Przejrzyste zasady utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego

Utrzymywanie zapasów obowiązkowych gazu ziemnego

Obowiązujące od 2 sierpnia 2017 r. zmiany w ustawie o zapasach zwiększają bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego oraz przejrzystość i efektywność systemu zapasów obowiązkowych. Nowelizacja przepisów to kolejny element transformacji systemu zapasów, zapoczątkowanej rok temu.

Wymóg utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego przez importerów wynika z ustawy o zapasach. Każdy przedsiębiorca, który dokonuje przywozu gazu ziemnego do Polski, niezależnie od przeznaczenia tego gazu (na potrzeby własne czy na sprzedaż), ma obowiązek utrzymywać zapasy gazu ziemnego. Nad realizowaniem obowiązku utrzymywania zapasów czuwa Prezes URE, który uprawniony jest do przeprowadzania przedsiębiorstw. 

Modyfikacje w systemie zostały rozpoczęte dzięki ustawie o zmianie ustawy Prawo energetyczne z 22 lipca 2016 r., która równomiernie rozłożyła obowiązek utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego na wszystkie podmioty dokonujące przywozu tego surowca do Polski. Ich konsekwencją była odbudowa obniżanego w ostatnich latach stanu zapasów obowiązkowych.

Przepisy w ostatniej nowelizacji ustawy odpowiadają na zgłaszane przez uczestników rynku wątpliwości interpretacyjne. Nowe rozwiązania zostały opracowane na podstawie przeprowadzonej przez Ministerstwo Energii oceny funkcjonowania systemu zapasów po 2016 r. Analiza pozwoliła zidentyfikować te elementy systemu, które muszą stać się bardziej efektywne, czyli przewidziano ograniczenie obowiązków administracyjnych i ułatwienie korzystania z wprowadzonej rok temu umowy biletowej. Zmiany wprowadzone w przepisach zapewniają przejrzyste podstawy prawne do funkcjonowania na polskim rynku gazu ziemnego oraz wzmacniają bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do odbiorców chronionych.   

Na czym polegają zmiany?                                                                            

Zasadniczym celem ustawy z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektórych innych ustaw jest wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do odbiorców, wprowadzenie ułatwień dla podmiotów zobowiązanych do utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego oraz rozstrzygnięcie wątpliwości interpretacyjnych, sygnalizowanych przez uczestników rynku w zakresie obowiązującego stanu prawnego.

Ustawa nowelizuje: ustawę z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym, ustawę z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne oraz ustawę z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw. 

Do najistotniejszych zmian wprowadzanych ustawą należy zaliczyć w szczególności:

1. dodanie do ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym definicji podmiotu dokonującego przywozu gazu ziemnego – w myśl tej definicji podmiotem dokonującym przywozu jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, w tym przedsiębiorstwo energetyczne będące właścicielem systemu przesyłowego gazowego, która dokonuje na potrzeby własne przywozu gazu ziemnego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. jednoznaczne rozstrzygnięcie wątpliwości w zakresie dopuszczalnych sposobów utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego, poprzez przesądzenie, że zapasy gazu mogą być utrzymywane wyłącznie fizycznie w instalacjach magazynowych przyłączonych do systemu przesyłowego lub dystrybucyjnego gazowego;
3. określenie obowiązków operatora systemu magazynowania oraz operatora systemu przesyłowego gazowego, mających na celu zapewnienie utrzymania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego na określonym poziomie;
4. nałożenie na operatora systemu przesyłowego obowiązku powiadomienia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o fakcie wykorzystania zdolności przesyłowych zarezerwowanych na potrzeby dostarczania całkowitych ilości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego utrzymywanych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej krajowej na inne potrzeby, w terminie 7 dni od stwierdzenia tego faktu;
5. nałożenie na przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot dokonujący przywozu gazu ziemnego obowiązku przekazania operatorowi systemu przesyłowego informacji o miejscu magazynowania zapasów obowiązkowych gazu w celu weryfikacji technicznych możliwości dostarczenia tych zapasów do systemu gazowego;
6. doprecyzowanie zasad i procedur obowiązujących w przypadku uruchomienia zapasów obowiązkowych gazu ziemnego w celu zbilansowania systemu gazowego w okresie występowania zakłóceń w dostarczaniu gazu lub w przypadku nieprzewidzianego wzrostu jego zużycia;
7. doprecyzowanie kwestii związanych z nakładaniem kar pieniężnych na podmioty, które nie realizują określonych obowiązków ustawowych.

