Czy możesz stracić pracę z powodu popełnienia przestępstwa? - opinia prawna
Stan faktyczny
W grudniu ubiegłego roku zostało zatrzymane prawo jazdy na podstawie art. 137 ust.1 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym (alkohol w wydychanym powietrzu). Sprawa odbędzie się w Sądzie Grodzkim za około 3 miesiące. Jestem pracownikiem instytucji, w której nie mogą pracować osoby karane. Co w tej sytuacji mogę zrobić by nie utracić pracy?
Opinia prawna
Niniejsza opinia została opracowana na podstawie następujących aktów prawnych:
- Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks karny (Dz. U. 1997 r., Nr 88, poz. 553 ze zmianami),
- Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555 ze zmianami),
- Ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. 2000 r., Nr 50, poz. 580 ze zmianami),
- Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami).
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż kwestia prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu nie budzi wątpliwości i w toku procesu sądowego nie będzie kwestionowana. W takim wypadku postępowanie karne może zakończyć się dwojako:
- może zostać Pan skazany za przestępstwo z art. 178 a §1 Kodeksu karnego, obwarowane sankcją grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2. Jednocześnie przy wyrokowaniu za powyższy występek Sąd na podstawie art. 49 a k.k. obligatoryjnie orzeka świadczenie pieniężne do wysokości 10 – krotności najniższego miesięcznego wynagrodzenia w chwili orzekania w I instancji (a zatem obecnie do kwoty 8000 zł). Równocześnie Sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 1 roku do 10 lat;
- w zaistniałym stanie faktycznym nie można też wykluczyć wystąpienia przez prokuratora z wnioskiem o warunkowe umorzenie postępowania na podstawie art. 66 i 67 k.k. (zdecydowanie korzystniejszym) Sąd warunkowo umarzając postępowanie na okres próby od roku do 2 lat, jednocześnie mógłby orzec świadczenie pieniężne w wysokości do 3 – krotności najniższego miesięcznego wynagrodzenia oraz mógłby zastosować zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 1 roku do 2 lat.
Niezależnie od wyniku postępowania, o jego ukończeniu nie zostanie zawiadomiony Pana zakład pracy. Wprawdzie z przedstawionego stanu faktycznego wprost to nie wynika, ale należy przyjąć, iż pracuje Pan w instytucji nie mającej charakteru banku państwowego, lecz ewentualnie będącego prywatną spółką prawa handlowego. Przepis art. 21 § 1 Kodeksu postępowania karnego nakłada na Sąd obowiązek zawiadamiania m. in. instytucji państwowych o ukończeniu postępowania karnego przeciwko zatrudnionym w nich osobom. Jeśli pracuje Pan w banku komercyjnym, to o fakcie ukończenia postępowania bank nie zostanie poinformowany. Natomiast gdyby w istocie pracował Pan w banku państwowym, to o ukończeniu postępowania bank zostałby zawiadomiony. W praktyce jednak obowiązek informacyjny nie jest wykonywany przez organy ścigania. Niezależnie od tego należy także brać pod uwagę regulację § 2 powołanego artykułu, w myśl której prokurator może zawiadomić bank o wszczęciu postępowania, jeśli uzna, iż wymaga tego ważny interes społeczny, co może, lecz nie musi nastąpić, aczkolwiek z możliwością tą należy się liczyć.
Zarówno w wypadku prawomocnego skazania, jak i prawomocnego warunkowego umorzenia postępowania, dane o tym przekazywane są do Krajowego Rejestru Karnego, w którym figurują do czasu zatarcia skazania, co w myśl art. 107 § 2 i 4 k.k. może nastąpić odpowiednio po upływie 5 lub 3 lat. Prawo do uzyskania danych z Krajowego Rejestru Karnego przysługuje Panu, zaś pracodawcy tylko w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności. Tak więc w tym przypadku bank nie będzie miał prawa do zasięgnięcia o Panu informacji z Krajowego Rejestru Karnego. Wskazany przez Pana wymóg niekaralności co do zatrudnienia w banku nie ma uzasadnienia w przepisach Prawa bankowego, lecz wynika jedynie ze statutu banku lub też wewnętrznych regulaminów. Wobec powyższego, wymóg niekaralności ustanowiony przez bank w wydanych w tym celu regulaminach w żadnym wypadku nie może stanowić podstawy do uzyskania przez bank informacji z Krajowego Rejestru Karnego. Informacje te bez jakichkolwiek ograniczeń będzie mógł przede wszystkim zdobyć Pan. Tak więc bank nie dowie się ani o wszczęciu i zakończeniu prowadzonego przeciwko Panu postępowania karnego, jak też nie będzie mógł sam uzyskać na Pana temat informacji co do figurowania w Krajowym Rejestrze Karnym.
W tej sytuacji, dla uniknięcia negatywnych konsekwencji nie należałoby w ogóle informować banku o fakcie prowadzenia przeciw Panu postępowania, jak też jego późniejszym zakończeniu.
Gdyby nawet przyjąć, iż bank dowiedziałby się o toczącej się sprawie karnej, to nie musiałoby to stanowić przesłanki uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę.
Popełnienie przez Pana przestępstwa z art. 178 a k.k., stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądu lub oczywistego na podstawie oceny konkretnych faktów może stanowić podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia, jeżeli przestępstwo to uniemożliwia dalsze zatrudnianie Pana na zajmowanym stanowisku. Tak więc jeśli nie jest Pan zawodowym kierowcą lub też w zakres obowiązków pracowniczych nie wchodzą czynności związane z prowadzeniem samochodu, to popełnienie przez Pana przestępstwa z art. 178 a k.k. nie uniemożliwia dalszego zatrudniania Pana na dotychczasowym stanowisku, a tym samym nie może być przyczyną rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Pracodawca natomiast, gdyby powziął wiadomość o popełnieniu przez Pana tego przestępstwa mógłby rozwiązać z Panem umowę o pracę za wypowiedzeniem, powołując się np. na utratę zaufania. Jednakże dla uznania takiego wypowiedzenia za zasadne, pracodawca musiałby wykazać związek przyczynowy pomiędzy popełnieniem przez Pana przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym a utratą zaufania do Pana, będącego pracownikiem banku, co wcale nie musiałoby nastąpić.
Podsumowując, w Pana przypadku dla zachowania posady najlepiej nie informować przełożonych o popełnieniu przez Pana przestępstwa z art. 178 a k.k., celem uniknięcia ewentualnych konsekwencji w postaci utraty pracy. Nawet jednak, jeśli bank zostanie poinformowany o fakcie popełnienia przez Pana przestępstwa, to okoliczność ta wcale nie musi prowadzić do utraty pracy z powodów omówionych wyżej.
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?