Obowiązek podatkowy VAT przy umowie agencyjnej

Odpowiedź prawnika: Obowiązek podatkowy VAT przy umowie agencyjnej

Moment powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług (VAT) w przypadku usług agencyjnych był przedmiotem wnikliwej analizy w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 października 2004 r. (III SA 2172/2003). Chociaż wyrok ten był wydany na gruncie poprzedniej regulacji VAT (ustawa z 1993 r.), zachował aktualność i należy podzielić twierdzenia Sądu.

Świadczone przez agenta usługi uważa się są wykonane najczęściej z chwilą zawarcia umowy – zależnie od rodzaju agencji – pomiędzy agentem/zleceniodawcą, a osobą trzecią (np. umowy sprzedaży określonego towaru lub usługi osobie trzeciej). W tym momencie konkretyzuje się również najczęściej zobowiązanie zleceniodawcy do zapłaty agentowi prowizji. W tej sytuacji również obowiązek podatkowy w VAT dla agenta powinien powstać w miarę zawierania kolejnych umów przez agenta/zleceniodawcę z osobą trzecią (np. sprzedaży towarów lub usług).

Ponieważ przepisy regulujące opodatkowanie podatkiem od towarów i usług nie określają w sposób szczególny momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczonych usług agencyjnych; należy zastosować art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT). Ustawodawca w przepisie art. 19 ust. 1 ustawy o VAT mówi o wykonaniu usługi, a zatem dla powstania obowiązku podatkowego jest konieczne faktyczne wykonanie usługi - zawarcie umowy między agentem/dającym zlecenie a osobą trzecią. I ten właśnie moment decyduje o powstaniu obowiązku podatkowego w VAT.

Do zmiany momentu powstania obowiązku podatkowego nie może doprowadzić wprowadzenie w umowie agencyjnej odmiennych zasad fakturowania w oderwaniu od daty wykonania usługi (np. faktura wystawiona za cały miesiąc/rok, w którym wykonywane były usługi). W myśl bowiem z kolei przepisu art. 19 ust. 4 ustawy o VAT powiązanie momentu powstania obowiązku z chwilą wystawienia faktury (jeżeli wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą) mogło mieć miejsce wyłącznie w sytuacji wystawienia faktury nie później niż 7 dni od dnia wykonania usługi.

Zatem wydaje się, iż możliwe byłoby – zamiast oddzielne fakturowanie prowizji z tytułu każdej sprzedaży dokonanej przez agenta – wystawienie jednej faktury obejmującej prowizje z tytułu sprzedaży, przy czym taka faktura musiałaby być wystawiona najpóźniej 7 dni od dnia pierwszej sprzedaży, za którą prowizja objęta jest tą fakturą.

Skoro wskazane przepisy wiążą moment powstania obowiązku podatkowego z wykonaniem usługi, a tylko wyjątkowo z wystawieniem w odpowiednim czasie faktury, to przyjęcie innego rozwiązania na podstawie umowy cywilnoprawnej nie jest możliwe. Prowadziłoby to bowiem do dowolnego kształtowania przez strony umowy agencyjnej momentu powstania obowiązku podatkowego jako istotnego związanego z przekształceniem tego obowiązku w zobowiązanie podatkowe.