Agresywny pies sąsiada, jak spowodować odebranie psa?

Odpowiedź prawnika: Agresywny pies sąsiada, jak spowodować odebranie psa?

Sporządzoną na Pani potrzebę opinię prawną oparliśmy na przepisach:

• ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553, z późn. zm.),
• ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jednolity Dz. U. 2013 r., poz. 856), 
• ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1222), 
• ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 903 z późn. zm.)

W oparciu o przekazane przez Panią informacje wskazać należy kilka alternatywnych działań, których podjęcie jest możliwe w celu osiągnięcia zamierzonego przez Panią celu. Co istotne, każde ze wskazanych poniżej działań może być podejmowane niezależnie od pozostałych.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zdarzenie polegające na zaatakowaniu dziecka przez psa wyprowadzanego bez smyczy i kagańca, nie może zostać zakwalifikowane tak jak dotychczas, tj. jako wykroczenie opisane w art. 77 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 482 z późn. zm.). Brak należytej staranności w sprawowaniu pieczy nad zwierzęciem, wskutek czego doszło do zaatakowania małego dziecka przez psy stanowi realizację znamion czynu zabronionego opisanego w art. 160 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (dalej: KK).

Wskazany powyżej przepis stanowi, że „kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Z opisu sytuacji mających miejsce w przeszłości trudno uznać, aby właściciele psów, które zaatakowały dziecko, nie dostrzegali, w jaki sposób stanowiące ich własność zwierzęta zachowywały się w obecności innych osób lub zwierząt. Co więcej, mimo zwracania uwagi na takie zachowanie, nakładania grzywien w trybie mandatowym przez organy ścigania ich postępowanie nie uległo zmianie. Powyższe oznacza, że właściciele przedmiotowych psów mieli świadomość zagrożenia, jakie powoduje wyprowadzanie należących do nich zwierząt bez zachowania nakazanych środków ostrożności.

W związku z powyższym lekceważące (w stosunku do obowiązujących norm prawnych) zachowanie właścicieli psów stanowiło umyślną realizację znamion czynu zabronionego opisanego w art. 160 § 1 KK. Co istotne uznanie właścicieli psów za winnych przestępstwa narażenia człowieka na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu daje możliwość orzeczenia przez sąd przepadku na rzecz Skarbu Państwa agresywnych psów.

Zgodnie z art. 44 § 2 KK „sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa”.

Wprawdzie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt stanowi, że zwierzę nie jest rzeczą, jednakże ust. 2 w/w przepisu stanowi, że „w sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy”, co nie wyłącza stosowania art. 44 § 2 KK do zwierzęcia, które stanowiło przedmiot służący popełnieniu przestępstwa. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 czerwca 2012 r. (sygn. akt I KZP 4/12) do przepadku zwierzęcia orzeczonego na podstawie art. 44 § 2 KK stosuje się art. 38 ustawy o ochronie zwierząt, który jako jeden ze sposobów wykonania wydanego orzeczenia przewiduje przekazanie zwierzęcia m.in. schronisku dla zwierząt

Dla możliwości skorzystania z w/w drogi niezbędne jest złożenie zawiadomienia do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W zawiadomieniu takim należałoby przedstawić dokładny opis zdarzań, które miały miejsce w przeszłości (w szczególności podkreślenia wymaga okoliczność ataku psów na dziecko oraz braku skutków stosowania sankcji w postaci mandatów nakładanych na właścicieli psów). Istotne jest również wskazanie osób, które były świadkami niebezpiecznego zachowania psów wyprowadzanych przez ich właścicieli bez smyczy i kagańca.

Kolejnym z możliwych działań jest podjęcie drogi postępowania administracyjnego.

Przekazane przez Panią informacje dają podstawy do twierdzenia, że psy hodowane przez Pani sąsiadów należą do tzw. ras agresywnych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt „prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną wymaga zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na planowane miejsce prowadzenia hodowli lub utrzymywania psa na wniosek osoby zamierzającej prowadzić taką hodowlę lub utrzymywać takiego psa”.

Wykaz ras agresywnych zawarty jest w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne (Dz. U. z 2003 r., Nr 77, poz. 687), które w § 1 wymienia następujące rasy psów: amerykański pit bull terrier, pies z Majorki (Perro de Presa Mallorquin), buldog amerykański, dog argentyński, pies kanaryjski (Perro de Presa Canario), tosa inu, rottweiler, akbash dog, anatolian karabash, moskiewski stróżujący, owczarek kaukaski.

Zgodnie z powołanym powyżej przepisem dla utrzymywania psa rasy agresywnej niezbędne jest zezwolenie wydane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Co istotne art. 10 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt stanowi, że „zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie wydaje się, a wydane cofa się, jeżeli pies będzie lub jest utrzymywany w warunkach i w sposób, które stanowią zagrożenie dla ludzi lub zwierząt”.

W świetle wskazanych powyżej zapisów ustawy możliwe jest zwrócenie się do właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z wnioskiem o podjęcie czynności kontrolnych mających na celu sprawdzenie zgodności z prawem utrzymywania przez właścicieli przedmiotowych psów.

Ważne jest wskazanie we wniosku okoliczności dotyczących agresywnego zachowania psów wobec ludzi i zwierząt (z dokładnym opisem sytuacji mających miejsce w przeszłości).

Gdyby w trakcie czynności kontrolnych organ prowadzący postępowanie kontrolne ustalił, że hodowla psów prowadzona jest bez wymaganego zezwolenia, to zgodnie z art. 37a ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt osoba utrzymująca psa bez wymaganego zezwolenia podlega karze aresztu lub grzywny. Istotne znaczenie ma ust. 2 w/w przepisu, który stanowi, że „w razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w ust. 1, można orzec przepadek zwierzęcia”. Również w przypadku zastosowania w/w przepisu przepadek zwierzęcia doprowadzić może do umieszczenia agresywnych psów w schronisku dla zwierząt.

Oprócz wskazanych powyżej sposobów rozwiązania problemu z agresywnymi psami istnieje również możliwość podjęcia czynności za pośrednictwem spółdzielni mieszkaniowej.

Na wstępie wskazać należy, że spółdzielnia mieszkaniowa nie dysponuje środkami prawnymi, dzięki którym możliwe byłoby odebranie agresywnych psów i umieszczenie ich w schronisku. Jednakże przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz ustawy o własności lokali dają zarządowi spółdzielni mieszkaniowej podjęcia działań mających dalej idące skutki, niż umieszczenie psów w schronisku dla zwierząt.

Zgodnie z art. 27 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych „z żądaniem, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o własności lokali, występuje zarząd spółdzielni na wniosek większości właścicieli lokali w budynku lub budynkach położonych w obrębie danej nieruchomości”.

Art. 16 ust. 1 ustawy o własności lokali stanowi, że „jeżeli właściciel lokalu zalega długotrwale z zapłatą należnych od niego opłat lub wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo przez swoje niewłaściwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali lub nieruchomości wspólnej uciążliwym, wspólnota mieszkaniowa może w trybie procesu żądać sprzedaży lokalu w drodze licytacji na podstawie przepisów o egzekucji z nieruchomości”.

W przypadku opisanej przez Panią sytuacji istotne znaczenie ma zapis dotyczący rażącego i uporczywego wykraczania przeciwko porządkowi domowemu albo czynienia korzystania z nieruchomości wspólnej uciążliwym. Sytuację w której właściciele poszczególnych mieszkań nie mogą czuć się bezpiecznie na klatce schodowej, terenie osiedla stanowiącym nieruchomość wspólną z powodu zagrożenia stwarzanego przez agresywne psy, niewątpliwie należy zakwalifikować jako wypełnienie przesłanek opisanych w art. 16 ust. 1 o własności lokali. Dla złożenia skutecznego wniosku (na podstawie którego zarząd spółdzielni mieszkaniowej mógłby podjąć dalsze czynności) niezbędne jest złożenie wniosku podpisanego przez większość właścicieli lokali w budynku lub budynkach położonych w obrębie danej nieruchomości.

Reasumując wskazać należy również, że dla skuteczności wskazanych powyżej działań istotne znaczenie ma nie tylko prawidłowe sformułowanie wniosków do odpowiednich organów, ale również wskazanie, że podejmowane kroki prawne stanowią zorganizowane działania wielu osób czujących uzasadnione zagrożenie ze strony nieodpowiedzialnego i lekceważącego zachowania właścicieli agresywnych psów. Dlatego ważne jest aby składane wnioski i zawiadomienia podpisane zostały przez jak najszerszą grupę osób – mieszkańców osiedla, którzy w przeszłości doświadczyli zagrożenia ze strony agresywnych psów.