosowanie ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze do nowych lub znowelizowanych przepisów Unii Europejskiej w zakresie praw pasażerów, żeglugi powietrznej, personelu lotniczego, techniki lotniczej, lotniczej działalności gospodarczej i transportu lotniczego, operacji lotniczych, lotnisk oraz ochrony lotnictwa cywilnego.

W ustawie zostały wprowadzone obszerne zmiany, które dotyczą między innymi zasad prowadzenia przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, zwanego dalej „Prezesem Urzędu”, kontroli przestrzegania przepisów oraz decyzji z zakresu lotnictwa cywilnego. Rozszerzony został katalog podmiotów podlegających kontroli Prezesa Urzędu o użytkowników cywilnych statków powietrznych, użytkowników cywilnych statków powietrznych niewpisanych do rejestru statków powietrznych oraz członków personelu pokładowego. Wprowadzona została także możliwość przeprowadzania kontroli niezapowiedzianych. Celem takich kontroli jest podniesienie poziomu wykrywalności praktyk naruszających przepisy prawa lotniczego, a tym samym podniesienie poziomu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego. W trakcie wykonywanej kontroli Prezes Urzędu będzie mógł, w drodze decyzji administracyjnej, dokonać wstrzymania lub ograniczenia prowadzonej działalności w ramach certyfikatu przewoźnika lotniczego, organizacji zgłaszających działalność oraz operacji specjalistycznych w przypadku stwierdzenia określonej nieprawidłowości.

Wprowadzone zostały także zasadnicze zmiany w zakresie postępowania w sprawach pozasądowego rozwiązywania sporów pasażerskich, które polegają na wprowadzeniu instytucji Rzecznika Praw Pasażerów. Rzecznik będzie prowadził postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów pasażerskich miedzy pasażerem a przewoźnikiem lotniczym – w zakresie roszczeń majątkowych wynikających z przepisów rozporządzenia nr 261/2004/WE oraz między przewoźnikiem lotniczym, organizatorem turystyki albo sprzedawcą biletów – w zakresie roszczeń majątkowych wynikających z przepisów rozporządzenia nr 2111/2005/WE,  w przypadku lotów wykonywanych z lotnisk znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz lotów z krajów trzecich na te lotniska, obsługiwanych przez wspólnotowych przewoźników lotniczych. Zadaniem Rzecznika Praw Pasażera będzie umożliwienie zbliżenia stanowisk stron postępowania w celu rozwiązania przez nie sporu i wypracowanie satysfakcjonującego obie strony rozwiązania a następnie zawarcie porozumienia. 

Rzecznika Praw Pasażera będzie wyznaczał Prezes Urzędu na okres 5 lat spośród pracowników Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Wprowadzono przepisy dotyczące postępowania reklamacyjnego. Przed wystąpieniem przez pasażera na drogę sądową lub ze skargą do Rzecznika Praw Pasażera inicjującą postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązania sporu pasażerskiego, przewoźnik lotniczy, organizator turystyki albo sprzedawca biletu będzie miał możliwość spełnienia świadczenia w wyniku bezpośredniego wezwania go przez pasażera do zaspokojenia roszczenia poprzez złożenie reklamacji. Wprowadzono więc obowiązkowe postępowanie reklamacyjne, które powinno być zakończono w terminie 30 dni od dnia złożenia reklamacji. Ponadto określono, że roszczenia majątkowe pasażerów przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a w przypadku gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, w którym miał być wykonany.

Wprowadzane zmiany mają na celu dostosowanie ustawy – Prawo lotnicze do prawodawstwa unijnego w zakresie nowego rodzaju licencji lotniczych pilota rekreacyjnego LAPL (Light Aircraft Private Licence) dla kategorii samolotów, śmigłowców, szybowców oraz balonów oraz obowiązku certyfikacji lekarzy orzeczników medycyny lotniczej przeprowadzających badania niezbędne do uzyskania i utrzymania licencji wspólnotowych.

