Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne są od podatku zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci.
Aktualne limity zwolnień (2025 r.):
- Ze środków ZFŚS, funduszy związkowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami - bez limitu kwotowego
- Z innych źródeł (np. środki obrotowe pracodawcy) - do 6.000 zł rocznie
Definicja indywidualnego zdarzenia losowego
Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia "zdarzenie losowe" w przepisach podatkowych.
W orzecznictwie podatkowym zasadą jest, że w sytuacji, gdy w prawie podatkowym termin użyty w przepisach nie jest bliżej określony, to wykładnia takiego pojęcia winna odbywać się przy zastosowaniu wykładni językowej lub zgodnie ze znaczeniem jakie ma ono w języku potocznym.
W związku z powyższym przyjmuje się, iż indywidualne zdarzenie losowe to zdarzenie charakteryzujące się następującymi cechami:
Nieprzewidywalność
Zdarzenie musi być niemożliwe do przewidzenia w normalnych okolicznościach życiowych
Niezależność od woli
Musi być niezależne od woli osoby dotkniętej zdarzeniem
Nieuchronność
Nie do uniknięcia mimo zachowania należytej staranności
Zewnętrzna przyczyna
Wywołane czynnikami zewnętrznymi względem osoby poszkodowanej
Rodzaje zdarzeń objętych definicją
Katalog indywidualnych zdarzeń losowych obejmuje szeroki zakres sytuacji życiowych, które można podzielić na następujące kategorie:
Zdarzenia wywołane działaniem człowieka
- Kradzież z włamaniem
- Rozbój lub kradzież kieszonkowa
- Uszkodzenie mienia przez osoby trzecie
- Wypadki komunikacyjne
- Nieszczęśliwe wypadki powodujące uszczerbek na zdrowiu
Zdarzenia związane ze stanem technicznym
- Zalanie mieszkania przez sąsiadów
- Pożar spowodowany przez instalację elektryczną
- Awaria instalacji wodnej lub gazowej
- Zniszczenie mienia przez siły zewnętrzne
Klęski żywiołowe
Klęskę żywiołową stanowi zdarzenie spowodowane działaniem sił przyrody, takie jak:
- Powodzie i podtopienia
- Huragany i wichury
- Gradobicie
- Trzęsienia ziemi
- Pożary wywołane naturalnymi przyczynami (np. wyładowania atmosferyczne)
Długotrwała choroba
Długotrwałą chorobą jest choroba wymagająca długotrwałego leczenia. Pojęcie to obejmuje chorobę przewlekłą, nieuleczalną oraz wrodzoną. Zalicza się tutaj:
- Choroby nowotworowe
- Cukrzycę
- Nadciśnienie
- Miażdżycę
- Jaskrę
- Alergie przewlekłe
- Choroby genetyczne
Uwaga: Dla możliwości skorzystania ze zwolnienia podatkowego nie ma znaczenia, z jakich środków pochodzi zapomoga. Może ona zostać wypłacona zarówno ze środków obrotowych pracodawcy, jak i ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.
Wymagania i dokumentacja
Krok 1: Ocena przez pracodawcę
Podmiot wypłacający zapomogę powinien każdorazowo oceniać, czy przesłanki do jej otrzymania przez podatnika mieszczą się w przypadkach wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o PIT.
Krok 2: Udowodnienie przez pracownika
Osoba starająca się o świadczenie winna udowodnić zaistnienie zdarzenia losowego stosownymi dowodami - np. dokumentami.
Krok 3: Sprawdzenie limitów
Należy sprawdzić, czy kwota zapomogi nie przekracza odpowiedniego limitu w zależności od źródła finansowania.
Zmiany w przepisach
Istotne zmiany w regulacjach dotyczących zapomóg losowych:
Do 31.12.2017
Limit zwolnienia: 2.280 zł rocznie niezależnie od źródła
Od 01.01.2018
Różnicowanie limitów według źródła finansowania
Okres pandemii (2020-2023)
Tymczasowe podwyższenie limitu do 10.000 zł dla zapomóg z innych źródeł
Od 01.01.2024
Powrót do limitu 6.000 zł dla zapomóg z innych źródeł
Aspekty składkowe
Podstawy wymiaru składek nie stanowią zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby niezależnie od wysokości ich przyznania. Oznacza to, że zapomogi te są całkowicie zwolnione z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
Podsumowanie: Pojęcie "indywidualne zdarzenie losowe" obejmuje szeroką gamę nieprzewidywalnych zdarzeń, które są niezależne od woli człowieka i niemożliwe do uniknięcia mimo zachowania należytej staranności. Aktualne przepisy zapewniają znaczące ulgi podatkowe dla zapomóg wypłacanych w takich sytuacjach, szczególnie gdy są finansowane ze środków ZFŚS.