Pomoc dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie

Sprawdź, z jakiej pomocy mogą skorzystać osoby doświadczające przemocy w rodzinie.

Czym jest przemoc w rodzinie?

Przemoc w rodzinie to każde celowe działanie lub brak działania, na przykład zaniedbywanie, które powodują krzywdę i cierpienie fizyczne albo psychiczne członka rodziny. Sprawca przemocy wykorzystuje przewagę nad ofiarą i narusza jej podstawowe prawa, takie jak godność, wolność oraz nietykalność cielesną.

Formy przemocy:

• przemoc fizyczna — jeżeli ktoś bije, popycha, szarpie, kopie, dusi inną osobę,
• przemoc psychiczna — jeśli ktoś obraża, wyzywa, poniża, nie pozwala na kontakt z bliskimi, kontroluje działania innej osoby, stale krytykuje inną osobę,
• przemoc seksualna — jeżeli ktoś molestuje, zmusza do współżycia lub jakichkolwiek innych zachowań seksualnych inną osobę,  
• inne zachowania — na przykład jeśli ktoś, od kogo dana osoba jest zależna, pozbawia ją opieki, której potrzebuje, zmusza tę osobę do picia alkoholu, brania narkotyków.

Ofiarą przemocy w rodzinie może być każdy — dziecko, osoba z niepełnosprawnościami, małżonek, partner, osoba starsza.

Kto może skorzystać z pomocy?

Każdy, kto doznaje przemocy w rodzinie.

Z jakiej pomocy może skorzystać ofiara?

Może zwrócić się do służb lub organizacji, które oferują pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie. Nie powinna bać się szukać pomocy!

Dobrze, żeby znalazła kogoś, komu może zaufać i porozmawiała z nim. To ważne, żeby ktoś ją wspierał. 

Poniżej podano listę form pomocy, z których osoby doświadczające przemocy w rodzinie mogą skorzystać.

Zawiadomienie policji

Kiedy wezwać policję?

Jeśli ktoś czuje, że bezpieczeństwo jego albo jego bliskich jest zagrożone — nie powinien zastanawiać się — natychmiast powinien wezwać policję. 

Pod jaki numer dzwonić?

Numery alarmowe 112 i 997 są czynne całą dobę:

• 112 — to ogólny numer alarmowy. Pracownik numeru przekieruje zgłoszenie do odpowiednich służb ratunkowych — policji, straży pożarnej lub pogotowia ratunkowego,
• 997 — to numer alarmowy policji - do najbliższej jednostki. 

Jeżeli z jakichś powodów dana osoba nie chce dzwonić na policję, to może skontaktować się z „Niebieską Linią” pod numerem 800 120 002 — konsultanci pomogą dzwoniącemu, powiedzą mu, co najlepiej zrobić w jego sytuacji.

Niebieska linia jest bezpłatna i czynna całą dobę.

Niebieska Linia to nie jest numer alarmowy! Jeżeli czyjeś zdrowie lub życie jest bezpośrednio zagrożone — należy dzwonić pod numer 112 lub 997.

 Co zrobi policja po wezwaniu?

Gdy policja przyjedzie, w zależności od sytuacji, może:

• zatrzymać osobę, która stosuje przemoc — jeśli popełniła przestępstwo lub jest obawa, że je popełni,
• zabezpieczyć ślady i dowody przestępstwa,
• rozpocząć procedurę "Niebieskiej Karty".

Podczas interwencji każdy może powiedzieć policjantom, że chce złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Funkcjonariusze poinformują go wtedy o dalszych krokach.

Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa można również złożyć samodzielnie w dowolnym momencie - do komisariatu policji lub do prokuratury.

"Niebieskie Karty" to procedura, podczas której przedstawiciele różnych instytucji publicznych współpracują ze sobą, aby pomóc osobie dotkniętej przemocą w rodzinie. W skład specjalnego zespołu wchodzą między innymi: policjant, psycholog, lekarz i pracownik społeczny. Zespół ten przygotowuje plan pomocy pokrzywdzonej osobie, wspiera ją i dba o jej bezpieczeństwo.

Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa to informacja o sytuacji, która może być przestępstwem. Gdy policja lub prokuratura dostanie takie zgłoszenie, ma obowiązek zająć się sprawą.

Jak uzyskać zaświadczenie lekarskie?

Jeżeli w wyniku przemocy pokrzywdzony ma obrażenia, może uzyskać zaświadczenie lekarskie o przyczynach i rodzaju obrażeń. Takie zaświadczenie może być dowodem w sprawie sądowej.

Jeśli poszkodowany złoży zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, to biegły lekarz sądowy może — na podstawie takiego zaświadczenia — wydać opinię sądowo-lekarską. Taka opinia jest mocnym dowodem w sprawie sądowej.

Kiedy uzyskać zaświadczenie lekarskie?

Po tym, jak poszkodowany doświadczy przemocy. Im szybciej lekarz go zbada, tym dokładniejsze i bardziej szczegółowe wyda zaświadczenie.

Co zrobić, aby dostać takie zaświadczenie?

• udać się do lekarza pierwszego kontaktu bądź innego lekarza w swojej okolicy. Jeśli poszkodowany doświadczy przemocy w czasie, gdy nie może iść do lekarza pierwszego kontaktu (na przykład w nocy), powinien iść do szpitala, na pogotowie albo na Specjalistyczny Oddział Ratunkowy (SOR).
• poprosić o zaświadczenie lekarskie o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała, w którym lekarz opisze, jakie poszkodowany ma obrażenia (na przykład siniaki, skaleczenia).

Wystawienie zaświadczenia jest bezpłatne.

Co trzeba przygotować?

• dokument, który potwierdza tożsamość, na przykład dowód osobisty, paszport, legitymacja,
• numer PESEL.

Jak uzyskać opinię biegłego lekarza sądowego?

Jeżeli w wyniku przemocy, poszkodowany ma jakieś obrażenia, to może uzyskać opinię sądowo-lekarską. Biegły lekarz sądowy wykona obdukcję lekarską, podczas której ustali rodzaj, przyczynę i czas powstania obrażeń.

Opinia wystawiona przez biegłego lekarza sądowego jest mocniejszym dowodem w sądzie od zaświadczenia wystawionego przez zwykłego lekarza.

Kiedy można uzyskać opinię biegłego lekarza sądowego?

Opinię biegłego lekarza sądowego można uzyskać po tym, jak poszkodowany doświadczy przemocy. Im szybciej lekarz go zbada, tym dokładniejszą i bardziej szczegółową wyda opinię.

Co zrobić, aby uzyskać taką opinię?

Są 2 możliwości uzyskania opinii biegłego lekarza sądowego:

• jeśli poszkodowany zgłosi na policję zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa; policjanci mogą wtedy zdecydować o potrzebie uzyskania takiej opinii — wówczas zabiorą go do takiego lekarza lub wskażą miejsce badania;
• poszkodowany może samodzielnie umówić się na wizytę u biegłego lekarza sądowego. 

Gdzie można uzyskać taką opinię?

Listę biegłych lekarzy sądowych można znaleźć na stronie internetowej najbliższego sądu okręgowego. Należy wpisać: www.nazwa miasta bez polskich znaków.so.gov.pl, na przykład: www.warszawa.so.gov.pl.

Ile trzeba zapłacić?

W zależności od przypadku:

• obdukcja jest bezpłatna - jeżeli zleci ją policja albo prokurator,
• od 100 do 200 zł - jeżeli poszkodowany robi ją prywatnie.

Co trzeba przygotować?

Udając się do biegłego lekarza sądowego, trzeba przygotować:

• dokument, który potwierdza tożsamość, na przykład dowód osobisty, paszport, legitymację,
• numer PESEL.

Jak znaleźć schronienie?

Jeżeli poszkodowany ucieka przed sprawcą przemocy, to może znaleźć schronienie w specjalnych ośrodkach, na przykład w:

• Specjalistycznym Ośrodku Wspracia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie (w skrócie: Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia),
• Ośrodku Interwencji Kryzysowej.

Ośrodki zapewniają schronienie i specjalistyczną pomoc, między innymi psychologiczną, prawną, socjalną. Poszkodowany może tam zostać do 3 miesięcy. 

 Może zgłosić się do ośrodka razem z dziećmi.

Skorzystanie z pomocy ww. ośrodków jest bezpłatne.

Kiedy można skorzystać ze schronienia?

W dowolnym momencie.

Co zrobić, aby skorzystać ze schronienia?

