Odpowiedzialność za długi spadkowe

Odpowiedź prawnika: Odpowiedzialność za długi spadkowe

Odpowiedzialność za długi spadkowe została uregulowana w kodeksie cywilnym. Od chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swojego majątku. Zgodnie z art. 1031 § 2 kc w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Jeśli jednak spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał nieistniejące długi, to będzie odpowiadać za długi spadkowe bez ograniczeń, wbrew złożonemu oświadczeniu o przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności.

Art. 1016 kc stanowi, że „Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza".

Jak wskazaliśmy w poprzedniej odpowiedzi, jeśli zapisane starszemu bratu mieszkanie wyczerpuje cały majątek spadkowy, to Pani oraz młodszy brat w ogóle nie zostaliście powołani do spadku. W takim razie nie można mówić o odpowiedzialności za długi spadkowe, bo tę ponoszą spadkobiercy testamentowi.

Jeśli jednak mieszkanie nie wyczerpuje całego majątku po zmarłej, to brat zapisany w testamencie nabył spadek w tej drodze, a Pani z młodszym bratem pozostałą część majątku w drodze dziedziczenia ustawowego. Jeśli złożyłaby Pani oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza i oświadczyła, że spadek odrzuca to przestaje na Pani ciążyć odpowiedzialność za długi spadkowe.

W sytuacji gdy spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacając niektóre długi spadkowe wiedział o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi on odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe.

Co istotne, gdy dojdzie do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza (nawet nie przez wszystkich spadkobierców) mogą zajść dwie sytuacje:

• wartość długów spadkowych jest równa lub niższa od wartości stanu czynnego udziału przypadającego spadkobiercy - i wtedy jeśli wierzyciel skieruje roszczenie do takiego spadkobiercy ma on obowiązek spełnić całość świadczenia, gdyż jego wartość mieści się w granicach wartości stanu czynnego udziału spadkowego

• wartość długów spadkowych jest wyższa od wartości stanu czynnego udziału spadkobiercy -w takiej sytuacji solidarna odpowiedzialność spadkobiercy, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, istnieje jedynie w granicach wartości stanu czynnego przypadającego mu udziału; ma on obowiązek spełnić taką część świadczenia, której wartość jest równa wartości stanu czynnego przypadającego mu udziału; spełnienia pozostałej części świadczenia wierzyciel może żądać od innych współspadkobierców

Wszyscy spadkobiercy do czasu dokonania działu spadku ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe.

Oznacza to, że wierzyciel spadkowy może więc żądać spełnienia całości świadczenia od każdego ze współspadkobierców, od kilku spośród nich lub od wszystkich wspólnie. Spełnienie świadczenia przez jednego ze współspadkobierców zwalnia pozostałych (art.366 kc). Do prowadzenia egzekucji z przedmiotów spadkowych przed działem spadku potrzebny jest tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim współspadkobiercom zgodnie z art. 779 kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli więc wierzyciel spadkowy dochodzi swojego roszczenia tylko od jednego ze współspadkobierców i tylko przeciwko niemu uzyska tytuł egzekucyjny, egzekucja może być kierowana jedynie do osobistego majątku tego spadkobiercy (por. Elżbieta Skowrońska-Bocian „Najnowsze wydanie: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga czwarta. Spadki." Warszawa 2009 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie IX) ss. 328). Jeżeli jeden ze współspadkobierców spełnił świadczenie, przysługują mu roszczenia regresowe przeciwko pozostałym (art. 1034 § 1 zd. 2 kc).

Z chwilą dokonania działu spadku pomiędzy współspadkobierców ustaje ich odpowiedzialność solidarna. Każdy z nich odpowiada od tej chwili samodzielnie w stosunku do wielkości swojego udziału i obciąża go część długu proporcjonalna do wielkości przypadającego mu udziału w spadku. Dział spadku następuje z chwilą zawarcia umowy o dział spadku lub z chwilą uprawomocnienia się postanowienia działowego. Dział spadku nie obejmuje długów spadkowych. Sąd spadku nie może rozstrzygać o długach spadku, a w szczególności określać, którego wierzyciela ma spłacić dany spadkobierca. Takie postanowienia naruszają art. 1034 (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1972 r., sygn. III CRN 477/71).

Podsumowując, do czasu dokonania działu spadku spadkobiercy będą ponosić solidarną odpowiedzialność. Jeśli nie złoży Pani oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, to jest Pani traktowana jak spadkobierca (ten stan rzeczy może zmienić postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym nie będzie Pani wymieniona). Jednak wszystko zależy też od tego, czy przedmiotowe mieszkanie stanowiło całość majątku pozostałego po zmarłej.