Zmiany wprowadzone w ustawie – Prawo energetyczne modyfikują zasady udzielania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą tak, aby na etapie występowania o udzielenie koncesji podmiot wnioskujący nie był zmuszony do posiadania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego, ale mógł je utworzyć w momencie podejmowania działalności gospodarczej, tj. rozpoczęcia przywozu gazu ziemnego. 

Z kolei zmiana w ustawie z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw ma na celu doprecyzowanie zasad ustalania wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego na okres od dnia 1 października 2017 r. do dnia 30 września 2018 r. 

Uelastycznienie umowy biletowej

Nowe przepisy pozwalają, żeby tzw. bileter, tzn. podmiot przyjmujący zlecenie utrzymywania zapasów obowiązkowych w imieniu innego podmiotu, pełnił funkcję tzw. one-stop-shop, czyli mógł przejąć większość zadań związanych z utrzymywaniem zapasów i wyręczyć w nich zlecającego. Dodatkowo zawieranie umowy biletowej będzie łatwiejsze i bardziej przejrzyste dzięki zobligowaniu biletera do publikowania pełnych informacji o warunkach świadczenia usługi biletowej. Dotyczy to również umieszczenia na stronie internetowej kalkulatora, który umożliwiałby samodzielne obliczenie stawki za świadczone usługi.

Jednoznaczne określenie odpowiedzialności za weryfikację poprawnego funkcjonowania systemu

Operator systemu przesyłowego będzie weryfikował, czy instalacje magazynowe i sieci zapewniają możliwość dostarczenia zapasów do systemu zgodnie z doprecyzowanymi procedurami. Określają one szczegółową sekwencję przekazywania danych do weryfikacji oraz wskazują termin na dokonanie stosownych czynności sprawdzających.

Ustanowienie jednoznacznych wymogów związanych z utrzymywaniem zapasów

Zapasy obowiązkowe muszą być przede wszystkim utrzymywane w fizycznych instalacjach magazynowych, wykluczone jest tworzenie zapasów „wirtualnych”.

Zapasy obowiązkowe muszą mieć zagwarantowaną techniczną możliwość dostarczenia ich do polskiego systemu gazowego. W przypadku zapasów utrzymywanych za granicą niezbędne jest zarezerwowanie odpowiednich zdolności przesyłowych dedykowanych na potrzeby przesłania tych zapasów.

Każdy importer gazu ziemnego powinien tak zaplanować swoją działalność, aby móc utrzymywać zapasy do końca roku gazowego, określonego w decyzji Prezesa URE.

Wprowadzenie przejrzystych zasad uruchomienia zapasów obowiązkowych gazu ziemnego i prowadzenia rozliczeń za uruchomione zapasy

Zgodnie z nowymi zasadami, w przypadku uruchomienia zapasów obowiązkowych, to operator systemu przesyłowego będzie prowadził rozliczenia za uruchomione zapasy, biorąc za podstawę ceny rynkowe gazu.

Zmniejszenie obowiązków administracyjnych

 Przewidziano ograniczenie liczby informacji, jakie importerzy przekazują różnym organom w związku z obowiązkiem utrzymywania zapasów.

Warto zwrócić uwagę, że polski rynek gazu ziemnego ulega nieustannym zmianom. W najbliższych latach, po zakończeniu inwestycji infrastrukturalnych, które pozwolą zdywersyfikować źródła dostaw do Polski, przede wszystkim poprzez połączenie polskiego systemu gazowego ze złożami norweskiego szelfu kontynentalnego i rozbudowę możliwości regazyfikacyjnych terminalu LNG, oraz zapewnieniu dostaw gazu ziemnego na w pełni rynkowych zasadach, m.in. poprzez odejście od formatu kontraktu długoterminowego, możliwe będzie dalsze urynkowienie systemu bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do Polski.

Podstawa prawna:

• ustawa o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczenstwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl