Ułatwienia dla pożytecznych obcokrajowców

Nowelizacja ma na celu usprawnienie procedury legalizacji pobytu cudzoziemców i ich rodzin, którzy będą ubiegać się o pobyt czasowy w Polsce w związku z przeniesieniem wewnątrz przedsiębiorstwa spoza UE oraz cudzoziemców studiujących w Polsce, poszukujących pracy po zakończeniu studiów na polskich uczelniach oraz podejmujących w naszym kraju pracę. Ponadto ustawa przewiduje możliwość ustanowienia limitów zezwoleń na pobyt czasowy, jakie będą mogły być udzielone cudzoziemcom w danym roku kalendarzowym – w celach związanych z wykonywaniem przez nich pracy w Polsce.

Jaki jest cel ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw? 

Ustawa o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw ma przede wszystkim na celu dostosowanie polskiego porządku prawnego do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/66/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa (Dz.Urz. UE L 157 z 27.05.2014, str. 1; tzw. „dyrektywa 2014/66/UE”).

Zmiany w przepisach ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2016 r. poz. 1990, z późn. zm.), mają również na celu stworzenie lepszych ram prawnych pozwalających na świadome zarządzanie migracjami w Polsce oraz w zakresie przyjmowania cudzoziemców, uwzględniając konieczność wprowadzenia szczególnych uregulowań prawnych między innymi dla cudzoziemców podejmujących w Polsce studia, dla absolwentów polskich uczelni oraz dla osób podejmujących w Polsce pracę, w tym w zawodach pożądanych dla polskiej gospodarki. Stąd zmiany w ustawie o cudzoziemcach skupiają się na dostosowaniu obowiązujących przepisów do potrzeb związanych z przyjmowaniem opisanych wyżej grup cudzoziemców.

Celem nowelizacji przepisów ustawy o cudzoziemcach jest też usprawnienie istniejących procedur migracyjnych w oparciu o doświadczenia w stosowaniu obowiązujących przepisów prawa.

Stąd zmiany służą usprawnieniu procedur legalizacji pobytu cudzoziemców i ich rodzin, którzy będą się ubiegać o pobyt czasowy w Polsce w związku z przeniesieniem wewnątrz przedsiębiorstwa spoza UE, oraz cudzoziemców studiujących w Polsce, poszukujących pracy po zakończeniu studiów na polskich uczelniach i podejmujących pracę w naszym kraju. Maksymalny okres przeniesienia będzie wynosił 3 lata w wypadku pracowników kadry kierowniczej i specjalistów oraz 1 rok w wypadku pracowników odbywających staż. Po upływie tego okresu osoby te będą musiały opuścić terytorium państw członkowskich, chyba że otrzymają zezwolenie na pobyt na innej podstawie, zgodnie z przepisami unijnymi lub krajowymi. Aby uzyskać takie zezwolenie, trzeba będzie wykazać się wcześniejszym zatrudnieniem w tym samym przedsiębiorstwie na 1 rok przed początkiem obowiązywania zezwolenia. Zezwolenie to będzie dawało prawo do zamieszkania w Polsce członkom rodziny takiego pracownika oraz prawo do podjęcia pracy w naszym kraju.

W ubiegłym roku liczba osób, które zwróciły się o legalizację pobytu w Polsce, wzrosła o 36%, 127 tys. osób złożyło takie wnioski. Według szacunków Urzędu ds. Cudzoziemców zmiany mogą dotyczyć nawet 200 tys. cudzoziemców.

Na czym polegają zmiany?

Wdrożenie do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy 2014/66/UE wiąże się z przyjęciem w uchwalonej ustawie następujących zmian w ustawie o cudzoziemcach:

• wprowadzenie nowych definicji pozwalających na realizację przepisów dyrektywy;
• dodanie nowego zadania dla Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, jakim będzie pełnienie funkcji punktu kontaktowego dla celów dyrektywy;
• wprowadzenie nowego celu, dla którego wydawane są wizy – realizacja zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa;
• dodanie regulacji dotyczących udzielania zezwoleń na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa oraz zezwoleń na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej;
• wprowadzenie rozwiązań umożliwiających cudzoziemcom przenoszonym wewnątrz korporacji skorzystanie z mobilności krótkoterminowej wewnątrz Unii Europejskiej;
• dokonanie zmian regulacji dotyczących zezwoleń na pobyt czasowy dla członków rodziny obywateli Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków rodzin cudzoziemców, gdyż art. 19 dyrektywy 2014/66/UE przewiduje ułatwienie łączenia rodzin dla pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstwa;
• wprowadzenie regulacji pozwalających na zamieszczanie na karcie pobytu adnotacji „ICT” oraz „mobile ICT”.

Dodatkowo, w celu poprawy obowiązujących regulacji prawnych dotyczących cudzoziemców, zostały wprowadzone w ustawie o cudzoziemcach między innymi następujące zmiany:

• odejście od wymogu posiadania stabilnego i regularnego źródła dochodu przez absolwenta polskiej uczelni w postępowaniu o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy na rzecz posiadania zapewnionego utrzymania w Polsce;
• doprecyzowanie, że zezwolenie dla absolwenta polskiej uczeni jest udzielane bezpośrednio po zakończeniu studiów i jednorazowo;
• rezygnacja z wymogu przedstawiania przez cudzoziemca ubiegającego się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę umowy z podmiotem powierzającym cudzoziemcowi wykonywanie pracy na rzecz oświadczenia wyżej wymienionego podmiotu zawierającego niezbędne dla postępowania informacje, które jest zawarte w załączniku do formularza wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy;
• wprowadzenie ułatwień w udzielaniu zezwolenia na pobyt czasowy i pracę oraz zezwolenia na pobyt stały dla pracowników wykonujących pracę w zawodach pożądanych dla polskiej gospodarki, które będą miały zastosowanie w razie określenia takich zawodów w rozporządzeniu do ustawy;
• wprowadzenie możliwości samodzielnego ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną przez członka rodziny przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• wprowadzenie wymogu znajomości języka polskiego w przypadku cudzoziemców ubiegających się o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE;
• usprawnienie procedury związanej ze składaniem przez cudzoziemców odcisków linii papilarnych w celu wydania karty pobytu;
• usprawnienie procesu wydawania decyzji w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu oraz kosztów wydania i wykonania decyzji o zobowiązaniu do powrotu;
• wprowadzenie możliwości zapewnienia pomocy socjalnej, opieki medycznej i psychologicznej cudzoziemcom, którzy nie zostali umieszczeni w strzeżonym ośrodku lub nie zastosowano wobec nich aresztu dla cudzoziemców, w przypadku gdy mogłoby to spowodować niebezpieczeństwo dla ich życia lub zdrowia albo ich stan psychofizyczny może uzasadniać domniemanie, że byli oni poddani przemocy, oraz cudzoziemcom, którzy zostali zwolnieni ze strzeżonego ośrodka lub z aresztu dla cudzoziemców, w przypadku gdy stwierdzono, iż ich dalszy pobyt w strzeżonym ośrodku lub areszcie dla cudzoziemców mógłby spowodować niebezpieczeństwo dla ich życia lub zdrowia lub ich stan psychofizyczny uzasadnia domniemanie, że byli oni poddani przemocy. Możliwość zapewnienia takiej pomocy dotyczy także osoby małoletniej, członków rodziny lub opiekuna prawnego cudzoziemca, którego ze względu na stan zdrowia nie umieszczono w strzeżonym ośrodku lub którego zwolniono ze strzeżonego ośrodka;
• usprawnienie procesu wykonywania powrotów i przekazań cudzoziemców z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Nowelizacja przewiduje także modyfikację przepisów dotyczących cudzoziemców będących ofiarami handlu ludźmi przez:

• rozszerzenie katalogu okoliczności powodujących, że pobyt cudzoziemca na podstawie zaświadczenia potwierdzającego istnienie domniemania, że jest ofiarą handlu ludźmi w rozumieniu art. 115 § 22 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, przestaje uważać się za legalny, w związku z przekroczeniem lub usiłowaniem przekroczenia granicy wbrew przepisom prawa;
• wprowadzenie możliwości udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy małoletniemu cudzoziemcowi, który otrzymał status pokrzywdzonego w postępowaniu w sprawie o przestępstwo, o którym mowa w art. 189a § 1 Kodeksu karnego, niezależnie od tego, czy podjął on współpracę z organem właściwym do prowadzenia postępowania w sprawie o to przestępstwo;
• rezygnację z konieczności potwierdzania przez prokuratora prowadzącego postępowanie w sprawie o przestępstwo handlu ludźmi, że cudzoziemiec ma uzasadnione obawy przed powrotem do państwa pochodzenia jako jednego z warunków udzielania cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt stały na podstawie art. 195 ust. 1 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach.

Ustawa dokonuje też zmian w innych ustawach związanych z przyjętymi zmianami regulacji w ustawie o cudzoziemcach.

Kiedy zmiany wchodzą w życie? 

Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem wskazanej w ustawie części nowych regulacji, które wchodzą w życie odpowiednio z dniem 1 stycznia 2019 r. oraz 1 stycznia 2020 r.

W zakresie przepisów przejściowych ustawa stanowi, że do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie uchwalonej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, z zastrzeżeniem wyjątków wskazanych w art. 13 ustawy określających, iż przepisy te stosuje się w brzmieniu nadanym uchwaloną ustawą. Również do zakazów ponownego wjazdu na terytorium RP i innych państw obszaru Schengen, orzeczonych w decyzji, która stała się ostateczna po dniu wejścia w życie uchwalonej ustawy, albo w decyzji organu drugiej instancji, doręczonej po dniu wejścia w życie uchwalonej ustawy, stosuje się obecnie przyjęte regulacje.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl