Rozdział XIV - Wykroczenia przeciwko mieniu

Kodeks wykroczen

Artykuły 119-131
Art. 119

§ 1

Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 800 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3

Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 dopuścił się go na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 4

W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, można orzec obowiązek zapłaty równowartości ukradzionego lub przywłaszczonego mienia, jeżeli szkoda nie została naprawiona.

Komentarz

Artykuł 119 reguluje odpowiedzialność za kradzież i przywłaszczenie rzeczy ruchomej o wartości do 800 złotych. Powyżej tej kwoty czyn stanowi przestępstwo. Kradzież polega na zabieraniu rzeczy w celu przywłaszczenia, a przywłaszczenie na bezprawnym władaniu cudzą rzeczą jak własną. Karalne są również usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo, co podkreśla społeczną szkodliwość tych czynów.

Art. 120

§ 1

Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie albo kradnie lub przywłaszcza sobie z lasu drzewo wyrąbane lub powalone, jeżeli wartość drzewa nie przekracza 800 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Usiłowanie oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3

W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się nawiązkę w wysokości podwójnej wartości wyrąbanego, ukradzionego lub przywłaszczonego drzewa, a ponadto, jeżeli ukradzione lub przywłaszczone drzewo nie zostało odebrane, orzeka się obowiązek zapłaty jego równowartości.

Komentarz

Artykuł 120 przewiduje odpowiedzialność za kradzież drewna z lasu, w tym zarówno nielegalny wyrąb, jak i zabór już wyrąbanego drzewa. Przepis ma na celu ochronę zasobów leśnych. Charakterystyczną cechą jest obligatoryjne orzekanie nawiązki w podwójnej wysokości wartości drzewa, co ma charakter represyjny i prewencyjny wobec sprawców.

Art. 121

§ 1

Kto, pomimo nieuiszczenia dwukrotnie nałożonej na niego kary pieniężnej określonej w taryfie, po raz trzeci w ciągu roku bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza przejazd koleją lub innym środkiem lokomocji,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Tej samej karze podlega, kto bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza pożywienie lub napój w zakładzie żywienia zbiorowego, przejazd środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa niedysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie, wstęp na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, działanie automatu lub inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne.

§ 3

W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyłudzonego mienia.

Komentarz

Artykuł 121 reguluje wyłudzenie świadczeń - korzystanie z usług bez zamiaru zapłaty. W przypadku przejazdów koleją odpowiedzialność karną ponosi się dopiero po trzecim incydencie w roku, po wcześniejszym nieuiszczeniu kar pieniężnych. W innych przypadkach (restauracje, imprezy) wystarczy jednorazowe działanie. Przepis chroni interesy przedsiębiorców świadczących usługi publiczne.

Art. 122

§ 1

Kto nabywa mienie, wiedząc o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub z przywłaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, jeżeli wartość mienia nie przekracza 800 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Kto nabywa mienie, o którym na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że zostało uzyskane za pomocą kradzieży lub przywłaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, jeżeli wartość mienia nie przekracza 800 złotych,
podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 3

Usiłowanie wykroczenia określonego w § 1 oraz podżeganie do niego i pomocnictwo są karalne.

Komentarz

Artykuł 122 reguluje paserstwo - nabywanie lub pomoc w zbyciu mienia pochodzącego z przestępstwa. Paragraf 1 dotyczy sytuacji, gdy sprawca ma pewną wiedzę o pochodzeniu mienia, natomiast § 2 odnosi się do sytuacji, gdy sprawca powinien i mógł przypuszczać o nielegalnym pochodzeniu rzeczy. Jest to tzw. paserstwo nieumyślne, za które przewidziano łagodniejsze kary.

Art. 123

§ 1

Kto z nienależącego do niego ogrodu bezprawnie zabiera w nieznacznej ilości owoce, warzywa lub kwiaty,
podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

§ 2

Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 3

W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 50 złotych.

Komentarz

Artykuł 123 przewiduje odpowiedzialność za zabór płodów ogrodowych w nieznacznej ilości. Jest to wykroczenie ścigane na wniosek pokrzywdzonego, co oznacza, że bez jego żądania nie wszczyna się postępowania. Przepis ten chroni własność ogrodową przy jednoczesnym uwzględnieniu małej społecznej szkodliwości czynu. Przewidziano możliwość orzeczenia nawiązki do 50 złotych.

Art. 124

§ 1

Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 800 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3

Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 4

W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyrządzonej szkody lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Komentarz

Artykuł 124 reguluje odpowiedzialność za umyślne niszczenie lub uszkodzenie cudzego mienia do wartości 800 złotych. Powyżej tej kwoty czyn stanowi przestępstwo zniszczenia mienia. Wykroczenie jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Sąd może orzec obowiązek naprawienia szkody lub przywrócenia stanu poprzedniego, co służy rekompensacie strat pokrzywdzonego.

Art. 125
Kto w ciągu dwóch tygodni od dnia znalezienia cudzej rzeczy albo przybłąkania się cudzego zwierzęcia nie zawiadomi o tym organu Policji lub innego organu państwowego albo w inny właściwy sposób nie poszukuje posiadacza,
podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

Komentarz

Artykuł 125 przewiduje odpowiedzialność za niezawiadomienie o znalezieniu cudzej rzeczy lub przybłąkaniu się zwierzęcia. Znalazca ma dwa tygodnie na zawiadomienie właściwych organów lub poszukiwanie właściciela. Przepis ten ma na celu ułatwienie odzyskania utraconego mienia przez uprawnionego właściciela i zapobieganie przywłaszczeniu znalezionych rzeczy.

Art. 126

§ 1

Kto zabiera w celu przywłaszczenia, przywłaszcza sobie albo umyślnie niszczy lub uszkadza cudzą rzecz przedstawiającą wartość niemajątkową,
podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2

Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

Komentarz

Artykuł 126 chroni rzeczy o wartości niemajątkowej - takie, które mają znaczenie sentymentalne, osobiste lub emocjonalne dla właściciela (np. pamiątki rodzinne, fotografie, listy). Nie ma znaczenia wartość rynkowa takiej rzeczy. Wykroczenie jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego, co wynika z osobistego charakteru naruszonego dobra.

Art. 127

§ 1

Kto samowolnie używa cudzej rzeczy ruchomej,
podlega karze grzywny albo nagany.

§ 2

Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

Komentarz

Artykuł 127 reguluje samowolne używanie cudzej rzeczy ruchomej - czyli używanie bez zgody właściciela, ale bez zamiaru przywłaszczenia. Typowym przykładem jest pożyczenie roweru sąsiada bez jego zgody z zamiarem zwrócenia. Wykroczenie jest ścigane na wniosek, co uwzględnia prywatny charakter naruszonego dobra prawnego.

Art. 128

§ 1

Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej urządza grę hazardową albo użycza do niej środków lub pomieszczenia,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Pieniądze i inne przedmioty służące do gry podlegają przepadkowi, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Komentarz

Artykuł 128 penalizuje nielegalną organizację gier hazardowych w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a także użyczanie do tego środków lub pomieszczeń. Przepis ten ma na celu zwalczanie nielegalnego hazardu. Przewidziano obligatoryjny przepadek przedmiotów służących do gry, nawet jeśli nie stanowią własności sprawcy, co ma charakter środka o charakterze prewencyjnym.

Art. 129

§ 1

Kto:
1) wyrabia, posiada lub nabywa wytrychy, jeżeli nie trudni się zawodem, w którym są one potrzebne,
2) dostarcza wytrychów osobie nietrudniącej się takim zawodem,
3) wyrabia, posiada lub nabywa klucze do cudzego domu, mieszkania lub innego pomieszczenia albo schowania bez zezwolenia osoby uprawnionej lub organu administracji,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2

Tej samej karze podlega, kto wyrabia, posiada lub nabywa narzędzia przeznaczone do dokonywania kradzieży albo kto dostarcza takich narzędzi innym osobom.

§ 3

Wytrychy, klucze lub narzędzia podlegają przepadkowi, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Komentarz

Artykuł 129 penalizuje posiadanie, wyrabianie lub nabywanie wytrychów i narzędzi do kradzieży przez osoby nieposiadające do tego uprawnień zawodowych. Ma to na celu zapobieganie przestępstwom przeciwko mieniu poprzez eliminację środków ułatwiających ich popełnienie. Przepis przewiduje obligatoryjny przepadek takich przedmiotów, nawet jeśli nie są własnością sprawcy.

Art. 130

§ 1

Przepisów art. 119, art. 122 i art. 124 nie stosuje się:
1) (uchylony)
2) jeżeli przedmiotem czynu jest broń, amunicja, materiały lub przyrządy wybuchowe.

§ 2

Przepisu art. 119 nie stosuje się, jeżeli sprawca popełnia kradzież w sposób szczególnie zuchwały lub z włamaniem.

§ 3

Przepisów art. 119 i 120 nie stosuje się, jeżeli sprawca używa gwałtu na osobie albo grozi jego natychmiastowym użyciem, aby utrzymać się w posiadaniu zabranego mienia, a gdy chodzi o zabranie innej osobie mienia w celu przywłaszczenia, także wtedy, gdy sprawca doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.

§ 4

(uchylony)

Komentarz

Artykuł 130 wskazuje przypadki wyłączające odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko mieniu, gdy czyn wyczerpuje znamiona przestępstwa. Dotyczy to sytuacji, gdy przedmiotem są niebezpieczne rzeczy (broń, amunicja, materiały wybuchowe), gdy stosowano przemoc lub gdy sposób działania był szczególnie zuchwały (kradzież z włamaniem). W takich przypadkach sprawca odpowiada za przestępstwo, nie wykroczenie.

Art. 131
Przepisy art. 119, 122 i 124 stosuje się również w razie popełnienia wykroczenia za granicą.

Komentarz

Artykuł 131 rozszerza odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko mieniu (kradzież, przywłaszczenie, paserstwo i zniszczenie mienia) na czyny popełnione za granicą. Jest to wyjątek od zasady terytorialności obowiązywania prawa karnego. Przepis ten umożliwia pociągnięcie do odpowiedzialności obywateli polskich za wykroczenia popełnione za granicą, co ma znaczenie praktyczne szczególnie w krajach sąsiednich.

Potrzebujesz pomocy w sprawie szkody majątkowej?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z kradzieżą, zniszczeniem mienia, dochodzeniem roszczeń i ochroną Twoich praw majątkowych.

Zadaj pytanie prawnikowi