Mataczenie postępowania karnego
Pytanie:
"Co to jest mataczenie śledztwa? Jak można to udowodnić i do kogo zgłosić (policja, prokurator)? Jaki art. kodeksu karnego odpowiada za ten czyn i jaką przewiduje karę? Czy jest ścigany z urzędu, czy z może być również z powództwa cywilnego?"
Odpowiedź prawnika: Mataczenie postępowania karnego
Mataczenie to słowo z języka potocznego. Może ono oznaczać stawianie pozaprawnych przeszkód we wszczęciu albo przebiegu postępowania. Ich forma może mieć różną postać i może być popełniana przez osoby spełniające różne funkcje, zarówno przez funkcjonariuszy, jak i osoby będące uczestnikami postępowania oraz nie związane z nim. Dla poszczególnych osób dokonujących czynów tego rodzaju ustawa karna przewiduje określone konsekwencje. Po pierwsze osobą, która “mataczy” może być miedzy innymi sam oskarżony. Dla niego w takim przypadku przewidziano środki zapobiegawcze np. poręczenie majątkowe, czy dozór policji. Najsurowszym jednak środkiem zapobiegawczym jest tymczasowe aresztowanie. Jego przesłanki określa art. 258 kodeksu postępowania karnego, który stanowi, że tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli
-
zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu,
-
zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne
.
“Mataczenie” może przejawiać się też w fałszywym oskarżeniu innej osoby. Jak stanowi art. 234 kodeksu karnego kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie skarbowe, lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Istnieje również przestępstwo tworzenia fałszywych dowodów, regulowane przez art. 235 kodeksu karnego, gdzie czytamy, że kto, przez tworzenie fałszywych dowodów lub inne podstępne zabiegi, kieruje przeciwko określonej osobie ściganie o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne albo w toku postępowania zabiegi takie przedsiębierze, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Jest też przestępstwo zatajenia dowodów niewinności 236 par1 kodeksu karnego. Kto zataja dowody niewinności osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego, wykroczenia, wykroczenia skarbowego lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Nie podlega karze, kto zataja dowody niewinności z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym
Należy jeszcze powiedzieć o 239 par 1 kodeksu karnego. Kto utrudnia lub udaremnia postępowanie karne, pomagając sprawcy przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego uniknąć odpowiedzialności karnej, w szczególności kto sprawcę ukrywa, zaciera ślady przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego albo odbywa za skazanego karę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Przestępstwem, któremu zapobiec ma m.in. tymczasowe aresztowanie, jest przestępstwo określone w art. 245 kodeksu karnego, a który stanowi, że kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu wywarcia wpływu na świadka, biegłego, tłumacza, oskarżyciela albo oskarżonego lub w związku z tym narusza jego nietykalność cielesną, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Trzeba do tego dodać, że te zachowania są przestępstwami, tylko gdy popełniono je umyślnie tj. Gdy sprawca chciał je popełnić lub z możliwością ich popełnienia godził się. Sprawcą może być każdy tj. osoba nie związana z postępowaniem, albo jego uczestnik. “Mataczyć mogą również funkcjonariusze państwowi, których zadaniem jest prowadzenie postępowania karnego.
Kodeks karny przewiduje natomiast odpowiedzialność za przestępstwo z art. 231, a który stanowi, że funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Te przestępstwa są ścigane z urzędu, nie trzeba wnosić żadnych wniosków, ani pozwów. Wystarczy zgłosić taki fakt do organu powołanego do ścigania przestępstw. Jeżeli chodzi o dowody to powinien je zgromadzić organ prowadzący postępowanie. Oczywiście nie ma przeszkód, żeby samemu je do niego dostarczyć. Mogą być to różnego rodzaju dowody: zeznania świadków, dokumenty ,nagrania na nośniki informacji itp. Jeżeli chodzi o powództwo cywilne trzeba wykazać interes prawny (szkodę lub krzywdę) w tym, aby je wytoczyć wyrządzoną przez osobę “mataczącą” itp. Z tym, że sąd karny może w tzw. postępowaniu adhezyjnym rozpatrzyć zgłoszone powództwo cywilne, jeżeli nie będzie się to wiązać z nadmierną przewlekłością postępowania.
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?