Odmowa wszczęcia postępowania - zażalenie
Pytanie:
"Do prokuratury złożyłem zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Prokurator odmówił wszczęcia postępowania. Wiem, że w tej sprawie były przesłuchiwane pewne osoby i mój status został zmieniony z "pokrzywdzonego" na "zawiadamiający". Prokuratura nie podała uzasadnienia odmowy wszczęcia postępowania (brak jakiegokolwiek uzasadnienia). Zostało napisane zażalenie na odmowę wszczęcia śledztwa wraz z uzasadnieniem. Prokurator Rejonowy odmówił przyjęcia zażalenia ze względu na złożenie zażalenia przez osobę nieuprawnioną. W uzasadnieniu zostało tylko napisane, że nie zostałem uznany za osobę pokrzywdzoną. Dołączono również pouczenie o możliwości złożenia zażalenia na "zarządzenie o odmowie wszczęcia śledztwa". Lakoniczne uzasadnienie utrudnia mi napisanie zażalenia. Czy mam prawo do przejrzenia akt? Czy postawienie zarzutu w zażaleniu, że Prokuratura Rejonowa nie uzasadniła merytorycznie swojej decyzji o nie uznaniu mnie za osobę pokrzywdzoną oraz że prokuratura nie poinformowała o przeprowadzonych czynnościach w tej sprawie jest wystarczającą przesłanką do napisania zażalenia oraz do uwzględnienia tegoż zażalenia przez Prokuratora Okręgowego?"
Odpowiedź prawnika: Odmowa wszczęcia postępowania - zażalenie
Przepisy procedury karnej nie przewidują nadawania danej osobie statusu pokrzywdzonego poprzez osobną decyzję procesową np. w formie postanowienia, które należałoby uzasadnić. Jednakże ta kwestia wychodzi niejako „przy okazji” składania zażalenia w takich okolicznościach, jak opisane w pytaniu, tj. zażalenia na odmowę wszczęcia czy umorzenie postępowania przygotowawczego. Zgodnie z literalnym brzemieniem przepisu art. 306 § 1 żalić na te rozstrzygnięcia może się tylko pokrzywdzony, a nie zawiadamiający, jeśli zatem zażalenie pochodzi od osoby, którą prokurator uznaje tylko za „zawiadamiającego”, odmawia przyjęcia zażalenia. Na zarządzenie w tym przedmiocie „zawiadamiającemu” (który uważa się za pokrzywdzonego) służy zażalenie. Obecnie (od 12 lipca 2007 roku) kieruje się je do sądu, a nie do prokuratora nadrzędnego.
Warto jednak zauważyć, iż niektórzy uważają, że na odmowę wszczęcia postępowania zażalenie służy także osobie zawiadamiającej, bez względu na to, czy jest pokrzywdzonym, czy nie. Z opisu sytuacji wynika jednak, że prowadzący sprawę prokurator trzyma się dosłownego brzmienia przepisu - dalsza odpowiedź będzie się opierać o ten właśnie pogląd.
Prawo do przejrzenia akt przysługuje tym osobom, które mają także prawo żalić się na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Osoba zawiadamiająca nie ma takiego prawa, nie może ona także przeglądać akt (chyba że prokurator by na to zezwolił na zasadach ogólnych, ale tak się dzieje jedynie w wyjątkowych okolicznościach – art. 156 § 5 kpk).
Postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego powinno zawierać uzasadnienie. Jednakże osobie, którą prokurator uważa za „zawiadamiającego”, nie doręcza się postanowienia z uzasadnieniem, a jedynie zawiadamia ją o odmowie wszczęcia postępowania. Prawdopodobnie dlatego nie otrzymał Pan uzasadnienia postanowienia.
Prokurator nie ma obowiązku informować osoby zawiadamiającej o czynnościach podjętych w sprawie. Ma jedynie obowiązek powiadomić go o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania.
W zażaleniu na zarządzenie o odmowie przyjęcia pierwszego zażalenia należy raczej podnieść okoliczności świadczące o tym, że jest Pan osobą pokrzywdzoną (czyli że Pańskie dobro prawne zostały bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez czyn popełniony przez sprawcę).
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?