Sprzeciw od nakazu zapłaty - odpowiedź na wezwanie sądu do zajęcia stanowiska

Pytanie klienta:

""Zostały wydane dwa nakazy zapłaty w trybie upominawczym z mojego powództwa w sprawach gospodarczych (kwoty powyżej 10 tysięcy złotych). Pozwani wnieśli sprzeciwy. W pierwszej sprawie sąd wraz ze sprzeciwem doręczył wezwanie "do zajęcia stanowiska w sprawie w terminie 7 dni od dnia doręczenia pod rygorem skutków prawnych określonych w art. 207 par. 3 kpc". W drugiej sprawie sąd wyznaczył posiedzenie i zobowiązał "do zajęcia stanowiska w terminie 7 dni od otrzymania sprzeciwu pod rygorem z art. 230 kpc." Jakie skutki prawne ma wezwanie do zajęcia stanowiska pod rygorem z art. 207 par. 3 kpc, dla mnie jako osoby fizycznej prowadzącej działalności gospodarczą, nie będącą zawodowym pełnomocnikiem i działającą bez takowego - czy to wezwanie jest prawidłowe? Czy sąd ma prawo wezwać do odpowiedzi na sprzeciw i wyznaczyć na to termin 7-dniowy pod rygorem z art. 230 kpc?""

Odpowiedź prawnika:

Wezwanie do zajęcia stanowiska po sprzeciwie - podstawy prawne

Po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym sąd może wezwać powoda do zajęcia stanowiska w sprawie. Taka praktyka jest uprawniona i wynika z dążenia sądu do przyspieszenia postępowania oraz koncentracji materiału procesowego.

Artykuł 207 k.p.c. (uchylony 2019.11.07!)

Dotyczył pism przygotowawczych w postępowaniu zwykłym.

Artykuł 230 k.p.c.

Określa domniemanie przyznania faktów gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach - sąd może uznać te fakty za przyznane.

Skutki prawne wezwania pod rygorem art. 207 § 3 k.p.c.

Ważne ograniczenie

Artykuł 207 § 3 k.p.c. w swojej pierwotnej formie dotyczył wyłącznie stron reprezentowanych przez zawodowych pełnomocników (adwokatów, radców prawnych). Dla osób działających bez profesjonalnego pełnomocnika stosowanie tego rygoru wymaga szczególnej ostrożności ze strony sądu.

Przepisy dotyczące postępowania dowodowego uległy zmianom wskutek nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z 2019 r. Uchylone zostały przepisy art. 207 i 217 kpc, które określały zasady wnoszenia odpowiedzi na pozew, ale także ustanawiały zasady prekluzji dowodowej, czyli kiedy dowody winny być pominięte jako spóźnione, a kiedy mogą być uwzględnione. Na gruncie obecnych przepisów zgłaszanie dowodów na późniejszym etapie sprawy zostało ograniczone.

W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, działającej bez zawodowego pełnomocnika, automatyczne stosowanie rygoru z art. 207 § 3 k.p.c. mgło budzić wątpliwości. Sąd powinien w takim przypadku:

1
Udzielić odpowiednich pouczeń o konsekwencjach nieprzedstawienia stanowiska w wyznaczonym terminie
2
Wyraźnie wskazać rygor utraty prawa powoływania twierdzeń i dowodów w dalszym postępowaniu
3
Wyznaczyć odpowiedni termin na przedstawienie stanowiska (nie krótszy niż 7 dni)

Specyfika spraw gospodarczych

W sprawach gospodarczych obowiązują szczególne zasady koncentracji materiału procesowego. Zgodnie z art. 458(5) k.p.c.:

Prekluzja dowodowa w sprawach gospodarczych

Powód jest obowiązany powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a pozwany - w odpowiedzi na pozew. Spóźnione twierdzenia i dowody podlegają pominięciu, chyba że strona udowodni, iż nie zgłosiła ich bez swojej winy.

Po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty sprawa toczy się dalej na zasadach postępowania zwykłego, ale z uwzględnieniem reguł postępowania gospodarczego. Sąd może wezwać do przedstawienia stanowiska w celu ustalenia linii obrony pozwanego i przygotowania się do rozprawy.

Artykuł 230 k.p.c. - domniemanie przyznania faktów

Wezwanie pod rygorem art. 230 k.p.c. oznacza, że w przypadku niewypowiedzenia się co do twierdzeń pozwanego zawartych w sprzeciwie, sąd może - mając na uwadze wyniki całej rozprawy - uznać te fakty za przyznane.

Istotne ograniczenie

Sąd nie może automatycznie przyjmować za prawdziwe twierdzeń, którym strona wyraźnie nie zaprzeczyła. Może je uwzględnić tylko na podstawie wszechstronnej oceny całego materiału dowodowego (wyrok SN z 17.02.1975 r., sygn. II CR 719/74).

Praktyczne skutki art. 230 k.p.c.

Zastosowanie tego przepisu może oznaczać, że:

  • Sąd może uznać za przyznane fakty przedstawione przez pozwanego w sprzeciwie
  • Brak odniesienia się do konkretnych twierdzeń może być niekorzystny dla powoda
  • Konieczne jest aktywne zaprzeczenie faktom, z którymi powód się nie zgadza

Prawidłowość wezwania sądu

Wezwanie jest prawidłowe gdy

Sąd wyraźnie określił termin, zakres stanowiska i skutki prawne niewywiązania się z obowiązku. Udzielił odpowiednich pouczeń stronie nierepresentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika.

Wezwanie może budzić wątpliwości gdy

Sąd nie udzielił pouczeń, nie określił wyraźnie rygoru lub zastosował przepisy dotyczące tylko stron z profesjonalnym pełnomocnictwem.

Rekomendacje praktyczne

Co zrobić po otrzymaniu wezwania

  • Przeanalizować sprzeciw pozwanego i wskazać punkty spornej
  • Odnosić się do konkretnych twierdzeń zawartych w sprzeciwie
  • Podtrzymać stanowisko z pozwu i przedstawić ewentualne dodatkowe argumenty
  • Zachować termin wyznaczony przez sąd (zwykle 7-14 dni)
  • W razie wątpliwości złożyć wniosek o wyjaśnienie zakresu wezwania

Konsekwencje braku reakcji

Nieodpowiedź na wezwanie może skutkować uznaniem części twierdzeń pozwanego za przyznane lub utratą możliwości powoływania się na określone okoliczności w dalszym toku postępowania.

Podsumowanie

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, iż, iz porada dotyczy częściowo nieaktualnego stanu prawnego - art. 207 k.p.c. został bowiem uchylony. Pytanie klienta dotyczy jednak postępowania, które toczyło się w momencie kiedy obowiązywał.

Wezwanie sądu do zajęcia stanowiska po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty jest uprawnione i służy przyspieszeniu postępowania. Jednakże w przypadku stron działających bez profesjonalnego pełnomocnika sąd powinien szczególnie dbać o udzielenie odpowiednich pouczeń co do skutków prawnych.

Termin 7-dniowy może być uznany za wystarczający, ale w uzasadnionych przypadkach można wnioskować o jego przedłużenie. Kluczowe jest aktywne odniesienie się do twierdzeń pozwanego w wyznaczonym terminie, aby uniknąć niekorzystnych skutków procesowych.

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.