Rygor natychmiastowej wykonalności a upadłość

Odpowiedź prawnika: Rygor natychmiastowej wykonalności a upadłość

Z opisu sytuacji wynika, że nakaz zapłaty został wydany w postępowaniu upominawczym (piszą Państwo bowiem o sprzeciwie od nakazu zapłaty).

Zgodnie z cytowanym przez Państwa przepisem (art. 333 § 3 kpc) sąd może również na wniosek nadać wyrokowi nadającemu się do wykonania w drodze egzekucji rygor natychmiastowej wykonalności, gdyby opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę.

Pewne wątpliwości może budzić argument, że brak rygoru uniemożliwi wykonanie wyroku, z powołaniem się jedynie na zamiar ogłoszenia upadłości. Postępowanie upadłościowe z założenia bowiem nie uniemożliwia wykonania wyroku, a jedynie przekłada jego wykonanie (wykonanie następuje w postępowaniu upadłościowym). Choć oczywiście postępowanie upadłościowe toczy się z określonych względów, tj. problemów finansowych, co wiąże się z pewnym zagrożeniem, tj. ograniczoną realizacją roszczenia. Z drugiej strony jest to podyktowane ochroną wszystkim wierzycieli.

Z powyższych względów warto rozważyć powołanie się również na fakt, iż opóźnienie w wykonaniu wyroku narazi Państwa na szkodę. Jednak warto wskazać tu, że narażenie powoda na szkodę nie może polegać jedynie na zwłoce w uzyskaniu przysądzonego świadczenia, lecz powinno wykraczać poza zwykłe niekorzystne skutki takiej zwłoki, np. jeśli nie otrzymają Państwo świadczenia, np. półproduktu nie wywiążą się Państwo z kontraktu, co może Państwa narazić na wysokie kary umowne (tak Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie, z dnia 22 maja 1991 r., I ACz 65/91).

Zgodnie z art. 334 § 2 kpc zabezpieczenie może polegać również na wstrzymaniu wydania powodowi rzeczy odebranych pozwanemu lub sum pieniężnych po ich wyegzekwowaniu albo na wstrzymaniu sprzedaży zajętego majątku ruchomego. Sąd może więc postanowić, że pieniądze pozostaną u komornika.

Zasadniczo taki stan rzeczy będzie trwał do chwili ogłoszenia, a jeżeli nie było ogłoszenia, do chwili podpisania sentencji orzeczenia zmieniającego albo uchylającego wyrok lub postanowienie o natychmiastowej wykonalności wyroku - w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana lub uchylenie. Rygor natychmiastowej wykonalności upadnie więc, gdy sąd II instancji wyda wyrok.

W razie ogłoszenia upadłości konsekwencje dla powyższego są uzależnione od rodzaju upadłości - układowa czy likwidacyjna.

W razie ogłoszenia upadłości układowej zgodnie z art. 140 i 141 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze z dniem ogłoszenia upadłości postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko upadłemu w celu zaspokojenia należności, które z mocy prawa są objęte układem, ulegają zawieszeniu z mocy prawa. Sumy uzyskane w zawieszonych postępowaniach organ egzekucyjny z urzędu przekazuje do masy upadłości. Sędzia-komisarz może uchylić dokonane zajęcia lub zabezpieczenia, z wyjątkiem ustanowionych w postępowaniu zabezpieczającym hipotek przymusowych i hipotek morskich, jeżeli jest to niezbędne dla prowadzenia przedsiębiorstwa upadłego albo z innych ważnych przyczyn. 

Sędzia-komisarz, na wniosek lub z urzędu, może też zawiesić prowadzone przeciwko upadłemu postępowanie zabezpieczające albo egzekucyjne co do należności, które nie są z mocy prawa objęte układem. Zawieszenie to nie może trwać dłużej niż trzy miesiące. 

W razie ogłoszenia upadłości likwidacyjnej zgodnie z art. 146 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze postępowanie egzekucyjne wszczęte przeciwko upadłemu przed ogłoszeniem jego upadłości ulega zawieszeniu z mocy prawa z datą ogłoszenia upadłości. Postępowanie egzekucyjne umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. 

Sumy uzyskane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym i niewydane przelewa się do masy upadłości, a wierzyciele, którzy prowadzili egzekucję, będą zaspokojeni według przepisów ustawy. Powyższe zasady stosuje się odpowiednio, gdy na majątku upadłego ustanowiono zabezpieczenie w ramach postępowania zabezpieczającego. Zaspokojenie wierzycieli, których roszczenie zabezpieczono hipoteką przymusową lub hipoteką morską, następuje według przepisów ustawy.