Reprezentacja pracowników przez związki zawodowe

Odpowiedź prawnika: Reprezentacja pracowników przez związki zawodowe

 Ustawa o związkach zawodowych stanowi:

Art. 1. 1. Związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych.
2. Związek zawodowy jest niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji.
3. Organy państwowe, samorządu terytorialnego i pracodawcy obowiązani są traktować jednakowo wszystkie związki zawodowe.

Art. 7. 1. W zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują wszystkich pracowników, niezależnie od ich przynależności związkowej.
2. W sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują prawa i interesy swoich członków. Na wniosek pracownika niezrzeszonego związek zawodowy może podjąć się obrony jego praw i interesów wobec pracodawcy.

Należy zauważyć, że ustawodawca posługuje się dwoma pojęciami: „prawi i interesów zbiorowych” oraz „indywidualnych stosunków pracy”. W pierwszym przypadku związki reprezentują wszystkich pracowników, w drugim tylko swoich członków. Również jednak w sprawach indywidualnych związki mogą występować w imieniu osób niezrzeszonych, o ile złożą wniosek o podjęcie się przez związek obrony ich praw. W tym kierunku idzie także interpretacja przepisu przez sądy: W sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują tylko interesy swoich członków. Obrony wobec pracodawcy praw i interesów pracowników nie zrzeszonych związki zawodowe mogą się podjąć tylko na wniosek pracownika (art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych - Dz. U. 1991 r. Nr 55 poz. 234). W świetle przytoczonego przepisu i orzecznictwa należy prawidłowo zinterpretować pojęcie praw i interesów zbiorowych oraz indywidualnych stosunków pracy, są to bowiem kryteria, według których rozstrzygać należy kiedy związek ma prawo reprezentować wszystkich pracowników, a kiedy tylko swoich członków. Doktryna zwraca uwagę, że interesy zbiorowe oznaczają: Ogólna reprezentacja praw i interesów zbiorowych pracowników polegająca na występowaniu w imieniu zbiorowości pracowniczej przybiera w stosunkach przemysłowych rozmaite formy. W praktyce można wskazać na żądania, postulaty, opinie oraz akcje zbiorowe i rokowania. Skutkiem tego rodzaju aktywności związkowej jest ukształtowanie specjalnych konstrukcji normatywnych dla reprezentacji ogólnej. Inny autor z kolei zauważa: W pierwszej sytuacji, dotyczącej np. zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień normatywnych, prowadzenia sporów zbiorowych itp., związki zawodowe reprezentują ogół pracowników w interesie których występują, niezależnie od tego, czy są oni, czy nie są członkami danego związku. W następstwie tego również ogół pracowników korzysta z wynegocjowanych przez związki zawodowe uprawnień lub uzyskanych doraźnych świadczeń.