Rozdział XV - Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów

Kodeks wykroczen

Artykuły 132-139c
Art. 132

Artykuł uchylony

Art. 133

§ 1

Kto nabywa w celu odprzedaży z zyskiem bilety wstępu na imprezy artystyczne, rozrywkowe lub sportowe albo kto bilety takie sprzedaje z zyskiem,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Usiłowanie oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.

Komentarz

Artykuł 133 penalizuje zjawisko tzw. paserstwa biletów, czyli nielegalnego obrotu biletami na imprezy. Przepis ma chronić konsumentów przed zawyżonymi cenami i spekulacją biletami. Karalne jest zarówno nabywanie biletów w celu spekulacyjnej odsprzedaży, jak i sama odsprzedaż z zyskiem. Kodeks uznaje za karalne również usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo do tego wykroczenia.

Art. 134

§ 1

Kto przy sprzedaży towaru lub świadczeniu usług oszukuje nabywcę co do ilości, wagi, miary, gatunku, rodzaju lub ceny, jeżeli nabywca poniósł lub mógł ponieść szkodę nieprzekraczającą 100 złotych,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Tej samej karze podlega, kto przy nabyciu produktów rolnych lub hodowlanych oszukuje dostawcę co do ilości, wagi, miary, gatunku lub ceny, jeżeli dostawca poniósł lub mógł ponieść szkodę nieprzekraczającą 100 złotych.

§ 3

Usiłowanie wykroczenia określonego w § 1 lub 2 oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.

Komentarz

Artykuł 134 penalizuje oszustwo handlowe przy sprzedaży towarów i świadczeniu usług. Przepis chroni konsumentów przed nieuczciwymi praktykami handlowymi, takimi jak podawanie nieprawdziwej wagi, fałszowanie miar czy cen. Jeśli szkoda przekracza 100 złotych, czyn może stanowić przestępstwo oszustwa z art. 286 Kodeksu karnego. Przepis chroni również rolników jako dostawców produktów, penalizując oszukańcze praktyki skupujących.

Art. 135
Kto, zajmując się sprzedażą towarów w przedsiębiorstwie handlu detalicznego lub w przedsiębiorstwie gastronomicznym, ukrywa przed nabywcą towar przeznaczony do sprzedaży lub umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia sprzedaży takiego towaru,

podlega karze grzywny.

Komentarz

Artykuł 135 penalizuje nieuzasadnioną odmowę sprzedaży towaru lub jego ukrywanie przez sprzedawców. Przepis ma na celu ochronę konsumentów przed arbitralnymi decyzjami sprzedawców i zapewnienie dostępności towarów. Karalne jest zarówno fizyczne ukrywanie towaru, jak i bezpodstawna odmowa jego sprzedaży. Odmowa musi być umyślna i nieuzasadniona - usprawiedliwione mogą być przyczyny takie jak rezerwacja towaru czy jego wady.

Art. 136

§ 1

Kto z towarów przeznaczonych do sprzedaży umyślnie usuwa utrwalone na nich oznaczenie określające ich cenę, termin przydatności do spożycia lub datę produkcji, jakość lub ilość nominalną, gatunek lub pochodzenie,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Kto przeznacza do sprzedaży towary z usuniętym trwałym oznaczeniem ich ceny, terminu przydatności do spożycia lub daty produkcji, jakości, gatunku lub pochodzenia albo towary niewłaściwie oznaczone,

podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny do 1500 złotych.

§ 3

Usiłowanie wykroczenia określonego w § 1 oraz podżeganie do niego i pomocnictwo są karalne.

Komentarz

Artykuł 136 chroni konsumentów przed manipulacjami przy oznakowaniu towarów. Penalizowane jest zarówno usuwanie oznaczeń (§ 1), jak i wprowadzanie do obrotu towarów źle oznaczonych lub z usuniętymi oznaczeniami (§ 2). Przepis dotyczy kluczowych informacji dla konsumenta, takich jak cena, termin ważności, data produkcji czy pochodzenie towaru. Usuwanie oznaczeń często ma na celu ukrycie wad towaru lub wprowadzenie konsumentów w błąd co do rzeczywistej wartości produktu.

Art. 137

§ 1

Uchylony

§ 2

Kierownik punktu sprzedaży detalicznej lub zakładu gastronomicznego, który nie ma faktur albo innych dowodów dostawy lub przyjęcia na towary przechowywane w punkcie sprzedaży detalicznej lub zakładzie gastronomicznym,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Komentarz

Artykuł 137 § 2 wymaga od kierowników punktów sprzedaży i zakładów gastronomicznych posiadania dokumentacji potwierdzającej legalność pochodzenia towarów. Przepis ma na celu przeciwdziałanie szarej strefie i handlowi towarami z nielegalnego źródła. Brak faktur lub innych dokumentów może świadczyć o uchylaniu się od opodatkowania lub handlu towarami pochodzącymi z kradzieży. Odpowiedzialność ponosi kierownik placówki, który zobowiązany jest do prowadzenia właściwej dokumentacji.

Art. 138
Kto, zajmując się zawodowo świadczeniem usług, żąda i pobiera za świadczenie zapłatę wyższą od obowiązującej albo umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia świadczenia, do którego jest obowiązany,

podlega karze grzywny.

Uwaga: Część tego przepisu dotycząca odmowy świadczenia utraciła moc na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 czerwca 2019 r.

Komentarz

Artykuł 138 penalizuje żądanie i pobieranie przez usługodawców zapłaty wyższej od obowiązującej. Przepis chroni konsumentów przed zawyżaniem cen za świadczone usługi. Część przepisu dotycząca odmowy świadczenia została uznana za niezgodną z Konstytucją przez Trybunał Konstytucyjny w 2019 roku. Obecnie karalne jest tylko żądanie i pobieranie nadmiernej zapłaty, co może dotyczyć sytuacji, gdy istnieją obowiązujące cenniki lub taryfy.

Art. 138a

Artykuł uchylony

Art. 138b

§ 1

Kto, będąc zobowiązany na mocy orzeczenia sądu do zaniechania wykorzystywania lub do odwołania zalecenia stosowania ogólnych warunków umów albo wzoru umowy, nie stosuje się do tego obowiązku, zawierając w umowie niedozwolone postanowienia umowne,

podlega karze grzywny.

§ 2

Jeżeli orzeczenie sądu, o którym mowa w § 1, dotyczy przedsiębiorcy niebędącego osobą fizyczną, odpowiedzialność przewidzianą w § 1 ponosi osoba kierująca przedsiębiorstwem lub osoba upoważniona do zawierania umów z konsumentami.
Uwaga: Przepis art. 138b ma zostać uchylony z dniem 18 kwietnia 2026 r. na podstawie ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych.

Komentarz

Artykuł 138b penalizuje naruszanie zakazów sądowych dotyczących stosowania niedozwolonych klauzul umownych. Jeśli sąd zakazał przedsiębiorcy wykorzystywania określonych postanowień wzorców umów jako abuzywnych, a przedsiębiorca mimo to nadal je stosuje, dopuszcza się wykroczenia. W przypadku podmiotów innych niż osoby fizyczne odpowiedzialność ponoszą osoby zarządzające lub upoważnione do zawierania umów. Przepis ma zostać uchylony w 2026 roku w ramach ograniczania obciążeń regulacyjnych.

Art. 138c

§ 1

Kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa zawiera z konsumentem umowę o kredyt konsumencki z rażącym naruszeniem wymagań dotyczących informacji przekazywanych konsumentowi przed zawarciem umowy lub treści umowy albo z pominięciem obowiązku doręczenia jej dokumentu,

podlega karze grzywny.

§ 1a

Tej samej karze podlega, kto zawierając z konsumentem umowę o kredyt konsumencki nie dopełnia obowiązku oceny zdolności kredytowej.

§ 2

Kto w reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego zawierających dane dotyczące kosztu kredytu konsumenckiego, nie podaje:
1) stopy oprocentowania kredytu wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględnianych w całkowitym koszcie kredytu,
2) całkowitej kwoty kredytu,
3) rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania,

podlega karze grzywny.

§ 3

Kto przyjmuje od konsumenta czek niezawierający zastrzeżenia "nie na zlecenie" lub innego równoznacznego w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki, podlega karze grzywny.

§ 3a

Kto przyjmuje od konsumenta weksel niezawierający zastrzeżenia "nie na zlecenie" lub innego równoznacznego w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy zawartej z konsumentem, podlega karze grzywny.

§ 4

Jeżeli przedsiębiorcą jest podmiot niebędący osobą fizyczną, odpowiedzialność przewidzianą w przepisach § 1?3a ponosi osoba kierująca przedsiębiorstwem lub osoba upoważniona do zawierania umów z konsumentami.

Komentarz

Artykuł 138c kompleksowo reguluje wykroczenia związane z udzielaniem kredytów konsumenckich. Przepisy chronią konsumentów przed nieuczciwymi praktykami kredytodawców poprzez penalizację: niewłaściwego informowania przed zawarciem umowy, braku oceny zdolności kredytowej, niepełnych danych w reklamach kredytowych oraz przyjmowania czeków i weksli bez klauzuli "nie na zlecenie". Ta ostatnia klauzula uniemożliwia przeniesienie dokumentu na osoby trzecie, chroniąc konsumenta przed niekontrolowanym obrotem jego zobowiązaniami. W przypadku podmiotów zbiorowych odpowiedzialność ponoszą osoby faktycznie kierujące działalnością.

Art. 138d

§ 1

Kto, podejmując zadania przewodnika górskiego na określonym obszarze górskim wprowadza w błąd co do posiadanych uprawnień,

podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Tej samej karze podlega organizator turystyki lub przedsiębiorca ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych, który wprowadza podróżnych w błąd co do uprawnień osób, którym powierza wykonywanie zadań przewodnika górskiego.

Komentarz

Artykuł 138d chroni turystów przed osobami podszywającymi się pod wykwalifikowanych przewodników górskich. Prowadzenie grup w terenie górskim wymaga odpowiednich uprawnień i wiedzy, a ich brak stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa turystów. Przepis penalizuje zarówno osoby bezpośrednio wprowadzające w błąd co do swoich kwalifikacji, jak i organizatorów turystyki, którzy zatrudniają osoby bez odpowiednich uprawnień. Ma to szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo w górach i konieczność profesjonalnego przygotowania przewodników.

Art. 139

Artykuł uchylony

Art. 139a

§ 1

Kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa:
1) zawiera z konsumentem umowę timeshare, umowę o długoterminowy produkt wakacyjny, umowę pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego, lub umowę o uczestnictwo w systemie wymiany, bez zachowania właściwych wymogów, dotyczących jej treści lub formy,
2) żąda od konsumenta, z którym zawarł umowę timeshare, umowę o długoterminowy produkt wakacyjny lub umowę o uczestnictwo w systemie wymiany, świadczenia przed upływem określonego w ustawie terminu do odstąpienia od umowy, lub świadczenie takie przed upływem tego terminu od konsumenta przyjmuje,
3) żąda od konsumenta, z którym zawarł umowę pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego, świadczenia przed rozwiązaniem umowy lub przed doprowadzeniem do nabycia lub zbycia przez konsumenta praw z umowy timeshare lub z umowy o długoterminowy produkt wakacyjny, lub świadczenie takie przed rozwiązaniem umowy lub przed doprowadzeniem do nabycia lub zbycia przez konsumenta praw z umowy timeshare lub z umowy o długoterminowy produkt wakacyjny od konsumenta przyjmuje,
4) żąda od konsumenta, z którym zawarł umowę przedwstępną, zobowiązującą do zawarcia umowy timeshare, umowy o długoterminowy produkt wakacyjny, umowy pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego, lub umowy o uczestnictwo w systemie wymiany, świadczenia określonego w umowie przedwstępnej przed upływem terminu do odstąpienia od umowy przedwstępnej, lub świadczenie takie przed upływem tego terminu od konsumenta przyjmuje

? podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Kto zawierając umowę timeshare sprzecznie z treścią nabywanego prawa oświadcza, że przedmiotem umowy jest własność

? podlega karze grzywny.

§ 3

Kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, po upływie określonego w ustawie terminu do odstąpienia od umowy timeshare, umowy o długoterminowy produkt wakacyjny, umowy pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego lub umowy o uczestnictwo w systemie wymiany, nie przekazuje konsumentowi informacji wymaganych ustawą

? podlega karze grzywny.

§ 4

Karze określonej w § 3 podlega również ten, kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, po upływie określonego w ustawie terminu do odstąpienia od umowy przedwstępnej, zobowiązującej do zawarcia umowy timeshare, umowy o długoterminowy produkt wakacyjny, umowy pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego, lub umowy o uczestnictwo w systemie wymiany, nie przekazuje konsumentowi informacji wymaganych ustawą.

Komentarz

Artykuł 139a reguluje wykroczenia związane z umowami timeshare i podobnymi produktami wakacyjnymi. Przepisy chronią konsumentów przed nieuczciwymi praktykami w sektorze nieruchomości wakacyjnych, który jest szczególnie podatny na nadużycia. Penalizowane są: wadliwe zawieranie umów, pobieranie płatności przed upływem okresu na odstąpienie od umowy, wprowadzanie w błąd co do charakteru nabywanego prawa oraz nieprzekazywanie wymaganych informacji. Konsument ma prawo odstąpić od takich umów w określonym terminie, a przedsiębiorca nie może żądać płatności przed jego upływem.

Art. 139b
Kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa zawierając umowę z konsumentem nie spełnia wymagań dotyczących udzielenia informacji lub wydania dokumentu, przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta,

podlega karze grzywny.

Komentarz

Artykuł 139b penalizuje naruszenia obowiązków informacyjnych wynikających z ustawy o prawach konsumenta. Przepis ten ma szerokie zastosowanie i obejmuje różnorodne sytuacje, w których przedsiębiorca nie przekazuje konsumentowi wymaganych prawem informacji lub dokumentów. Dotyczy to zarówno umów zawieranych w lokalu przedsiębiorstwa, jak i umów na odległość czy poza lokalem. Właściwe informowanie konsumenta jest fundamentem świadomego i wolnego wyboru, dlatego naruszenia w tym zakresie są traktowane jako wykroczenia.

Art. 139c

§ 1

Kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa przyjmuje od konsumenta płatność przed upływem terminu do odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, w przypadkach określonych w art. 17a ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta,

podlega karze grzywny.

§ 2

Jeżeli przedsiębiorcą jest podmiot niebędący osobą fizyczną, odpowiedzialność przewidzianą w § 1 ponosi osoba kierująca przedsiębiorstwem lub osoba upoważniona do zawierania umów z konsumentami.

Komentarz

Artykuł 139c chroni konsumentów w handlu na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa, penalizując przedwczesne pobieranie płatności. Konsument ma prawo odstąpić od takich umów w ciągu 14 dni bez podania przyczyny, a przedsiębiorca w określonych przypadkach nie może żądać płatności przed upływem tego terminu. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy nie przekazano konsumentowi wzoru formularza odstąpienia lub nie poinformowano go o prawie odstąpienia. Przepis zapobiega sytuacjom, w których konsument wpłaca pieniądze, a następnie ma trudności z ich odzyskaniem po skorzystaniu z prawa odstąpienia.

Masz problem z ochroną praw konsumenckich?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z reklamacjami, nieuczciwymi praktykami handlowymi, umowami konsumenckimi i dochodzeniem roszczeń od przedsiębiorców.

Zapytaj prawnika o prawa konsumenta