Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Podstawy prawne zaskarżania postanowień
Zgodnie z art. 394 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie. Zażalenie przysługuje również na inne postanowienia oraz zarządzenia przewodniczącego wyraźnie wymienione w 12 punktach tego przepisu.
Podstawowa zasada: Nie każde postanowienie sądu może być zaskarżone zażaleniem. System środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym opiera się na zamkniętym katalogu - zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy przepis wyraźnie na to zezwala.
Czym jest postanowienie kończące postępowanie w sprawie?
Postanowienie kończące postępowanie to orzeczenie, które kończy całe postępowanie lub zamyka drogę do wydania wyroku w sprawie. Nie jest to jednak postanowienie wydane w sprawie wpadkowej, czyli rozstrzyganej jako kwestia uboczna w toku głównego postępowania.
Postanowienia kończące postępowanie
- Kończą całe postępowanie w sprawie
- Zamykają drogę do wydania wyroku
- Dalsze postępowanie nie może się już toczyć
- Podlegają zaskarżeniu zażaleniem
- Przykład: postanowienie o odrzuceniu pozwu, umorzeniu postępowania
Postanowienia w sprawach incydentalnych
- Rozstrzygają kwestie uboczne
- Nie kończą głównego postępowania
- Postępowanie toczy się dalej
- Zaskarżalne tylko gdy przepis wprost to przewiduje
- Przykład: postanowienie o odmowie przywrócenia terminu
Odmowa przywrócenia terminu do apelacji - czy można zaskarżyć?
W Pana sprawie sąd prawidłowo uznał, że postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia apelacji nie jest postanowieniem kończącym postępowanie. Jest to kwestia incydentalna, która nie kończy głównego postępowania. Takie postanowienie samo w sobie nie podlega zaskarżeniu zażaleniem, ponieważ:
- Nie jest wymienione w zamkniętym katalogu postanowień zaskarżalnych (art. 394 § 1 KPC)
- Rozstrzyga jedynie kwestię uboczną - możliwość przywrócenia terminu
- Nie zamyka drogi do wydania wyroku w głównym postępowaniu
Uwaga! Chociaż samo postanowienie o odmowie przywrócenia terminu nie podlega zaskarżeniu, jego skutki prawne mogą być kontrolowane w inny sposób.
Jak zaskarżyć odmowę przywrócenia terminu?
Sąd, odmawiając przywrócenia terminu do wniesienia apelacji, jednocześnie wydaje postanowienie o odrzuceniu tej apelacji jako spóźnionej. To właśnie postanowienie o odrzuceniu apelacji jest postanowieniem kończącym postępowanie i podlega zaskarżeniu zażaleniem.
Krok 1: Złożenie zażalenia na odrzucenie apelacji
Zażalenie należy skierować na postanowienie o odrzuceniu apelacji, a nie na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu. To postanowienie o odrzuceniu kończy postępowanie i jest zaskarżalne.
Krok 2: Wniosek o kontrolę pośrednią (art. 380 KPC)
W zażaleniu na odrzucenie apelacji należy zawrzeć wniosek o poddanie kontroli również postanowienia o odmowie przywrócenia terminu na podstawie art. 380 KPC. Przepis ten pozwala sądowi drugiej instancji rozpoznać także te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.
Krok 3: Uzasadnienie
W zażaleniu należy wykazać, że sąd błędnie odmówił przywrócenia terminu, co bezpośrednio wpłynęło na odrzucenie apelacji. Trzeba przedstawić okoliczności uzasadniające brak winy w uchybieniu terminowi.
Procedura przy odmowie przywrócenia terminu
Prawidłowa procedura wygląda następująco:
- Wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu należy jednocześnie złożyć apelację (art. 169 § 3 KPC)
- Jeśli sąd oddali wniosek o przywrócenie terminu, wyda również postanowienie o odrzuceniu apelacji jako spóźnionej
- Na postanowienie o odrzuceniu apelacji przysługuje zażalenie w terminie 7 dni
- W zażaleniu należy zawrzeć wniosek z art. 380 KPC o zbadanie prawidłowości postanowienia oddalającego wniosek o przywrócenie terminu
- Sąd drugiej instancji bada obie kwestie: prawidłowość odmowy przywrócenia terminu oraz prawidłowość odrzucenia apelacji
Dlaczego decyzja sądu była dla Pana korzystna?
Sąd odrzucił zażalenie strony pozwanej, uznając je za niedopuszczalne. To korzystne rozstrzygnięcie, ponieważ:
- Postanowienie o odmowie przywrócenia terminu zostało utrzymane
- Apelacja strony pozwanej pozostaje odrzucona
- Wyrok częściowy wydany w I instancji utrzymuje swoją moc
- Strona pozwana nie może zaskarżyć tego wyroku, ponieważ uchybiła terminowi do wniesienia apelacji
Podsumowanie dla Pana sprawy: Sąd prawidłowo zastosował prawo. Postanowienie o odmowie przywrócenia terminu nie jest postanowieniem kończącym postępowanie, więc zażalenie na nie było niedopuszczalne. Strona pozwana powinna była zaskarżyć postanowienie o odrzuceniu apelacji, a nie samo postanowienie o odmowie przywrócenia terminu.
Które postanowienia można zaskarżyć zażaleniem?
Poza postanowieniami kończącymi postępowanie, art. 394 § 1 KPC wymienia katalog innych postanowień podlegających zaskarżeniu zażaleniem, m.in.:
- Zwrot pozwu
- Odmowa odrzucenia pozwu
- Przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu
- Zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania
- Zwrot kosztów i określenie zasad ponoszenia kosztów procesu (gdy strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy)
Najważniejsze zasady dotyczące zażaleń
Termin na wniesienie zażalenia
Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia z uzasadnieniem (art. 394 § 2 KPC).
Wymogi formalne zażalenia
Zażalenie powinno spełniać wymogi pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia, wniosek o jego zmianę lub uchylenie oraz zwięzłe uzasadnienie (art. 394 § 3 KPC).
Praktyczne wskazówki
Dla stron reprezentowanych przez pełnomocników zawodowych
Profesjonalny pełnomocnik (adwokat, radca prawny) powinien jasno określić w treści środka zaskarżenia, co dokładnie zaskarża. Nie ma podstaw do przypisywania pismom wnoszonym przez profesjonalnych pełnomocników treści wprost w nich niewyrażonych. Należy zawsze precyzyjnie wskazać:
- Które postanowienie jest zaskarżane
- Czy składa się zażalenie, czy inny środek zaskarżenia
- Jeśli potrzebna kontrola postanowienia niezaskarżalnego ? wyraźnie wskazać wniosek z art. 380 KPC
Podsumowanie
Postanowienie kończące postępowanie w sprawie to orzeczenie, które definitywnie kończy postępowanie lub zamyka drogę do wydania wyroku. Postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia apelacji nie jest takim postanowieniem, gdyż rozstrzyga jedynie kwestię uboczną. Dlatego samo w sobie nie podlega zaskarżeniu zażaleniem.
Prawidłowa droga zaskarżenia wiedzie przez zażalenie na postanowienie o odrzuceniu apelacji, połączone z wnioskiem o kontrolę pośrednią postanowienia o odmowie przywrócenia terminu na podstawie art. 380 KPC.
W Pana sprawie sąd słusznie odrzucił zażalenie strony pozwanej jako niedopuszczalne, co skutkuje utrzymaniem w mocy wyroku częściowego wydanego w I instancji.