Jak może bronić się ofiara przemocy?

Niestety, ale przemoc w rodzinie nie jest już tylko opisem z norm prawnych, ale także polską rzeczywistością. Ofiary czują się bezsilne, ale czy słusznie, czy prawo rzeczywiście ich nie wspiera? Przede wszystkim należy pamiętać, iż przemoc w rodzinie jest przestępstwem ściganym przez prawo.

Jakie zachowania można uznać za przemoc w rodzinie?

Przyjmuje się, iż przemoc w rodzinie to agresywne zachowanie członka rodziny, które narusza prawa i dobra osobiste. I chodzi tu przy tym nie tylko o same ofiary, ale i ich bliskich. Takie zachowanie można przy tym uznać za przemoc w przypadku, gdy powoduje fizyczne i psychiczne cierpienie lub poniżenie.

Zob. też: Jak bronić się przed znęcaniem się?

Czy policjant może pomóc ofierze przemocy?

Oczywiście, że tak. Policjant jest zazwyczaj pierwszym przedstawicielem prawa wzywanym w sytuacji przemocy w rodzinie, to Policja ma, zgodnie z ustawą o Policji, np. obowiązek ochrony życia, zdrowia i mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra. Oznacza to obowiązek ochrony osób słabszych i krzywdzonych.

Czego ofiara przemocy może oczekiwać od wezwanego funkcjonariusza Policji?

Każda osoba wzywająca policję ma prawo do zapewnienia przez interweniujących policjantów doraźnego bezpieczeństwa. Takie działanie może polegać – i zazwyczaj polega – na korzystaniu z prawa zatrzymania osoby stwarzającej w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia.

Poza tym ofiara oczywiście ma prawo domagać się i uzyskać takie informacje jak: numer identyfikacyjny Policjanta, nazwę i siedzibę jednostki, która podjęła interwencję. Słowem ofiara ma prawo wiedzieć kto dokładnie przyjechał na wezwanie.

Czy interwencja Policji może być ewentualnym dowodem w późniejszym postępowaniu przed sądem?

Oczywiście, że tak. Osoba będąca ofiarą przemocy ma prawo wykorzystać dokumentację interwencji policyjnej (notatki służbowe) jako dowody w sprawie karnej przeciw sprawcy przemocy. Poza tym interweniujący policjanci mogą być świadkami w sprawie karnej przeciw sprawcy przemocy.

Czy i kogo ofiara przemocy może powoływać na świadków w postępowaniu przed sądem?

Zeznania świadków fachowo nazywa się „osobowymi środkami dowodowymi”. Każda osoba posiadająca wiedzę dotyczącą kwestii, które mają być udowodnione, jeżeli zostanie powołana (zgłoszona) przez ofiarę przemocy organowi prowadzącemu postępowanie prawne, celem przesłuchania jej w charakterze świadka, ma obowiązek stawić się na wezwanie tego organu i złożyć zeznania. Pytanie potencjalnego świadka, czy zechce być świadkiem, powinno więc uwzględniać jego postawę wobec ofiary. Pytać o to można (a czasem wręcz należy) tylko taką osobę, co do której jesteśmy pewni, że jest dla ofiary życzliwa. Podstawowym świadkiem we własnej sprawie będzie ofiara przemocy. Świadkami mogą być także jej krewni i powinowaci (rodzice, bracia, teściowie itd.) oraz dzieci, niezależnie od ich wieku. Jednak należy podkreślić, iż osobom "najbliższym" dla strony oskarżonego (w zależności od rodzaju postępowania), czyli najbliższym (przynajmniej nominalnie) dla sprawcy przemocy służy prawo do odmowy składania zeznań ("osobą najbliższą" jest także konkubent). O takiej możliwości ofiara przemocy jest pouczana przez prowadzącego postępowanie prawne.

Należy podkreślić, iż także dzieci mogą być świadkami w każdym postępowaniu prawnym. Od tej zasady istnieje jednak wyjątek - małoletni, którzy nie ukończyli lat 13, zstępni stron (czyli dzieci), którzy nie ukończyli lat 17, nie mogą być przesłuchani w charakterze świadków w sprawie o rozwód i separację. Nie oznacza to jednak, że w praktyce sąd nie ma możliwości poznać treści tego, co ma dziecko stron w interesujących sąd sprawach do powiedzenia. Sąd dowiaduje się tego w sposób pośredni - z treści opinii powołanego w sprawie rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego. Poza tymi zastrzeżeniami dziecko może być świadkiem w postępowaniach prawnych, w szczególności w sprawach karnych.

Za jakie przestępstwa przeciwko osobom bliskim pozwala ścigać polskie prawo?

Polskie prawo pozwala ścigać sprawców przestępstw przeciwko osobom bliskim m.in. za:

• znęcanie się fizyczne lub moralne nad członkiem swojej rodziny, bądź firmą, osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, albo nad małoletnim lub osobą bezradną,

• zmuszanie, tj. używanie przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego zachowania się,

• zgwałcenie,

• uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego,

• kradzież na rzecz osoby najbliższej,

• niszczenie, uszkadzanie lub czynienie niezdolnym do użytku mienia cudzego,

• rozpijanie małoletniego, dostarczając mu napojów alkoholowych, ułatwiając mu ich spożywanie lub nakłaniając do spożywania takich napojów.

Pamiętaj, że:

• Dowodem ofiary przemocy może być tzw. „niebieska karta”, czyli kwestionariusz wyspecjalizowany.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 r., Nr 88, poz. 553, ze zmianami);

• ustawa dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 r., Nr 89, poz. 555, ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl