Wolność płacenia gotówką

Sukces inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości

Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę uchylającą ograniczenia w płatnościach gotówkowych, które miały wejść w życie od 1 stycznia 2024 roku. To oznacza, że konsumenci mogą nadal bez ograniczeń płacić gotówką, a limit dla przedsiębiorców pozostaje bez zmian. Od początku postulowało to Ministerstwo Sprawiedliwości.

- "Gotówka to wolność, niezależność i prywatność. To bezpieczeństwo płatności. Dlatego będziemy bronić gotówki, będziemy bronić bezpieczeństwa i wolności obywateli" – zapowiadał Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro.

Zwłaszcza dziś, w dobie toczącej się za naszą wschodnią granicą wojny, obrót gotówkowy powinien być wolny od ograniczeń. Jednak nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych przewidywała ograniczenie płatności gotówkowych. W przypadku przedsiębiorców ten próg miał wynosić 8 tys. zł (obecnie jest to 15 tys. zł). Natomiast osoby prywatne (w transakcjach z przedsiębiorcami) obowiązywał próg 20 tys. zł.

Przepisy wprowadzające te limity miały obowiązywać już od 2023 r. Jednak zmianom od początku stanowczo sprzeciwiało się Ministerstwo Sprawiedliwości. Ograniczenie konsumentom prawa do anonimowości przy dokonywaniu zakupów byłoby bowiem ograniczeniem wolności jednostki i zagrożeniem gwarancji praw obywatelskich.

- "Dostęp do gotówki zapewnia bezpieczeństwo obywatelom, którzy mogą kupić towary, zapłacić za usługi, bez konieczności zakładania konta czy korzystania z karty płatniczej" – przypominał wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł.

- "Pomagamy małym i średnim przedsiębiorcom, a przede wszystkim gwarantujemy bezpieczeństwo finansowe konsumentom" – podkreślał szef gabinetu politycznego w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Sławecki.

W świetle danych w Unii Europejskiej 30 mln osób dorosłych nie posiada konta bankowego, a płatności gotówkowe stanowią 78 proc. wszystkich przeprowadzanych transakcji. Ograniczenie płatności gotówkowych, w przypadku ataku cyfrowego lub awarii systemów elektronicznych, może spowodować poważne zakłócenia w gospodarce i życiu społecznym.

Z inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości najpierw udało się zablokować ograniczenia na rok. Zaś podpisana właśnie przez Prezydenta Andrzeja Dudę ustawa zupełnie eliminuje planowane ograniczenia.

Co przewiduje ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw oraz ustawę o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne?

Celem ustawy jest zapobieżenie wejściu w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. regulacji, zawartych w ustawie z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (tzw. „Polski Ład”), zgodnie z którymi:

1. konsument jest obowiązany do dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 20 000 zł lub równowartość tej kwoty;
2. dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą w transakcjach z innymi przedsiębiorcami następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 8 000 zł lub równowartość tej kwoty.

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że wejście w życie powyższych regulacji może prowadzić do komplikacji niektórych rodzajów transakcji szczególnie dokonywanych przez mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców, w tym rzemieślników oraz osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, stąd konieczne jest zniesienie przewidzianych do wprowadzenia ograniczeń w tym zakresie. Wskazano, że w braku możliwości dokonania zapłaty gotówką strony muszą korzystać z innych form płatności, a oczekiwanie na przelew bankowy może w wielu wypadkach prowadzić do zaniechania transakcji. Może to prowadzić do utrudnień  i ograniczać znacząco drobny handel. Mając na uwadze powyższe uchylono art. 22 pkt 1 ww. ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.

Ww. ustawa wprowadziła również analogicznie ograniczenia w obrocie gotówkowym względem konsumentów (art. 18 tzw. ustawy Polski Ład), które również mają wejść z życie z dniem 1 stycznia 2024 r. Z uwagi na fakt, iż regulacje te będą wiązały się z wprowadzeniem dodatkowych obciążeń dla konsumentów, wymuszających zakładanie rachunków bankowych lub zawieranie umów o kartę płatniczą i będą generowały dodatkowe koszty transakcyjne, uchylono ww. art. 18.

Pozostałe zmiany wprowadzone w ustawie, tj. uchylenie pkt 22 w art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, uchylenie pkt 16 w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz modyfikacja art. 89 pkt 5 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, a także modyfikacja art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, są normatywną konsekwencją uchylenia ww. art. 18 oraz art. 22 pkt 1 tzw. ustawy Polski Ład.  

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl