Rozdział VIII - Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu

Kodeks wykroczen

Artykuły 49-64
Art. 49

§ 1

Kto w miejscu publicznym demonstracyjnie okazuje lekceważenie Narodowi Polskiemu, Rzeczypospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom,
podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2

Tej samej karze podlega, kto narusza przepisy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej.

Komentarz

Artykuł 49 chroni symbole państwowe i narodowe przed demonstracyjnym okazywaniem lekceważenia. Demonstracyjny charakter oznacza, że czyn musi być widoczny dla otoczenia i ma na celu publiczne okazanie pogardy. Przepis chroni godło, barwy i hymn państwowy przed nadużyciami i naruszeniami.

Art. 49a

§ 1

Kto wbrew przepisom przekracza granicę Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze grzywny.

§ 2

Usiłowanie i pomocnictwo są karalne.

Komentarz

Artykuł 49a penalizuje nielegalne przekraczanie granicy państwowej. Wykroczenie polega na przekroczeniu granicy bez spełnienia wymogów przewidzianych przepisami prawa, w szczególności bez ważnych dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy lub poza przejściem granicznym.

Art. 50
Kto nie opuszcza zbiegowiska publicznego pomimo wezwania właściwego organu,
podlega karze aresztu albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 50 dotyczy sytuacji, gdy właściwy organ (najczęściej Policja) wydaje polecenie rozejścia się zbiegowiska publicznego. Wykroczenie popełnia osoba, która pomimo takiego wezwania nie opuszcza miejsca zgromadzenia. Przepis służy zapewnieniu porządku publicznego i możliwości skutecznego działania organów państwa.

Art. 50a

§ 1

Kto w miejscu publicznym posiada nóż, maczetę lub inny podobnie niebezpieczny przedmiot, a okoliczności jego posiadania wskazują na zamiar użycia go w celu popełnienia przestępstwa,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 3000 zł.

§ 1a

Tej samej karze podlega, kto będąc uczestnikiem przejazdu zorganizowanej grupy uczestników masowej imprezy sportowej, posiada przedmioty określone w § 1 lub wyroby pirotechniczne.

§ 2

W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 1a orzeka się przepadek przedmiotów stanowiących przedmiot wykroczenia, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Komentarz

Artykuł 50a ma na celu zapobieganie przestępstwom poprzez penalizację posiadania niebezpiecznych przedmiotów w miejscach publicznych, gdy okoliczności wskazują na zamiar przestępczy. Przepis jest szczególnie istotny w kontekście bezpieczeństwa podczas imprez masowych, gdzie posiadanie noży czy materiałów pirotechnicznych jest całkowicie zabronione.

Art. 51

§ 1

Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Jeżeli czyn określony w § 1 ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 3

Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

Komentarz

Artykuł 51 jest jednym z najczęściej stosowanych przepisów Kodeksu wykroczeń. Chroni spokój i porządek publiczny oraz spoczynek nocny obywateli. Wykroczenie może być popełnione zarówno przez hałaśliwe zachowanie, jak i wywołanie zgorszenia. Surowsza kara przewidziana jest dla czynów o charakterze chuligańskim lub popełnionych pod wpływem alkoholu.

Art. 52

§ 1

Kto bierze udział w zgromadzeniu, posiadając przy sobie broń, materiały wybuchowe, wyroby pirotechniczne lub inne niebezpieczne materiały lub narzędzia
? podlega karze aresztu do 14 dni, karze ograniczenia wolności albo karze grzywny.

§ 2

Kto:
1) przeszkadza lub usiłuje przeszkodzić w organizowaniu lub w przebiegu niezakazanego zgromadzenia,
2) organizuje zgromadzenie bez wymaganego zawiadomienia lub przewodniczy takiemu zgromadzeniu lub zgromadzeniu zakazanemu,
3) przewodniczy zgromadzeniu po rozwiązaniu go,
4) bezprawnie zajmuje lub wzbrania się opuścić miejsce, którym inna osoba lub organizacja prawnie rozporządza jako organizator lub przewodniczący zgromadzenia
? podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 3

Kto:
1) będąc przewodniczącym lub organizatorem zgromadzenia, umyślnie nie podejmuje środków niezbędnych dla zapewnienia zgodnego z przepisami prawa przebiegu zgromadzenia oraz zapobieżenia powstaniu szkód z winy uczestników zgromadzenia,
2) nie podporządkowuje się żądaniom lub poleceniom przewodniczącego zgromadzenia lub jego organizatora, o których mowa w ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. ? Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. z 2022 r. poz. 1389),
3) wzbrania się opuścić miejsce zgromadzenia po jego rozwiązaniu
? podlega karze grzywny.

§ 4

Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

Komentarz

Artykuł 52 kompleksowo reguluje odpowiedzialność za wykroczenia związane ze zgromadzeniami. Chroni prawo do wolności zgromadzeń, ale jednocześnie penalizuje zachowania zagrażające bezpieczeństwu uczestników lub naruszające przepisy o zgromadzeniach. Przepis dotyczy zarówno uczestników, jak i organizatorów zgromadzeń.

Art. 52a
Kto:
1) publicznie nawołuje do popełnienia przestępstwa lub przestępstwa skarbowego,
2) publicznie nawołuje do przeciwdziałania przemocą aktowi stanowiącemu źródło powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej,
3) publicznie pochwala popełnienie przestępstwa,
jeżeli zasięg czynu albo jego skutki nie były znaczne
? podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 52a penalizuje publiczne nawołowanie do przestępstw oraz pochwałę przestępstw, gdy czyn nie osiągnął znacznego zasięgu. W przypadku działań na większą skalę zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu karnego. Przepis chroni porządek prawny i zapobiega szerszemu rozprzestrzenianiu się postaw sprzecznych z prawem.

Art. 52b
Kto zużywa olej opałowy do celów napędowych, podlega karze grzywny do 500 zł.

Komentarz

Artykuł 52b wprowadza odpowiedzialność za wykorzystywanie oleju opałowego jako paliwa do pojazdów. Olej opałowy jest znacznie tańszy od paliw silnikowych z uwagi na niższe obciążenia podatkowe, jednak jego stosowanie w silnikach jest zabronione ze względów podatkowych i środowiskowych.

Art. 53

Artykuł uchylony

Art. 54
Kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych,
podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

Komentarz

Artykuł 54 ma charakter przepisu blankietowego ? odsyła do lokalnych przepisów porządkowych wydawanych przez organy samorządowe. Mogą one dotyczyć różnych aspektów zachowania w miejscach publicznych, takich jak zakaz spożywania alkoholu, zasady korzystania z placów zabaw czy godziny ciszy nocnej.

Art. 55
Kto kąpie się w miejscu, w którym jest to zabronione,
podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

Komentarz

Artykuł 55 penalizuje kąpiel w miejscach, gdzie jest ona zabroniona ze względów bezpieczeństwa lub innych ważnych przyczyn. Zakazy takie mogą wynikać z zarządzeń właściwych organów lub oznakowania terenu. Przepis chroni zdrowie i życie obywateli przed zagrożeniami związanymi z kąpielą w niebezpiecznych miejscach.

Art. 56

§ 1

Kto bez wymaganego zgłoszenia zbiórki publicznej lub niezgodnie ze zgłoszeniem zbiórki publicznej organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar,
podlega karze grzywny.

§ 2

Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3

Można orzec przepadek przedmiotów uzyskanych ze zbiórki publicznej przeprowadzonej niezgodnie ze zgłoszeniem, orzeka się zaś ich przepadek, gdy zbiórkę publiczną przeprowadzono bez zgłoszenia.

§ 4

Można orzec przepadek przedmiotów uzyskanych z czynu określonego w § 1 także wtedy, gdy zostały one przekazane przez sprawcę innej osobie lub instytucji, jak i przepadek pieniędzy uzyskanych za zebrane ofiary w naturze i rzeczy nabytych za uzyskane ze zbiórki publicznej pieniądze.

§ 5

Przedmioty, co do których orzeczono przepadek, należy przekazać instytucji pomocy społecznej lub instytucji kultury.

Komentarz

Artykuł 56 reguluje odpowiedzialność za nielegalne zbiórki publiczne. Publiczne zbieranie ofiar wymaga zgłoszenia właściwemu organowi i przeprowadzenia zgodnie z określonymi zasadami. Przepis ma na celu zapobieganie nadużyciom i oszustwom związanym ze zbiórkami publicznymi oraz ochronę darczyńców.

Art. 57

§ 1

Kto:
1) organizuje lub przeprowadza zbiórkę ofiar na uiszczenie grzywny orzeczonej za przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, świadczenia pieniężnego, przepadku przedmiotów stanowiących kwotę pieniężną, równowartości przepadku przedmiotów lub przedsiębiorstwa, przepadku korzyści majątkowej stanowiącej kwotę pieniężną, równowartości przepadku korzyści majątkowej, odszkodowania, zadośćuczynienia, nawiązki, podlegającej zwrotowi korzyści majątkowej stanowiącej kwotę pieniężną albo równowartości podlegającej zwrotowi korzyści majątkowej lub na poręczenie majątkowe lub zabezpieczenie majątkowe,
2) nie będąc osobą najbliższą dla skazanego lub ukaranego uiszcza za niego grzywnę, świadczenie pieniężne, kwotę pieniężną stanowiącą przedmiot przepadku, równowartość przepadku przedmiotów lub przedsiębiorstwa, kwotę pieniężną stanowiącą przedmiot przepadku korzyści majątkowej, równowartość przepadku korzyści majątkowej, nawiązkę, podlegającą zwrotowi korzyść majątkową stanowiącą kwotę pieniężną albo równowartość podlegającej zwrotowi korzyści majątkowej lub uiszcza odszkodowanie lub zadośćuczynienie lub ofiarowuje mu albo osobie dla niego najbliższej pieniądze na ten cel
? podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2

Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3

Przepadkowi podlegają:
1) zebrane ofiary lub pieniądze uzyskane za zebrane ofiary w naturze, o których mowa w § 1 pkt 1;
2) pieniądze wpłacone na poczet należności lub ofiarowane na cel, o których mowa w § 1 pkt 2.

§ 4

Przedmioty, co do których orzeczono przepadek, należy przekazać instytucji pomocy społecznej lub instytucji kulturalno-oświatowej.

Komentarz

Artykuł 57 zakazuje organizowania zbiórek na opłacenie kar i innych należności wynikających z wyroków sądowych. Przepis ma na celu zapewnienie, że kary finansowe są faktycznie odczuwalne dla sprawcy i spełniają swoją funkcję prewencyjną. Dopuszczalne jest jedynie uiszczenie należności przez osoby najbliższe.

Art. 58

§ 1

Kto, mając środki egzystencji lub będąc zdolny do pracy, żebrze w miejscu publicznym,
podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany.

§ 2

Kto żebrze w miejscu publicznym w sposób natarczywy lub oszukańczy,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności.

Komentarz

Artykuł 58 penalizuje żebractwo w określonych okolicznościach. Karalne jest żebranie przez osoby mające środki do życia lub zdolne do pracy, a także żebranie w sposób natarczywy lub oszukańczy. Przepis nie karze żebrania jako takiego przez osoby faktycznie potrzebujące pomocy, ale chroni porządek publiczny przed nadużyciami.

Art. 59

Artykuł uchylony

Art. 60

Artykuł uchylony

Art. 601

§ 1

Kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Tej samej karze podlega, kto nie dopełnia obowiązku zgłaszania do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem.

§ 3

Kto będąc przedsiębiorcą wprowadza do obrotu towar bez wymaganych oznaczeń, podlega karze grzywny.

§ 4

Kto:
1) wykonuje odpłatnie zadania przewodnika górskiego bez uprawnień wymaganych dla określonego obszaru górskiego,
1a) prowadzi szkolenie dla kandydatów na przewodników górskich bez wymaganego wpisu do rejestru organizatorów szkoleń,
2) świadcząc usługi hotelarskie używa nazw rodzajowych lub określenia kategorii obiektów hotelarskich bez decyzji lub niezgodnie z decyzją,
2a) świadcząc usługi hotelarskie, używa oznaczeń, które mogą wprowadzić klientów w błąd co do rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego,
3) wbrew obowiązkowi świadczy usługi hotelarskie w obiekcie niezgłoszonym do ewidencji,
4) świadczy usługi hotelarskie wbrew decyzji nakazującej wstrzymanie ich świadczenia,
5) nie zawiadamia organu prowadzącego rejestr organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych o zawieszeniu wykonywania działalności w terminie 7 dni od dnia tego zawieszenia
? podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 60? penalizuje prowadzenie działalności gospodarczej bez wymaganych zgłoszeń, zezwoleń lub koncesji. Przepis ma na celu zapewnienie przejrzystości obrotu gospodarczego i możliwości kontroli przez właściwe organy. Dotyczy zarówno rozpoczęcia działalności bez rejestracji, jak i niedopełnienia obowiązków zgłoszeniowych w trakcie jej prowadzenia.

Art. 602

Artykuł uchylony

Art. 603

§ 1

Kto prowadzi sprzedaż na terenie należącym do gminy lub będącym w jej zarządzie poza miejscem do tego wyznaczonym przez właściwe organy gminy,
podlega karze grzywny.

§ 2

W razie popełnienia wykroczenia, określonego w § 1, można orzec przepadek towarów przeznaczonych do sprzedaży, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Komentarz

Artykuł 60? reguluje odpowiedzialność za handel w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Gminy wyznaczają konkretne miejsca przeznaczone do prowadzenia handlu, a sprzedaż poza tymi miejscami stanowi wykroczenie. Przepis pozwala na uporządkowanie przestrzeni publicznej i zapewnienie odpowiednich warunków dla legalnego handlu.

Art. 61

§ 1

Kto przywłaszcza sobie stanowisko, tytuł lub stopień albo publicznie używa lub nosi odznaczenie, odznakę, strój lub mundur, do których nie ma prawa,
podlega karze grzywny do 1000 złotych albo karze nagany.

§ 2

Kto ustanawia, wytwarza, rozpowszechnia publicznie, używa lub nosi: godło, chorągiew albo inną odznakę lub mundur, co do których został wydany zakaz, albo odznakę lub mundur organizacji prawnie nieistniejącej, albo odznakę lub mundur, na których ustanowienie lub noszenie nie uzyskano wymaganego zezwolenia,
podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 3

W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 można orzec, a w razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 orzeka się przepadek wymienionych w tych przepisach przedmiotów, jak również innych przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia, takich jak pieczęcie, stemple, papier firmowy lub bilety wizytowe, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Komentarz

Artykuł 61 chroni przed nadużywaniem tytułów, stanowisk, odznaczeń i mundurów. Przepis ma zapobiegać wprowadzaniu w błąd co do uprawnień lub przynależności do określonych organizacji. Szczególnie dotyczy to symboli państwowych, mundurów służb mundurowych oraz odznaczeń państwowych i orderów.

Art. 62

Artykuł uchylony

Art. 63

§ 1

Kto bez złożenia pisemnego wniosku o dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych wykonuje działalność telekomunikacyjną,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.

§ 3

Kto wprowadza do obrotu urządzenia radiowe i telekomunikacyjne urządzenia końcowe podlegające obowiązkowej ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami, nieposiadające wymaganego znaku zgodności,
podlega karze grzywny.

Komentarz

Artykuł 63 reguluje odpowiedzialność za naruszenia przepisów dotyczących działalności telekomunikacyjnej. Wymaga on wpisu do właściwego rejestru przed rozpoczęciem działalności oraz wprowadzania do obrotu wyłącznie urządzeń posiadających wymagane certyfikaty i znaki zgodności, co ma znaczenie dla bezpieczeństwa użytkowników.

Art. 63a

§ 1

Kto umieszcza w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym ogłoszenie, plakat, afisz, apel, ulotkę, napis lub rysunek albo wystawia je na widok publiczny w innym miejscu bez zgody zarządzającego tym miejscem,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 1a

Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 2

W razie popełnienia wykroczenia można orzec przepadek przedmiotów służących lub przeznaczonych do popełnienia wykroczenia, choćby nie stanowiły własności sprawcy, oraz nawiązkę w wysokości do 1500 złotych lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Komentarz

Artykuł 63a jest jednym z najczęściej stosowanych przepisów dotyczących estetyki przestrzeni publicznej. Penalizuje nielegalne umieszczanie ogłoszeń, plakatów i innych materiałów w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Przepis chroni czystość i estetykę przestrzeni publicznej oraz prawa właścicieli i zarządców nieruchomości.

Art. 63b

§ 1

Kto umieszcza reklamę, o której mowa w art. 4 pkt 23 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 320 i 1222 oraz z 2025 r. poz. 641) z naruszeniem warunków jej sytuowania określonych w art. 42a tej ustawy, o gabarytach większych niż dopuszczalne lub wykonane z wyrobów innych niż dopuszczalne,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3

W razie popełnienia wykroczenia można orzec przepadek przedmiotów służących lub przeznaczonych do popełnienia wykroczenia, choćby nie stanowiły własności sprawcy, lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Komentarz

Artykuł 63b reguluje odpowiedzialność za nielegalne umieszczanie reklam przy drogach publicznych. Przepisy szczegółowe określają dopuszczalne miejsca, rozmiary i sposób wykonania reklam przy drogach. Ich naruszenie stanowi wykroczenie ze względu na zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz estetyki przestrzeni publicznej.

Art. 64

Artykuł uchylony

Masz wątpliwości dotyczące wykroczeń porządkowych?

Otrzymałeś mandat za zakłócanie spokoju, nielegalne plakaty lub inne wykroczenie przeciwko porządkowi publicznemu? Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci zrozumieć Twoje prawa i możliwości odwołania się od mandatu.

Zadaj pytanie prawnikowi