Skutki podatkowe i karnoskarbowe firmanctwa
Pytanie:
"Opis sytuacji: 1. Od kilku lat prowadzę działalność gospodarczą: kupuję w kraju i sprowadzam z zagranicy specjalistyczne urządzenia i akcesoria (w ilości jednej lub kilku sztuk jednorazowo), które sprzedaję polskim firmom na ich indywidualne zamówienia. 2. Znajoma osoba, która aktualnie nie pracuje (jest na urlopie wychowawczym), od kilku lat wykazuje w swoich rocznych zeznaniach podatkowych dość dużą kwotę w rubryce "odliczenia od podatku wydatków mieszkaniowych - wykazane w załączniku PIT/D". Ta kwota do odliczenia wzięła się z ulgi mieszkaniowej (6 lat temu osoba ta zakupiła mieszkanie od developera za legalne środki, które otrzymała w drodze spadku). Ponieważ osoba ta ma niskie dochody, nie ma podatku do zapłacenia i w związku z tym nie ma od czego odjąć tego odliczenia. 3. Chcąc pomóc tej osobie, zaproponowałem aby zarejestrowała działalność gospodarczą o profilu podobnym jak moja, a następnie przejęła część moich obrotów. Dzięki uzyskanemu dochodowi, będzie miała podatek, od którego będzie mogła odjąć swoje odliczenie. 4. Osoba ta zgodziła się i zarejestrowała działalność - pod nazwą "A". Podsunąłem jej kilku swoich klientów, z którymi wcześniej uzgodniłem, że kilka towarów, które wcześniej kupowali ode mnie, teraz zakupią od tej nowej firmy "A". Firma "A" zakupi te towary od kilku firm - poddostawców i sprzeda moim klientom. Aktualnie poszły już zamówienia i firma "A" czeka na dostawy towarów. Firma "A" jest zarejestrowana w mieszkaniu prywatnym i nie ma magazynu, więc część tych towarów (większych rozmiarów) będzie dostarczona bezpośrednio do odbiorcy. 5. Ponieważ osoba ta nie ma doświadczenia w prowadzeniu działalności, pomagam jej (oczywiście nieoficjalnie, "pozakulisowo"; np. piszę dla niej zamówienia i oferty, ale to ona je zawsze podpisuje, uzgadniam pewne szczegóły techniczne z dostawcami - ale tylko telefonicznie). Również żadna faktura zakupu ani sprzedaży firmy "A" nie będzie dotyczyła mojej firmy. 6. Po dokonaniu tych kilku transakcji (dochód z nich powinien być ok. 23.000,- zł - czyli firma "A" zapłaci podatek 4.370,- zł minus składki zdrowotne ZUS), firma "A" zostanie zlikwidowana (aby nie płacić ZUS-ów, mimo że są niskie no bo dla rozpoczynających działalność). Nastąpi to zapewne w maju tego roku. 7. W rozliczeniu rocznym za 2006 rok, osoba ta wykaże, że zapłaciła ok. 4.000,- zł podatku, wykaże, że ma taką sumę do odliczenia (z załącznika PIT/D) i wykaże nadpłatę 4.000,- zł, do zwrotu przez Urząd Skarbowy. Pytania są następujące: 1. Czy opisana sytuacja podlega pod tzw. "firmanctwo"? 2. Jeżeli tak, to jakie jest prawdopodobieństwo - i sposób - jego wykrycia i udowodnienia przez Urząd Skarbowy? 3. Zgodnie z art. 55 kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.), podatnik (firmowany), który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu (firmującego) i przez to naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze. Czy w opisanej sytuacji może być mowa o "uszczupleniu" czy "narażeniu na uszczuplenie"? Przecież podatek został zapłacony, a jego zwrot wynika z zupełnie innych okoliczności - czyli wcześniej nabytego prawa do ulgi mieszkaniowej. 4. Jeżeli jednak opisana sytuacja w razie wykrycia podlega karze, to co nam grozi (kwota podatku do zwrotu jest niższa niż 5-krotność najniższego wynagrodzenia). 5. Ogólnie rzecz biorąc, proszę o radę, czy dalej to ciągnąć, czy dać sobie spokój i wycofać się z tych transakcji póki jeszcze nie są sfinalizowane (to znaczy po prostu przejęła by je moja firma lub w innej wersji - firma "A" po zakupieniu tych towarów, odsprzedałaby je mojej firmie bez zysku)."
Odpowiedź prawnika: Skutki podatkowe i karnoskarbowe firmanctwa
Pomijając moralny aspekt tzw. „firmanctwa”, który każdorazowo powinien być wzięty pod uwagę i rozważony indywidualnie przez osoby dopuszczające się takiego procederu, należy skupić się na ewentualnej kwalifikacji danego czynu oraz odpowiedzialności za ten czyn – tak podatkowej, jak karno-skarbowej. Oczywiście zawsze skuteczność takiego procederu i możliwość jego wykrycia zależy od ogólnej świadomości osób ją podejmującej. Jeżeli zatem odpowiednio maskują swoje działania, nie pozostawiają żadnych dowodów (w szczególności pisemnych), a jednocześnie potrafią dochować niezbędnej dyskrecji, możliwość ujawnienia wielu naruszeń prawa podatkowego może być bardzo zminimalizowana.
Wiadomym jest również, że organy podatkowe (podobnie jak organy ścigania) starają się zawsze dany czyn zakwalifikować jako czyn zagrożony największymi sankcjami, mimo że sprawcy po analizie przepisów wydaje się, że nie spełnia wszystkich przesłanek odpowiedzialności za dany czyn (np. za firmanctwo).
W zakresie prawa podatkowego odpowiedzialność osób uczestniczących w firmanctwie uregulowana została w art. 113 Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, że jeżeli podatnik (firmant), za zgodą innej osoby (firmującego), w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się lub posługiwał się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, osoba ta ponosi solidarną odpowiedzialność z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalności.
Zatem przesłankami zakwalifikowania czynu jako firmanctwa w rozumieniu Ordynacji podatkowej jest:
-
posługiwanie się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innej osoby, za jej zgodą,
-
cel zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności.
Ponadto zachowanie takie może wyczerpywać znamiona czynu zabronionego określonego w art. 55 kodeksu karnego skarbowego. W typie podstawowym, uregulowanym w § 1, ustawodawca wskazał, iż podatnik, który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych jej rozmiarów posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie.
W tzw. typie uprzywilejowanym określonym w § 2, tj. gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości (nie przekracza dwustukrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia) sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Natomiast w § 3, jeśli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Zgodnie z art. 53 § 6 kodeksu karnego skarbowego wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.Karą za wykroczenia skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo (art. 47 § 1 KKS). Kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej (art. 48 § 1 KKS).
Piotr Geliński
Doradca podatkowy
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?