Należy udać się do najbliższego Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia lub Ośrodka Interwencji Kryzysowej. 

Gdzie  można skorzystać ze schronienia?

Można sprawdzić listę Specjalistycznych Ośrodków Wsparcia. 

Z kolei Ośrodek Interwencji Kryzysowej można znaleźć na stronie internetowej swojego urzędu wojewódzkiego. Najczęściej znajduje się w zakładce Wydziału Polityki Społecznej w wykazie jednostek specjalistycznego poradnictwa. Sprawdź listę urzędów wojewódzkich.

Jeżeli poszkodowany ma problem z samodzielnym znalezieniem ośrodka w swojej okolicy, może skontaktować się z „Niebieską Linią” pod numerem 800 120 002. Niebieska linia jest bezpłatna i czynna całą dobę.

Co trzeba przygotować?

Udając się do ww. ośrodka, trzeba przygotować:

• dokument, który potwierdza tożsamość, na przykład dowód osobisty, paszport, legitymacja,
• numer PESEL,
• dokumenty, które potwierdzają, że jest się osobą dotkniętą przemocą — jeżeli się je ma (nie są obowiązkowe). Może to być na przykład Niebieska Karta czy zaświadczenie lekarskie o przyczynach i rodzaju obrażeń.

Jeżeli sytuacja poszkodowanego na to pozwala, to przed wizytą powinien skontaktować się telefonicznie z danym ośrodkiem. Dzięki temu dowie się, jakie inne dokumenty mogą być przydatne w jego sprawie.

Jak skorzystać z pomocy psychologicznej i prawnej?

Kontakt z „Niebieską Linią”

Konsultanci odpowiedzą na pytania, poradzą, co zrobić w sytuacji pokrzywdzonego, powiedzą o miejscach i formach pomocy w jego najbliższej okolicy.

Są 3 możliwości kontaktu z „Niebieską Linią” - można:

1. zadzwonić: 
   

   Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
   800 120 002 — numer bezpłatny, czynny całą dobę

   Dyżury:

   • w językach obcych:
     • angielskim — poniedziałki od 18.00 do 22.00,
     • rosyjskim — wtorki od 18.00 do 22.00,
   • prawny — środy od 18.00 do 22.00.

   Dodatkowo dyżury prawników pod numerem 22 666 28 50 w poniedziałki i wtorki od 17.00 do 21.00.

2. napisać e-mail: niebieskalinia@niebieskalinia.info
3. połączyć się przez SKYPE — jeśli poszkodowany chce porozmawiać w języku migowym: 
   

   pogotowie.niebieska.linia
   poniedziałki w godzinach 13.00-15.00

Można skorzystać z pomocy specjalistycznych ośrodków

Specjaliści w ośrodkach odpowiedzą na pytania, pomogą poradzić sobie z problemami oraz powiedzą, jakie kroki prawne można albo trzeba wykonać. Ośrodki oferują różne formy wsparcia psychologicznego, na przykład terapie indywidualne bądź grupowe. Warto porozmawiać z pracownikiem danej placówki, żeby dowiedzieć się, z jakiej pomocy można skorzystać.

W jakich ośrodkach można uzyskać pomoc?

Pomoc można uzyskać w:

• Specjalistycznym Ośrodku Wsparcia,
• Ośrodku Interwencji Kryzysowej,
• podmiotach, które pomagają ofiarom przestępstw w ramach Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Kiedy można skorzystać z pomocy takich ośrodków?

W dowolnym momencie, jeśli są ku temu przesłanki.

Co zrobić, aby skorzystać z pomocy takich ośrodków?

Można pójść lub zadzwonić do któregoś z najbliższych ośrodków pomocy. 

Sprawdź listę Specjalistycznych Ośrodków Wsparcia. Ośrodek Interwencji Kryzysowej można zaś znaleźć na stronie internetowej swojego urzędu wojewódzkiego. Najczęściej znajdują się w zakładce Wydziału Polityki Społecznej w wykazie jednostek specjalistycznego poradnictwa. Sprawdź listę urzędów wojewódzkich.

Wykaz podmiotów, które pomagają ofiarom przestępstw w ramach Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej znajdziesz na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Sprawdź listę placówek.

Korzystanie z pomocy we wszystkich wymienionych ośrodkach jest bezpłatne.

