Wolność działalności gospodarczej

Zasada wolności działalności gospodarczej i równości przedsiębiorców

Zasada ta została wyrażona w art. 2 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z nim, podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach.

Każdy może zatem swobodnie zadecydować, czy chce rozpocząć i wykonywać działalność gospodarczą. Ograniczenia tej swobody mogą wynikać tylko z wyraźnych, jednoznacznych przepisów prawa. Wolność wykonywania działalności gospodarczej ma więc każdy. Administracja nie może ograniczać niczyjej swobody, bez jednoznacznej podstawy prawnej. Zakazane jest zaś nakładanie na przedsiębiorców ograniczeń nieprzewidzianych wyraźnie w przepisach. Każde działanie organu, które dotyka wolności działalności gospodarczej, musi mieć jednoznaczną podstawę prawną. 

Zasada wolności działalności gospodarczej ma swoje umocowanie także w przepisach Konstytucji RP, np. jej art. 22 stanowi, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Z kolei zasada równości przedsiębiorców wobec prawa, oznacza, iż w sferze podejmowania,wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przedsiębiorcy powinni być traktowani równo, a więc według jednakowej miary, bez żadnych zróżnicowań, zarówno faworyzujących, jak też dyskryminujących. Ta równość przedsiębiorców dotyczy m.in. ich dostępu do reglamentowanej działalności gospodarczej oraz do środków państwowych wspierających przedsiębiorców.

Organ musi zatem traktować każdego przedsiębiocę tak samo, jak inne podmioty, które znajdują się w analogicznej sytuacji. Zakaz dyskryminacji przedsiębiorców oznacza więc, że wszyscy przedsiębiorcy, którzy są w takiej samej sytuacji, powinni być traktowani tak samo.

Zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”

Z wolnością wykonywania działalności gospodarczej ściśle łączy się zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”. Tę zasadę wyrażono przede wszystkim w art. 8 Prawa przedsiębiorców. Przepis ten potwierdza, że przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Przedsiębiorca może być obowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa.

Zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone” jest podstawową cechą każdego wolnościowego i demokratycznego porządku prawnego. Wyjątek od powyższej zasady może wynikać wyłącznie z przepisów prawa.

Przedsiębiorca ma więc swobodę działania w zakresie, który nie jest zabroniony prawem. Nie ma zaś obowiązku działania, jeżeli nie wynika to z konkretnego przepisu prawa.

Dla organów oznacza to zakaz ograniczania swobody działania przedsiębiorcy, jeśli nie ma do tego podstawy prawnej, oraz brak możliwości przymuszania przedsiębiorcy do konkretnego zachowania, jeżeli nie ma do tego podstawy prawnej.

• ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r., poz. 646);
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. poz. 483, z 2001 r. poz. 319, z 2006 r. poz. 1471 oraz z 2009 r. poz. 946).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl