Rozdział X - Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia

Kodeks wykroczen

Artykuły 70-83
Art. 70

§ 1

Kto, będąc niezdolny do czynności, której nieumiejętne wykonanie może wywołać niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka, taką czynność przedsiębierze albo kto porucza ją osobie do jej wykonania niezdolnej lub wbrew obowiązkowi nadzoru dopuszcza do wykonania takiej czynności przez osobę niezdolną,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2

Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi zachowania trzeźwości znajduje się w stanie po użyciu alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka i podejmuje w tym stanie czynności zawodowe lub służbowe.

§ 3

W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 2, można orzec podanie orzeczenia do publicznej wiadomości w szczególny sposób.

Komentarz

Artykuł 70 chroni bezpieczeństwo osób przed niebezpiecznymi czynnościami wykonywanymi przez osoby do tego niezdolne. Dotyczy zarówno osób podejmujących takie czynności, jak i tych, którzy je zlecają lub dopuszczają do ich wykonania. Szczególnie istotny jest zakaz wykonywania czynności zawodowych po użyciu alkoholu lub środków odurzających, gdy obowiązek trzeźwości wynika z przepisów.

Art. 71
Kto przez wadliwe wykonanie urządzeń lub uczynienie ich niezdatnymi do funkcjonowania zgodnie z przeznaczeniem albo przez niewłaściwe ich użytkowanie lub samowolne uruchomienie wywołuje stan niebezpieczny dla życia lub zdrowia człowieka,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 71 penalizuje działania związane z urządzeniami, które mogą spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia. Obejmuje zarówno wadliwe wykonanie urządzeń, jak i ich niewłaściwe użytkowanie czy samowolne uruchomienie. Wykroczenie jest popełnione w momencie wywołania stanu niebezpiecznego, niezależnie od tego, czy nastąpiły konkretne szkody.

Art. 72
Kto wbrew swemu obowiązkowi nie dokonuje odpowiedniego zabezpieczenia miejsca niebezpiecznego dla życia lub zdrowia człowieka,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 72 nakłada odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązku zabezpieczenia miejsca niebezpiecznego. Dotyczy osób, na których ciąży prawny lub faktyczny obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa - na przykład właścicieli nieruchomości, zarządców budynków, kierowników budów. Zabezpieczenie musi być odpowiednie do rodzaju i stopnia zagrożenia.

Art. 73
Kto wbrew swemu obowiązkowi nie zawiadamia odpowiedniego organu lub osoby o wiadomym mu niebezpieczeństwie grożącym życiu lub zdrowiu człowieka albo mieniu w znacznych rozmiarach,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 73 penalizuje zaniechanie zawiadomienia o znanym niebezpieczeństwie. Dotyczy osób, na których ciąży szczególny obowiązek zawiadamiania - wynikający z przepisów prawa, umowy lub faktycznego sprawowania funkcji. Niebezpieczeństwo musi zagrażać życiu, zdrowiu lub mieniu w znacznych rozmiarach.

Art. 74

§ 1

Kto niszczy, uszkadza, usuwa lub czyni nieczytelnymi znaki lub napisy ostrzegające o grożącym niebezpieczeństwie dla życia lub zdrowia człowieka albo ogrodzenie lub inne urządzenie zapobiegające takiemu niebezpieczeństwu,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek zapłaty równowartości zniszczonego lub uszkodzonego przedmiotu albo obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego, a także orzec podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób.

Komentarz

Artykuł 74 chroni urządzenia i oznaczenia mające na celu ostrzeżenie o niebezpieczeństwie lub zapobieganie mu. Dotyczy wszelkich znaków ostrzegawczych, ogrodzeń i innych zabezpieczeń. Sąd może dodatkowo orzec obowiązek naprawienia szkody oraz podanie wyroku do publicznej wiadomości w celu prewencyjnym.

Art. 75

§ 1

Kto bez zachowania należytej ostrożności wystawia lub wywiesza ciężkie przedmioty albo nimi rzuca, wylewa płyny, wyrzuca nieczystości albo doprowadza do wypadania takich przedmiotów lub wylewania się płynów,

podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

§ 2

Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 ze złośliwości lub swawoli,

podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 75 penalizuje nieostrożne postępowanie z przedmiotami, które mogą zagrozić przechodniom. Podstawowa forma wykroczenia polega na braku należytej ostrożności, podczas gdy surowszej karze podlega działanie ze złośliwości lub swawoli. Dotyczy między innymi wystawiania przedmiotów na balkonie, wylewania płynów z okien czy wyrzucania śmieci.

Art. 76
Kto rzuca kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 76 chroni uczestników ruchu drogowego przed niebezpiecznym zachowaniem polegającym na rzucaniu przedmiotami w pojazdy. Ze względu na potencjalnie poważne konsekwencje takiego działania (wypadek, utrata kontroli nad pojazdem), przepis przewiduje stosunkowo surowe kary, w tym możliwość orzeczenia kary aresztu.

Art. 77

§ 1

Kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia,

podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo karze nagany.

§ 2

Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 przy trzymaniu zwierzęcia, które swoim zachowaniem stwarza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka,

podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany.

Komentarz

Artykuł 77 nakłada obowiązek zachowania środków ostrożności przy trzymaniu zwierząt. Dotyczy to zarówno zwykłych zasad bezpieczeństwa (np. trzymania psa na smyczy), jak i szczególnych nakazów wynikających z przepisów. Surowsza odpowiedzialność grozi za naruszenie zasad przy trzymaniu zwierząt szczególnie niebezpiecznych.

Art. 78
Kto przez drażnienie lub płoszenie doprowadza zwierzę do tego, że staje się niebezpieczne,

podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo karze nagany.

Komentarz

Artykuł 78 penalizuje umyślne działania prowadzące do uczynienia zwierzęcia niebezpiecznym. Dotyczy drażnienia lub płoszenia zwierząt, w wyniku czego mogą one zaatakować ludzi lub stać się źródłem innego zagrożenia. Przepis chroni zarówno bezpieczeństwo ludzi, jak i dobrostan zwierząt.

Art. 79

§ 1

Kto wbrew swemu obowiązkowi zaniecha oświetlenia miejsc dostępnych dla publiczności,

podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

§ 2

Kto ze złośliwości lub swawoli oświetlenie takie gasi,

podlega karze grzywny do 500 złotych.

Komentarz

Artykuł 79 chroni bezpieczeństwo osób korzystających z miejsc publicznych poprzez zapewnienie odpowiedniego oświetlenia. Odpowiedzialności podlegają osoby obowiązane do zapewnienia oświetlenia (np. zarządcy budynków, organizatorzy imprez) oraz osoby, które złośliwie lub swawoliwie gaszą oświetlenie.

Art. 80

§ 1

Kto:
1) przejeżdża pojazdem lub konno albo przepędza zwierzę gospodarskie przez wał przeciwpowodziowy w miejscu do tego nieprzeznaczonym lub przejeżdża pojazdem innym niż rower lub konno albo przepędza zwierzę gospodarskie wzdłuż po wale przeciwpowodziowym, na którym nie ma drogi o dostatecznie mocnej nawierzchni,
2) orze lub bronuje ziemię na wale przeciwpowodziowym albo obok wału w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału,
3) rozkopuje wał przeciwpowodziowy, wbija słup lub osadza znak albo zasadza drzewo lub krzew na wale,
4) kopie studnię, sadzawkę, dół lub rów obok wału przeciwpowodziowego w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału,
5) pasie na wale przeciwpowodziowym zwierzę gospodarskie,
6) uszkadza umocnienie na wale przeciwpowodziowym,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2

Tej samej karze podlega, kto narusza inne niż określone w § 1 ograniczenia w użytkowaniu wałów przeciwpowodziowych, wprowadzone przez właściwy organ administracji państwowej lub samorządowej.

§ 3

W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Komentarz

Artykuł 80 chroni wały przeciwpowodziowe przed działaniami mogącymi osłabić ich konstrukcję lub skuteczność. Przepis szczegółowo wymienia zakazane czynności - od przejeżdżania przez wały w niedozwolonych miejscach, przez działania rolnicze, po uszkadzanie umocnień. Ochrona wałów ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa obszarów zagrożonych powodziami.

Art. 81
Kto niszczy lub uszkadza urządzenia służące do ochrony brzegów wód morskich lub śródlądowych, a w szczególności wszelkie umocnienia lub roślinność ochronną,

podlega karze grzywny do 1000 złotych albo karze nagany.

Komentarz

Artykuł 81 chroni urządzenia i roślinność służącą ochronie brzegów wód przed erozją i innymi skutkami działania wody. Obejmuje zarówno techniczne umocnienia brzegów, jak i naturalną roślinność pełniącą funkcję ochronną. Niszczenie lub uszkadzanie takich zabezpieczeń może prowadzić do poważnych szkód w środowisku i infrastrukturze.

Art. 82

§ 1

Kto dokonuje czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji, polegających na:
1) niedozwolonym używaniu otwartego ognia, paleniu tytoniu i stosowaniu innych czynników mogących zainicjować zapłon materiałów palnych,
2) wykonywaniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym bez ich wymaganego zabezpieczenia,
3) używaniu instalacji, urządzeń i narzędzi niepoddanych wymaganej kontroli lub niesprawnych technicznie albo użytkowaniu ich w sposób niezgodny z przeznaczeniem lub warunkami określonymi przez producenta, jeżeli może się to przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzeniania ognia,
4) napełnianiu gazem płynnym butli na stacjach paliw, stacjach gazu płynnego i w innych obiektach nieprzeznaczonych do tego celu,
5) nieprzestrzeganiu zasad bezpieczeństwa przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo, w tym gazu płynnego w butlach,
6) garażowaniu pojazdu silnikowego w obiektach i pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu z nieopróżnionym zbiornikiem paliwa i nieodłączonym na stałe zasilaniem akumulatorowym,
7) składowaniu materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczaniu przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości,
8) składowaniu materiałów palnych na nieużytkowych poddaszach lub na drogach komunikacji ogólnej w piwnicach,
9) składowaniu materiałów palnych pod ścianami obiektu bądź przy granicy działki, w sposób naruszający zasady bezpieczeństwa pożarowego,
10) uniemożliwianiu lub ograniczaniu dostępu do urządzeń przeciwpożarowych, gaśnic, urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami oraz innymi instalacjami wpływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu, wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego, kurków głównej instalacji gazowej, a także wyjść ewakuacyjnych oraz okien dla ekip ratowniczych,
11) uniemożliwianiu lub ograniczaniu dostępu do źródeł wody do celów przeciwpożarowych,

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

§ 2

Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisów o ochronie przeciwpożarowej do zapewnienia warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu lub terenu, nie dopełnia obowiązków polegających na:
1) zapewnieniu osobom przebywającym w obiekcie lub na terenie odpowiednich warunków ewakuacji,
2) wyposażaniu obiektu lub terenu w urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice,
3) utrzymywaniu urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej,
4) umieszczeniu w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych oraz wymaganych informacji,
5) oznakowaniu obiektu odpowiednimi znakami bezpieczeństwa,
6) utrzymywaniu dróg pożarowych w stanie umożliwiającym wykorzystanie tych dróg przez pojazdy jednostek ochrony przeciwpożarowej,
7) zapewnieniu usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych i spalinowych,
8) zachowaniu pasa ochronnego o szerokości minimum 2 m i nawierzchni z materiałów niepalnych lub gruntowej oczyszczonej, wokół placów składowych, składowisk przy obiektach oraz przy obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej,
9) przestrzeganiu zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego podczas zbioru, transportu lub składowania palnych płodów rolnych,
10) zapobieganiu powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów w lesie poprzez wykonywanie wymaganych zabiegów ochronnych,

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

§ 3

Kto na terenie lasu, na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od nich roznieca ogień poza miejscami wyznaczonymi do tego celu albo pali tytoń, z wyjątkiem miejsc na drogach utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany.

§ 3a

W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 3 można orzec obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

§ 4

Kto wypala trawy, słomę lub pozostałości roślinne na polach w odległości mniejszej niż 100 m od zabudowań, lasów, zboża na pniu i miejsc ustawienia stert lub stogów bądź w sposób powodujący zakłócenia w ruchu drogowym, a także bez zapewnienia stałego nadzoru miejsca wypalania,

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

§ 5

Kto w inny sposób nieostrożnie obchodzi się z ogniem,

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

§ 6

Kto zostawia małoletniego do lat 7 w okolicznościach, w których istnieje prawdopodobieństwo wzniecenia przez niego pożaru,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Komentarz

Artykuł 82 stanowi kompleksową regulację dotyczącą ochrony przeciwpożarowej. Obejmuje szeroki zakres zachowań - od nieostrożnego używania ognia, przez zaniedbania w zakresie wyposażenia obiektów w środki przeciwpożarowe, po wypalanie traw. Szczególnie restrykcyjne zasady dotyczą lasów i terenów szczególnie narażonych na pożary. Przepis chroni życie, zdrowie i mienie przed zagrożeniami pożarowymi.

Art. 82a

§ 1

Kto w razie powstania pożaru nie dopełnia obowiązku określonego w przepisach o ochronie przeciwpożarowej oraz Państwowej Straży Pożarnej w postaci:
1) niezwłocznego zawiadomienia osób znajdujących się w strefie zagrożenia oraz: centrum powiadamiania ratunkowego lub jednostki ochrony przeciwpożarowej albo Policji bądź wójta albo sołtysa,
2) podporządkowania się zarządzeniu kierującego działaniem ratowniczym,
3) udzielenia niezbędnej pomocy kierującemu działaniem ratowniczym, na jego żądanie,

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

§ 2

Tej samej karze podlega, kto utrudnia prowadzenie działań ratowniczych, a w szczególności utrudnia dojazd do obiektów zagrożonych jednostkom ochrony przeciwpożarowej, prowadzącym działania ratownicze.

§ 3

Kto uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych z zakresu ochrony przeciwpożarowej przez uprawnionego strażaka Państwowej Straży Pożarnej,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 82a określa obowiązki osób w sytuacji pożaru oraz odpowiedzialność za ich niedopełnienie. Kluczowe są obowiązki: natychmiastowego zawiadomienia służb ratunkowych i osób zagrożonych, podporządkowania się poleceniom kierującego akcją oraz udzielenia pomocy. Przepis penalizuje również utrudnianie działań ratowniczych oraz kontroli przeprowadzanych przez straż pożarną.

Art. 82b
Kto:
1) będąc właścicielem, użytkownikiem wieczystym albo zarządcą obiektu zbiorowej ochrony, nie dopełnia obowiązków określonych w art. 96 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (Dz. U. poz. 1907), w zakresie utrzymania lub udostępnienia obiektu zbiorowej ochrony do użycia,
2) nie wykonuje nakazu przystosowania, udostępnienia nieruchomości albo wykonania miejsc doraźnego schronienia, o których mowa w art. 102 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 82b dotyczy obowiązków związanych z ochroną ludności w sytuacjach nadzwyczajnych. Penalizuje niedopełnienie obowiązków przez właścicieli i zarządców obiektów zbiorowej ochrony (np. schronów) oraz niewykonanie nakazów dotyczących przystosowania obiektów do celów ochronnych. Przepis ma na celu zapewnienie gotowości infrastruktury ochronnej na wypadek zagrożeń.

Art. 83

§ 1

Kto nieostrożnie obchodzi się z materiałami wybuchowymi, łatwo zapalnymi lub substancjami promieniotwórczymi albo wykracza przeciwko przepisom o wyrobie, sprzedaży, przechowywaniu, używaniu lub przewożeniu takich materiałów,

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

§ 2

W razie popełnienia wykroczenia można orzec przepadek przedmiotów stanowiących przedmiot wykroczenia.

Komentarz

Artykuł 83 chroni bezpieczeństwo publiczne przez penalizację nieostrożnego obchodzenia się z materiałami szczególnie niebezpiecznymi - wybuchowymi, łatwo zapalnymi i promieniotwórczymi. Przepis obejmuje również naruszenia szczegółowych przepisów regulujących obrót takimi materiałami i postępowanie z nimi. Ze względu na szczególne niebezpieczeństwo możliwe jest orzeczenie przepadku niebezpiecznych materiałów.

Potrzebujesz porady w sprawach związanych z bezpieczeństwem pożarowym lub odpowiedzialnością za wykroczenia?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach dotyczących przepisów przeciwpożarowych, odpowiedzialności za wykroczenia oraz ochrony przed zagrożeniami.

Zadaj pytanie prawnikowi