Co przygotować?

Udając się do wymienionego ośrodka, warto przygotować sobie:

• dokument, który potwierdza tożsamość, na przykład dowód osobisty, paszport, legitymacja,
• jeżeli zainteresowany chce skorzystać z pomocy prawnej — dokumenty z sądu, policji, prokuratury — jeśli je ma. W szczególności dokumenty, które określają terminy w postępowaniu sądowym.

Przed wizytą warto skontaktować się telefonicznie z danym ośrodkiem. Dzięki temu zainteresowany dowie się, jakie inne dokumenty mogą być przydatne w jego sprawie.

Jak skorzystać z pomocy finansowej?

Pomoc z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej

Pomoc materialną poszkodowany może uzyskać w podmiotach, które świadczą pomoc w ramach Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Najczęściej są to organizacje pozarządowe.

W zależności od sytuacji, pomoc może polegać na przykład na:

• zapłaceniu za opiekę medyczną, leki, sprzęt medyczny — na przykład wózek inwalidzki, kule,
• pokryciu kosztów tymczasowego zakwaterowania,
• dopłaceniu do czynszu pokrzywdzonego,
• dostarczeniu mu bonów żywnościowych lub zapłaceniu za jedzenie,
• zapłaceniu za odzież, bieliznę, środki czystości,
• zapłaceniu za bilety lub transport specjalny,
• sfinansowaniu szkoleń i kursów, które podnoszą kwalifikacje zawodowe.

O dokładnych zasadach i limitach finansowania można dowiedzieć się od pracowników konkretnego podmiotu.

Kiedy można skorzystać z pomocy?

W dowolnym momencie, jeśli są ku temu przesłanki.

Co zrobić, aby uzyskać pomoc w ramach Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej?

Należy zgłosić się do najbliższego podmiotu, który pomaga ofiarom przestępstw w ramach dotacji z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. 

Wykaz podmiotów można znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Sprawdź listę podmiotów.

Co trzeba przygotować?

Trzeba przygotować:

• dokument, który potwierdza tożsamość, na przykład dowód osobisty, paszport, legitymację,
• numer PESEL,
• dokumenty, które potwierdzają, że jest się osobą dotkniętą przemocą — jeżeli się je ma (nie są obowiązkowe). Może to być na przykład Niebieska Karta, zaświadczenie lekarskie o przyczynach i rodzaju obrażeń, dokumenty z sądu, policji, prokuratury.

Przed wizytą warto skontaktować się telefonicznie z danym ośrodkiem. Dzięki temu można dowiedzieć się, jakie inne dokumenty mogą być przydatne w danej sprawie.

Pomoc w Ośrodku Pomocy Społecznej

Jeśli poszkodowany jest w trudnej sytuacji finansowej, może zgłosić się do Ośrodka Pomocy Społecznej. Ośrodek Pomocy Społecznej może przyznać mu prawo do różnego rodzaju zasiłków lub świadczeń.

Można porozmawiać z pracownikiem ośrodka, aby dowiedzieć się, czy można uzyskać świadczenia bądź zasiłek.

Kiedy możesz skorzystać z pomocy?

W dowolnym momencie, jeżeli zainteresowany spełnia warunki przyznania określonych świadczeń.

Co zrobić, aby uzyskać pomoc w Ośrodku Pomocy Społecznej?

Należy zgłosić się do Ośrodka Pomocy Społecznej w swojej gminie. 

Ośrodek Pomocy Społecznej można znaleźć na stronie urzędu miasta w swojej gminie. Można również wpisać w wyszukiwarce internetowej słowa: „Ośrodek Pomocy Społecznej + nazwa miasta”, na przykład: Ośrodek Pomocy Społecznej Stargard Szczeciński.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tekst jednolity: Dz.U z 2015 r., poz. 1390, ze zm.);
• ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (tekst jednolity: Dz.U z 2016 r., poz. 1137, ze zm.);
• ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (tekst jednolity: Dz.U z 2016 r., poz. 1749, ze zm.);
• ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (tekst jednolity: Dz.U z 2016 r., poz. 1822, ze zm.);  
• ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jednolity: Dz.U z 2015 r., poz. 2082, ze zm.);
• ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity: Dz.U z 2016 r., poz. 930, ze zm.).

Na podst. obywatel.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl