Mandat z fotoradaru a ujawnienie kierującego

Odpowiedź prawnika: Mandat z fotoradaru a ujawnienie kierującego

Zgodnie z art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym (p.r.d.), właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec. W kategorii uprawnionych organów, w zakresie postępowania mandatowego, mieści się Policja, zgodnie z przepisami ustawy o Policji oraz kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (k.p.w.). Zgodnie z art. 41 § 1 k.p.w., do postępowania w sprawach o wykroczenia stosuje się odpowiednio m.in. art. 183 §1 kodeksu postępowania karnego, który przyznaje świadkowi prawo uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Jak jednak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 listopada 2004 r., sygn. akt I KZP 26/04, odpowiednie stosowanie tego przepisu nie oznacza, aby osoba przesłuchiwana w charakterze świadka w sprawie o wykroczenie mogła odmówić odpowiedzi na pytanie także wtedy, gdy odpowiedź taka narażałaby osobę jej najbliższą na odpowiedzialność za wykroczenie. Dotyczy to zarówno sytuacji procesowej (gdy trwa postępowanie prowadzone na podstawie przepisów k.p.w.), jak i pozaprocesowej (np. w drodze tzw. rozpytania). Z kolei wezwanie innych osób w charakterze świadków nie jest wykluczone - osoby te mają obowiązek stawić się i złożyć zeznania zgodne z prawdą. Nawet jeżeli nie są ani właścicielami, ani posiadaczami pojazdu, czego konsekwencją jest brak obowiązku, o którym mówi art. 78 ust. 4 p.r.d., tzw. prawo do odmowy zeznań jest obwarowane opisanymi wyżej ograniczeniami.

Niewypełnienie obowiązku z art. 78 ust. 4 p.r.d. może skutkować odpowiedzialnością za wykroczenie polegające na nieudzieleniu wbrew obowiązkowi właściwemu organowi państwowemu wiadomości co do tożsamości innej osoby (art. 65 §2 kodeksu wykroczeń), albo - co zdarza się w praktyce, choć wywołuje wątpliwości - za wykroczenie przeciwko innym przepisom o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych (art. 97 kodeksu wykroczeń).

Odrębną sprawą jest ewentualna odpowiedzialność świadka za fałszywe zeznania, na podstawie art. 233 §1 kodeksu karnego (k.k.), który zabrania pod groźbą kary zeznawania nieprawdy lub zatajania prawdy w zeznaniach, mających służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy. Warunkiem jest uprzednie poinformowanie o odpowiedzialności karnej lub odebranie przyrzeczenia (art. 233 §2 k.k.). Czyn ten może być popełniony tylko z zamiarem bezpośrednim, a zatem sprawca musi chcieć zeznać nieprawdę lub zataić prawdę (art. 9 §1 k.k., por. L. Tyszkiewicz [w:] O. Górniok (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2006).