Nowe rozwiązania porządkują i doprecyzowują także przepisy dotyczące czasu pracy członków załóg statków powietrznych. Wprowadzono ograniczenie wskazujące limit 1900 godzin czasu pracy członków załóg statków powietrznych w przewozie lotniczym przy użyciu samolotu w ciągu okresu rozliczeniowego wynoszącego rok kalendarzowy. Określenie limitu na poziomie 1900 godzin dotyczy wykonywania wszystkich operacji lotniczych przez danego członka załogi lotniczej. Określono także dni wolne przysługujące członkom załóg statków powietrznych.  Ponadto przepisy ustawy regulują czas pracy załóg śmigłowców oraz śmigłowców ratownictwa medycznego, zapewniając im 24 godziny wypoczynku. Uszczegółowiono zasady regulujące strefy i stawki opłat nawigacyjnych – wprowadzono w tym zakresie przepisy, zgodnie z którymi strefy opłat terminalowych są zatwierdzane przez ministra właściwego do spraw transportu.

Wprowadzono ogólną normę określającą zakaz dotyczący obiektów zarówno naturalnych, jak i sztucznych, w tym obiektów budowlanych, które nie mogą być wyższe niż wysokości określone przez powierzchnie ograniczające przeszkody wyznaczane dla lotnisk. Rozszerzono regulacje w zakresie zgłaszania i oznakowania przeszkód lotniczych, a także usuwania i przycinania drzew lub krzewów stanowiących przeszkody lotnicze.

Ponadto wprowadzono zmiany, które polegają na:

1. wprowadzeniu odesłań do nowych przepisów prawa UE;
2. wprowadzeniu sankcji z tytułu nieprzestrzegania wymagań i obowiązków ustalonych w prawie Unii Europejskiej;
3. wprowadzeniu przepisów kompetencyjnych dla organów administracji krajowej do działania w zakresie określonym prawem Unii Europejskiej;
4. uzupełnieniu katalogu opłat lotniczych o czynności administracyjne wynikające z przepisów prawa Unii Europejskiej lub z nimi związane;
5. wprowadzeniu alternatywnych dla przepisów prawa Unii Europejskiej rozwiązań w przypadkach, gdy to prawo dopuszcza działanie państwa członkowskiego Unii Europejskiej, np. system zachęt o charakterze finansowym w żegludze powietrznej, system finansowania służb terminalowych na lotniskach wyłącznych.

Ustawa wprowadza zmiany w ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz.U. z 2017 r. poz. 2365, z późn. zm.), w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2018 r. poz. 1945), ustawie z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2195, z późn. zm.) oraz w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz.U. z 2018 r. poz. 1310, 1616 i 1629). Zmiany dokonywane w tych ustawach stanowią konsekwencje wynikające z wprowadzenia nowych regulacji w ustawie - Prawo lotnicze.

Kiedy zmiany zaczną obowiązywać?

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 kwietnia 2019 r.

W dniu 6 lutego 2019 roku w siedzibie Urzędu Lotnictwa Cywilnego odbędzie się seminarium dla branży lotnictwa bezzałogowego, podczas którego omówione zostaną zmiany wynikające z wejścia w życie rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków.

Zmiany w rozporządzeniu określającym zasady wykonywania lotów dronami wejdą w życie 31 stycznia 2019 roku.

Poniżej przedstawiamy informacje o podstawowych zmianach, jakie niesie ze sobą nowelizacja rozporządzenia.

W obszarze szkoleń pojawiają się następujące, istotne zmiany.

Przestaje obowiązywać limit wiekowy dla posiadacza świadectwa kwalifikacji. Dopuszczając małoletnią osobę do szkolenia na kurs, podmiot szkolący musi otrzymać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych małoletniego na szkolenie do UAVO, a loty wykonywane przez nieletniego operatora muszą być wykonywane pod nadzorem osoby dorosłej. Zmiana ma na celu zwiększenie świadomości w grupie najmłodszych użytkowników bezzałogowców, co korzystnie wpłynie na poprawę bezpieczeństwa lotów.

Nie będzie obowiązku posiadania badań lotniczo-lekarskich przez operatora UAVO z uprawnieniami VLOS do 5 kg. Zamiast badań, podchodząc do szkolenia trzeba będzie złożyć w podmiocie szkolącym pisemne oświadczenie potwierdzające, że stan zdrowia pozwala na bezpieczne wykonywanie operacji lotniczych. Podobne rozwiązanie stosuje się w przypadku pilotów paralotni czy skoczków spadochronowych. 

Po 31 stycznia 2019 r. operatorzy posiadający świadectwo UAVO z uprawnieniem VLOS do 5 kg nie będą musieli już przedłużać badań lotniczo lekarskich. Taka sama sytuacja dotyczy osób, które posiadają w świadectwie uprawnienia na cięższe kategorie dronów, ale wykonują loty jedynie dronami poniżej 5 kg w lotach VLOS.

Nie będzie obowiązku i możliwości zdawania egzaminów państwowych przed pierwszym wydaniem UAVO z uprawnieniami VLOS do 5 kg. Egzamin wewnętrzny organizowany w podmiocie szkolącym będzie ostatnim egzaminem kandydata do UAVO poprzedzającym wydanie świadectwa kwalifikacji. Nie zmienią się jednak zasady przedłużania uprawnień wpisywanych do świadectwa, w przypadku których egzaminu sprawdzającego dokonywał będzie nadal egzaminator państwowy.

W związku z tym, że nie będzie egzaminów państwowych i badań lotniczo-lekarskich na UAVO VLOS do 5 kg, nie będzie również opłat za egzaminy oraz badania. Nadal jednak obowiązywać będzie opłata za wydanie świadectwa kwalifikacji.

Osoby, które ukończą szkolenie przed 31 stycznia 2019 r. przechodzą egzaminy państwowe (przeprowadzane przez egzaminatora państwowego), jeśli podejdą do nich przed wejściem w życie nowych przepisów. Jeżeli jednak wstrzymają się z podejściem do egzaminu do chwili wejścia nowych przepisów, osoby te będą mogły złożyć wniosek o wydanie UAVO VLOS do 5 kg już bez przystępowania do egzaminu państwowego. Należy również pamiętać o tym, że obowiązkiem posiadacza UAVO jest zapoznanie się z nowymi przepisami i stosowanie się do nich.

Osoby szkolące się do uzyskania uprawnienia VLOS lub BVLOS (A/MR/H/AS) powyżej 5 kg lub BVLOS do 5 kg według „starego” programu, przed przystąpieniem do egzaminu państwowego według nowych przepisów rozporządzenia, powinny doszkolić się w zakresie różnic między starymi i nowymi przepisami (w zakresie BVLOS następuje duża zmiana, zakres nowego egzaminu może zaskoczyć osoby nieznające zaktualizowanych przepisów). Nie jest to szkolenie obligatoryjne, natomiast obowiązkiem kandydata lub posiadacza UAVO jest zapoznanie się z nowymi przepisami samodzielnie lub w podmiocie szkolącym.

Osoby, które wyszkoliły się do UAVO VLOS do 5 kg według „starych” przepisów, ale nie zdały egzaminów państwowych (uzyskały negatywny wynik z egzaminu teoretycznego w jednym z podejść lub nie zaliczyły państwowego egzaminu praktycznego) muszą spełnić zalecenia egzaminatora (jeśli takie były określone), a po wejściu w życie nowego rozporządzenia dodatkowo muszą przejść ponownie egzamin wewnętrzny w  podmiocie szkolącym.

Użytkownicy dronów po wejściu w życie nowego rozporządzenia mają obowiązek zapoznania się z nowymi przepisami.

Egzaminatorzy państwowi zostaną zobowiązani do przekazania do ULC list kandydatów, którzy nie zdali egzaminów państwowych do UAVO VLOS 5 kg.

Osoby, których szkolenie VLOS 5-25 kg / BVLOS rozpoczęło się przed wejściem w życie nowych przepisów i zakończy się po ich wejściu, realizują je na dotychczas obowiązujących zasadach, ale nie dłużej niż do 28 lutego 2019 roku. Dzięki temu podmioty szkolące będą miały czas na wdrożenie nowych programów szkolenia i dokończenie zakontraktowanych szkoleń. Do czasu wdrożenia tych programów szkolenie prowadzone jest według dotychczas obowiązujących programów.

Wraz z nowymi programami szkolenia, opublikowane zostaną nowe zasady egzaminowania, które będą obowiązywały egzaminatorów państwowych oraz instruktorów i będą odzwierciedlały zaktualizowany zakres szkolenia.